14.6 Gaswisseling bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Programma

Terugblik

14.6 Gaswisseling bij dieren

zelfstandig werken

afsluiting

Kun je eerder een astma-aanval krijgen bij neus- of bij een mondademhaling?
Leg je antwoord uit.

COPD is een verzamelnaam voor twee aandoeningen.
Welke aandoeningen worden aangeduid met COPD?

1. Astma en longemfyseem
2. Chronische bronchitis en astma
3. Longemfyseem en chronische bronchitis

ontsteking van de bronchiën; plotselinge benauwdheid bij prikkeling van de luchtwegen

blijvende ontsteking van de bronchiën waardoor ademhalen moeilijker gaat

beschadiging van de longblaasjes waardoor minder zuurstof wordt opgenomen in het bloed

allergie voor stuifmeel (pollen)

chronische bronchitis en longemfyseem

astma

chronische bronchitis

longemfyseem

hooikoorts

COPD

Welke delen van de luchtwegen vernauwen zich bij Astma doordat spiertjes in de wand samentrekken?

14.6 Gaswisseling bij dieren

Opdracht

We bekijken eerst de filmpjes

van BVJ - 14.6

Leerdoel

14.6.1 Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen.

Gaswisseling vindt niet alleen plaats bij dieren met longen. Vissen en insecten hebben geen longen, maar er vindt wel gaswisseling plaats.

Ademhaling bij dieren

• Alle dieren hebben zuurstof nodig voor verbranding
• Alle dieren produceren koolstofdioxide

Glucose + zuurstof -> water + koolstofdioxide + energie

• Gaswisseling bij dieren vindt op verschillende manieren plaats

Wat	Opdracht: maak een samenvatting waarin de verschillende manieren van ademhaling duidelijke worden
Hoe	lees eerst de tekst van basisstof 14.6 maak daarna de samenvatting
Hulp	1) boek (laptop)
Tijd	20 minuten
Klaar	Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen.

Opdracht

BS 14.6

Maak opdracht 5, 6, 8 en 10 van bs 14.6

Gebruik hierbij de samenvatting die je hebt gemaakt.

Longen

Kieuwen

Celmembraan

Tracheeen

Huid

Zoogdieren

Insecten

Vissen

Eencelligen

Reptielen

Vogels

Jonge amfibieën

Volwassen amfibieën

Bij het pantoffeldiertje vindt gaswisseling plaats via het celmembraan.

1. Juist
2. Onjuist

Bij muggenlarven vindt gaswisseling plaats via

1. het celmembraan
2. de longen
3. de tracheeën
4. de huid

In de winter vindt er in het lichaam van de meeste warmbloedige dieren:

1. Geen verbranding plaats
2. Minder verbranding plaats dan in de zomer
3. Evenveel verbranding plaats als in de zomer
4. Meer verbranding plaats dan in de zomer

Ademhaling bij dieren

• Alle dieren hebben zuurstof nodig voor verbranding
• Alle dieren produceren koolstofdioxide

Glucose + zuurstof -> water + koolstofdioxide + energie

• Gaswisseling bij dieren vindt op verschillende manieren plaats

Eencelligen

• Omdat ééncelligen niet zo complex zijn, hebben ze niet veel O₂ nodig
  

• Ze gebruiken hun celmembraan om stoffen uit te wisselen

• Groot oppervlak

amoebe

Insecten

• Insecten hebben vertakte luchtbuizen in het hele lichaam --> tracheeën

• Via een opening (stigma) wisselen de gassen
  

• Met achterlijf pompende bewegingen maken is het verversen van de lucht 

Koudbloedig en warmbloedig

Koudbloedig: lichaamstemperatuur is afhankelijk van omgeving

• Lichaam warmt op aan de buitenlucht
• Bij koude temperatuur wordt dier minder actief

Warmbloedig: constante lichaamstemperatuur

• Lichaamstemperatuur op peil door isolatie en verbranding
• Bij koude temperatuur vindt er meer verbranding plaats

Zoogdieren

• warmbloedige dieren
  
• Gaswisseling gebeurt via longen, groot longoppervlakte
  

Vogels

• Warmbloedige dieren
  
• Gaswisseling gebeurt via longen

Reptielen

• Koudbloedige dieren
• Gaswisseling gebeurt via longen
  

Amfibieën

• Koudbloedige dieren, huid bedekt met slijmlaag

• Jonge amfibieën: vindt gaswisseling via kieuwen en huid plaats

• Bij volwassen amfibieën vindt gaswisseling via longen en huid plaats

Vissen

• Koudbloedige dieren

• Vissen gebruiken hun kieuwen om zuurstof uit het water te filteren

• Ze gebruiken hun bek en de kieuwdeksel om water langs de kieuwlamellen te krijgen
  

• Net als longen een groot oppervlakte voor gaswisseling

Het inwendig oppervlak van de zoogdierlongen is veel groter dan dat van een even groot reptiel of van een even groot amfibie. Waarom is dat?

Zoogdier - Reptiel - Amfibie

wat	Lezen en maken bs 14.6
Hoe	lees de tekst van basisstof 14.6 maak daarna de vragen
Hulp	1) boek 2) medeleerling 3 ) docent
Tijd	Eerst in stilte -> daarna rustig overleggen.
Klaar	Opdrachten af? Maak een samenvatting - opdracht 4 in je schrift! Ga daarna aan de slag met flitskaarten

www.schooltv.nl

Afsluiting - inloggen in LessonUp

14.6.1 Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen.

Een gele verkleuring van de huid of het oogwit wordt geelzucht genoemd. Geelzucht ontstaat doordat de hoeveelheid galkleurstoffen in het bloed is gestegen. Leg uit dat een niet goed functionerende lever geelzucht kan veroorzaken.

In welke delen wordt de urine gevormd?

1. nierbekken en nierschors
2. niermerg en nierschors
3. nierbekken, niermerg en nierschors
4. of alleen de nierschors

Hieronder zie je een doorsnede van een nier. 

Zet de namen van de onderdelen op de juiste plaats.

nierbekken

nierschors

niermerg

urineleider

nierslagader

niersader