4BB hfst 7 reparatieles

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ademen 

7.1 Ademen

7.2 Ademhalingsstelsel. 

7.3 Luchtwegproblemen

7.4 Ademhaling bij dieren en 

planten

 Kalkwater

De indicator voor koolstofdioxide is kalkwater.

Kalkwater wordt troebel als er koolstofdioxide bijkomt. 

Jan gaat 10km hardlopen. Emma kijkt Netflix. Als Jan terugkomt, blazen Emma en Jan met een rietje in kalkwater. Wat gebeurt er met het kalkwater en wat is je conclusie?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe planten ademen
• Je kunt uitleggen wat fotosynthese is

Hoe ademen planten?

Hoe ademen planten?

Planten maken zelf zuurstof door fotosynthese

Via welk onderdeel in het blad kunnen planten ademen?

Schrijf de formule van fotosynthese op.

Waarom ga je bij inspanning sneller ademhalen?

Meer inspanning --> meer energie nodig --> meer zuurstof nodig

Meer inspanning --> meer energie nodig --> meer koolstofdioxide

Als je sneller ademt, dan:

• krijg je meer zuurstof binnen
  
• raak je meer koolstofdioxide kwijt

Jan gaat nog een keer hardlopen. Hij gaat hierdoor sneller ademhalen. Wat is de functie hiervan?

Ademen 

Je legt je linkerhand op je borst en je rechterhand op je buik. Je merkt tijdens het ademhalen dat je rechterhand omhoog gaat. Welke kant beweegt je middenrif op?

Ademhalingsstelsel

Gaswisseling

• Longblaasjes
• Haarvaten
• Zuurstof & koolstofdioxide:

Zuurstof gaat naar je bloed

Koolstofdioxide gaat uit je bloed

In welk onderdeel in de longen vindt gaswisseling plaats?

Wat is de reden dat de luchtpijp kraakbeenringen heeft?

Waarom kun je het beste door je neus ademen?

1. De lucht wordt schoon gemaakt.
2. Je neus maakt de lucht warm
3. De lucht wordt "gekeurd".
4. De lucht wordt vochtig gemaakt

Noem twee voordelen van een neusademhaling.

Wat doen de slijmvliezen in je luchtwegen?

Slijmcellen;

Maken slijm: stof en bacteriën blijven daarin plakken.

Trilhaarcellen;

Kleine bewegende haartjes "trillen" het vieze slijm naar boven.

Slijmvliezen zijn warm (door de vele bloedvaatjes) en slijm is vochtig.

Schone, warme en vochtige lucht beschermt de longblaasjes (minder snel infecties).

Hoesten is een manier om je longen, bronchiën en luchtpijp schoon te maken.

Wat is de functie van een trilhaarcel?

Astma

Luchtpijptakjes nauwer

• Samentrekken spieren
• Zwelling slijmvlies
• Meer slijm

Moeilijk ademen, benauwd

Medicatie

Chronische bronchitis

• Slijmvliezen ontstoken
• Meer slijm
• Slijmvliezen dikker

Minder lucht naar de longblaasjes

Benauwd, hoesten

Longemfyseem

Longblaasjes gaan stuk

Minder zuurstof naar het bloed

Benauwd

COPD; verzamelnaam voor chronische longziekten zoals bronchitis en longemfyseem.

Welke twee longziekten kan je krijgen door roken?

Wat is longemfyseem?

Wat zijn de gevolgen van roken?

3 belangrijkste stoffen:

- Nicotine

Verslavend: door deze stof krijg je steeds zin in roken

Nicotine komt via de longblaasjes in het bloed en gaat zo naar de hersenen

- Koolstofmonoxide

Koolstofmonoxide neemt de plaats in van zuurstof. Hierdoor krijgen je cellen minder zuurstof.

Bij inspanning raak je dan sneller vermoeid

- Teer

Teer blijft als een zwart-bruine laag in je longen plakken. Hierdoor gaat er minder zuurstof naar je bloed.

Gevolgen van teer

1. Je hebt meer kans op longkanker, want teer is kankerverwekkend.
2. Je hebt meer kans op longemfyseem, omdat door teer de longblaasjes kapot gaan.
3. Je hebt meer kans op chronische bronchitis,

want teer maakt de trilhaarcellen kapot.

(Slijm met vuil en bacteriën kunnen niet goed 

meer worden afgevoerd)

Hoe heet de verslavende stof in een sigaret?

Hoe ademen insecten?

Insecten hebben ademhalingsbuizen. Die heten tracheeën.

Die tracheeën komen uit in de huid.

Daar zie je gaatjes. Die heten stigma's.

- Achterlijf groter maken --> lucht met 
zuurstof wordt in tracheeën gezogen
- Achterlijf kleiner maken --> lucht met 
koolstofdioxide wordt naar buiten 
geperst

Wat is de functie van het heen en weer bewegen van het achterlijf van een insect?

Hoe ademen vissen?

Wat is de functie van een kieuwplaatje?

Hoe ademen vogels?

Ze hebben longen, net als mensen.

Vogels hebben luchtzakjes

(aan de longen vast) met reservelucht.

Hoe ademen reptielen?

Ze hebben longen, net als mensen.

Het verschilt per reptiel of het één long is (slang)

of twee longen.

Ademhaling bij amfibieën

Hoe ademen amfibieën?

• Amfibieën (kikkers en salamanders) --> Ademen op twee manieren
  - Huid & kieuwen (jonge amfibieën)         OF
  - Huid & longen (volwassen amfibieën)
  
  - Ze hebben een hele dunne huid, zuurstof gaat door de huid
      --> direct in het bloed
  - Jonge amfibieën leven in het water, hebben kieuwen
      --> buiten het lichaam
  - Volwassen amfibieën hebben ook longen (net als de mens)

Hoe ademen amfibieën?

Hoe ademen planten?

Hoe ademen planten?

Planten maken zelf zuurstof door fotosynthese

Wat weet je nog van......

Fotosynthese en verbranding?

Welke stoffen zijn nodig voor fotosynthese?

1. Zuurstof en glucose
2. Koolstofdioxide en water
3. Zuurstof en water
4. Koolstofdioxde en zuurstof

Welke stoffen ontstaan bij de fotosynthese?

1. Alleen glucose
2. Glucose en koolstofdioxide
3. Glucose en zuurstof
4. Water, koolstofdioxide en glucose

Ook 's nachts vindt er in planten fotosynthese plaats

1. Waar
2. Niet waar

Waar in de plant vindt fotosynthese plaats?

1. celkern
2. bladgroenkorrels
3. vacuole
4. celwand