§1.4 Meer mensen krijgen inspraak

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 2

§1.4 Meer mensen krijgen inspraak

§1.1 Industriële revolutie

§1.2 Leven in een industriestad

§1.3 Arbeiders gaan samenwerken

Hoofdstuk 1

§1.4 Meer mensen krijgen inspraak

Arbeiders

Gegoede burgerij

Oprichten van vakbonden

Oprichten van politieke partijen

Aan liefdadigheid doen

Invoeren van de eerste sociale wet

Strijden voor algemeen kiesrecht

Sociale wetten zijn ...

1. Wetten die de leef- en werkomstandigheden van arbeiders verbeteren.
2. Wetten die er voor zorgen dat arbeiders beter samenwerken.
3. Wetten die zorgen dat fabriekseigenaren meer rechten krijgen.
4. Wetten die de relatie tussen overheid en arbeiders vastleggen.

...kan je uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

...kan je uitleggen wat feministen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

...kan je beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Aan het einde van de les...

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

A

Een nieuwe grondwet

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

Begrippen:

• grondwet
• parlement
• parlementaire democratie

B

Vrouwen willen gelijkheid

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat sommige vrouwen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

Begrippen:

• feminisme

C

Nederland wordt een democratie

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Begrippen:

• geen begrippen

Willem I

-In 1813 werd Nederland een koninkrijk.

-In 1815 kreeg Nederland een grondwet

-Hierin stond o.a. de macht van de koning beschreven

-Veel burgers zijn het hier niet mee eens

1840-1848: 

Koning Willem II

• Rijke burgers > liberalen : Koning heeft te veel macht!

• Liberalen willen een parlement waarin burgers mochten kiezen (een democratie)

• Willem II vond dat geen goed plan.

Revolutiejaar 

1848

• Rellen in veel Europese steden

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Wie is er zo belangrijk dat hij op het bureau staat van Mark Rutte tijdens de persconferenties?

Gevolgen

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Rijke mannen kiezen voortaan de Tweede Kamerleden
2. Ministers gehoorzamen het parlement, niet de koning

Echte democratie sinds 1848?

• Alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden mochten stemmen.
• Alle andere mannen en vrouwen mochten niet stemmen.

2.3: Het eerste feminisme

Feminisme

• Streeft naar gelijke behandeling
• Vrouwen mogen niet stemmen
• Ook voor de wet niet gelijk
• Vrouwenkiesrecht 
• Emancipatie
• Welke klasse?
• Middenklasse en gegoede burgerij

Feminisme
Doelen

• Feministen willen algemeen kiesrecht voor vrouwen.
• Feministen willen betere opleidingen voor meisjes en toegang tot de universiteit.
• Feministen (rijke) willen gewoon kunnen werken.
• Feministen willen dat vrouwen gelijkwaardige partners zijn binnen het huwelijk.
  
• Periode tussen 1870 en 1919 – heet de eerste feministische golf.

Aletta Jacobs

• Bekende feministe uit Nederland
• Wat deed zij?
• Eerste vrouw die afstudeerde aan een
   universiteit, hoe?
  
• Vroeg toestemming aan minister Thorbecke
• Kreeg antwoord gericht aan? 
• Haar vader
• Proefperiode 1 jaar

Strijd algemeen kiesrecht

• In 1917 krijgen mannen algemeen kiesrecht
• Vrouwen krijgen dan alleen passief kiesrecht (verkiesbaar stellen
• In 1919 krijgen vrouwen ook het actief kiesrecht (stem uitbrengen) 

Waarom was het vrouwenkiesrecht zo belangrijk voor Aletta Jacobs?

⇒Kies het juiste antwoord.

1. Aletta wilde zelf graag minister worden.
2. Aletta wilde zelf graag koningin worden.
3. Aletta vond dat vrouwen slimmer zijn dan mannen.
4. Aletta vond dat vrouwen dezelfde rechten als mannen moesten hebben.

1813: Nederland wordt een koninkrijk

1815: Grondwet

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

A

Een nieuwe grondwet

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848

Begrippen:

• grondwet
• parlement
• parlementaire democratie

alle burgers zelfde grondrechten

veel macht bij de koning: Willem I

vrijheid van meningsuiting

vrijheid van godsdienst

Liberalen: 

de macht zou bij het volk moeten liggen

1848: veel onrust in Europa. Ook rellen in NL.

Koning Willem II geeft opdracht voor nieuwe grondwet:

• rijke mannen kozen leden van het parlement. Elke 4 jaar kwamen er verkiezingen. 
• ministers gehoorzamen vanaf nu aan het parlement. Zij voeren hun beslissingen uit. Parlement kon ministers ontslaan.

Parlementaire democratie. Het parlement had de meeste macht. 

De macht was verschoven van koning naar burgers

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

A

Een nieuwe grondwet

Uit welke huidige landen bestond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1815?

1. België, Köln, Nederland
2. Köln, Luxemburg, Nederland
3. België, Luxemburg, Nederland

Wat hoort bij een constitutionele monarchie?

1. absolutisme
2. dictatuur
3. macht van de koning wordt beperkt door de grondwet
4. macht van de koning wordt beperkt door de adel

Wat veranderde in de grondwet van 1848? Twee antwoorden zijn goed.

1. besturen werd de taak van de koning en de koning was verantwoordelijk
2. de koning benoemde de leden van het parlement
3. besturen werd de taak van ministers en de minister was verantwoordelijk
4. rijke burgers kozen de leden van het parlement

Wat hoort bij een parlementaire democratie? Twee antwoorden zijn goed.

1. de koning benoemde de leden van het parlement
2. de koning heeft minder macht dan het parlement
3. rijke burgers kozen de leden van het parlement
4. de koning heeft meer macht dan het parlement

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

B

Vrouwen willen gelijkheid

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat sommige vrouwen wilden veranderen aan de samenleving en of dat lukte

Begrippen:

• feminisme

Mannen

Vrouwen

Hoofd van het gezin

Nam alle beslissingen

Mogen niet:

scheiding aanvragen

grote bedragen uitgeven

stemmen

Huishouden en voor kinderen zorgen

Bij werk minder betaald

Vrouwen in actie voor vrouwenkiesrecht

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

B

Vrouwen willen gelijkheid

Vanaf 1870: vrouwen in actie voor gelijke rechten: feminisme

1: Vrouwen uit middenklasse en gegoede burgerij

2: Daarna vrouwen arbeidersklasse

3: Daarna mannen

Belangrijkste doel: vrouwenkiesrecht. Dit is in 1919 gelukt

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

B

Vrouwen willen gelijkheid

Aletta Jacobs

Eerste vrouw die:

• studeert aan een universiteit
• arts is geworden
• gepromoveerd is

0

Wie kreeg in 1917 stemrecht?

Geef een omschrijving van feminisme

§1.4

Meer mensen krijgen inspraak

C

Nederland wordt een democratie

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven dat Nederland steeds democratischer werd

Begrippen:

• geen begrippen

1848: nieuwe grondwet

Mannen die minimaal 20 gulden belasting betaalden mochten stemmen (1,9% bevolking)

1917: wijziging grondwet

Alle mannen vanaf 25 mogen nu stemmen

1919: wijziging grondwet

Alle vrouwen vanaf 25 mogen nu stemmen

1946: 23 jaar

1963: 21 jaar

1972: 18 jaar