Paragraaf 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De vorming van de Alpen

Paragraaf 1

Welk verschil zie je tussen de twee gebergten?

Deze bergen zijn hoger (er ligt sneeuw) met scherpe toppen.

Deze bergen zijn lager, en ze hebben ronde toppen.

Wat leer je?

1. Je kan uitleggen hoe de Alpen zijn gevormd

  

2. Je kan de verschillen tussen jonge en oude gebergten herkennen en verklaren

3. Je kan het verschil uitleggen tussen verwering en erosie

4. Je kan uitleggen welke invloed endogene en exogene krachten hebben op een landschap

De bergen

Europa: verschillende gebergten

Sommige zijn oud (en groeien nu niet meer).

Anderen groeien nog steeds, en zijn jong.

Jong = 30 miljoen jaar

Oud = honderden miljoenen jaren

Alpen: hoogste van Europa.

Ontstaat doordat de aarde plooit, zoals een tafelkleed dat je naar elkaar toe drukt.

Daarom: een plooiingsgebergte.

Door de beweging worden de Alpen groter, maar Zwitserland kleiner.

Hoe komt dat?

De aarde bestaat uit platen die bewegen. De Afrikaanse en Euraziatische plaat bewegen naar elkaar toe.

Zulke krachten die van binnen uit de aarde komen, heten endogene krachten. Die ontstaan door de magma onder de aardkorst.

De Alpen zijn het hoogste gebergte van Europa. Denk je dat dit een oud of jong gebergte is?

1. Oud
2. Jong

De Alpen zijn het hoogste gebergte - dat betekent dat ze nog steeds groeien, en nog niet zijn gekrompen. Ze zijn dus jong.

Zie je op deze foto een oud of jong gebergte?

1. Oud
2. Jong

Op deze foto zie je afgeronde toppen, die niet zo heel hoog zijn. Dit is dus een oud gebergte.

Duinen worden gevormd door wind. Is er bij duinen dan ook sprake van endogene krachten?

1. Ja
2. Nee

Wind waait buiten de aarde; endogene krachten komen van binnenuit de aarde.

Bij de vorming van duinen zijn dus geen endogene krachten aan het werk.

Een oud gebergte groeit vaak al niet meer (er zijn geen endogene krachten meer aan het werk).

Van buiten de aarde gebeurt er wel van alles, zoals wind en water dat langskomt. Dit zijn exogene krachten.

De exogene krachten

Het weer, of plantengroei zorgen ervoor dat een steen uit elkaar valt: verwering.

Het verweringsmateriaal wordt meegenomen door wind, ijs of water: dat is erosie.

Zo breekt de berg van bovenaf beetje bij beetje af.

De exogene krachten

En waar gaat dat afgeschuurde zand/steen naartoe?

Bv. mee in een gletsjer, een rivier, met de wind.

Het wordt ergens anders weer neergelegd: dat is sedimentatie.

Als sediment miljoenen jaren opstapelt, wordt het uiteindelijk steen: sedimentgesteente. Hieruit zijn de Alpen opgebouwd.

Je kan dit herkennen aan de laagjes steen die je soms terugziet.

Samengevat

De Alpen zijn een jong gebergte dat is ontstaan door het tegen elkaar bewegen van twee platen: de Afrikaanse en de Euraziatische plaat. Dit zijn endogene krachten.

De Alpen bestaan vooral uit sedimentgesteente.

Wanneer een gebergte ouder wordt, worden de toppen lager en minder scherp. Dat komt door verwering en erosie door de jaren heen. Dit zijn exogene krachten.

Door de beweging tussen de Afrikaanse en Euraziatische plaat, worden de Alpen nog steeds hoger, terwijl het land Zwitserland ieder jaar een beetje kleiner wordt.

Aan de slag

Maak: hoofstuk 2, paragraaf 1

Lezen: de B-nummers (bv. B111)

Klaar?

Ga naar Leeroverzicht.

Geef antwoord op de leerdoelen

van de paragraaf (uittypen/opschrijven)

Kijk voor extra uitleg over:

- Erosie en sedimentatie

- Endogene & exogene krachten en verwering

- Ontstaan van gebergten

Alleen video's kijken met koptelefoon/oortjes.

Bv. is het leerdoel: Je weet hoe de Alpen zijn gevormd, dan leg je uit hoe de Alpen zijn gevormd.