wk 23: les 2+3 (D-toets maken + alle nieuwe theorie)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Donderdag 9 juni  - G2a

Tweede uur

• 10 minuten lezen

• Aan de slag: D-toets maken

Zevende uur

• 10 minuten lezen
• D-toets bespreken
  

Vorige les heb je...

...de stof van leesvaardigheid herhaald.

Deze les ga je...

...oefenen met leesvaardigheid door de D-toets te maken.

Herhaling belangrijke begrippen leesvaardigheid    jaar 1 en jaar 2

• Kernzin
• (deel)onderwerp
  
• Opbouw tekst: inleiding, middenstuk, slot
• Opbouw alinea: kernzin + voorbeeld/toelichting
• 5 tekstdoelen en tekstsoorten
  
• 4 manieren om een tekst in te leiden
  
• 3 manieren om een tekst af te sluiten
• Objectief, subjectief
• Mening, argument
• Verwijswoorden
  

• Hoofdgedachte
• Tussenkopje
• Citeren
  
• 3 soorten publiek

• Hoofd- en bijzaken

• Signaalwoorden

• Zins- en alineaverbanden
• Verbindingsmanieren tussen alinea's

 3 soorten publiek

Breed publiek - alle leerlingen van het ATC
Het publiek weet nog niets/bijna niets over het onderwerp.    

Kleiner, gespecialiseerd publiek - brugklasleerlingen van het ATC
Het publiek weet al iets over het onderwerp.

Een persoon, een kleine groep personen - mentoren van G2a
Het publiek weet al wat meer/veel over het onderwerp.

Opbouw van een alinea

Kernzin
belangrijkste zin van de alinea

Rest van de alinea
voorbeeld
of
toelichting

Kernzinnen

Kernzin

De belangrijkste informatie van een alinea.

Waar staat de kernzin?

• Er is geen kernzin. Alle zinnen bevatten belangrijke informatie.
• De 1e zin is de kernzin.
• De 2e zin van een alinea is de kernzin. De 1e zin is een inleidende zin.
• In het midden van de alinea staat de kernzin.
• De laatste zin van de alinea is de kernzin.

Opbouw alinea

Een alinea gaat over een deelonderwerp van de tekst.

Over ieder deelonderwerp worden de hoofdzaak en de bijzaken beschreven.

De hoofdzaak = de kernzin

De bijzaak = voorbeeld of toelichting

Tekstdoel

Tekstsoort

Onderwerp

Inleiding

Middenstuk

Slot

Alinea

Deelonderwerp

Hoofdzaak (kernzin)

Bijzaken (voorbeeld, toelichting)

Tekstdoelen en Tekstsoorten

informeren -uiteenzetting           amuseren - bijv. leesboek

opiniëren - beschouwing            activeren - bijv. flyer

overtuigen - betoog

Signaalwoorden Blok 3 (blz. 143)

• uitspraak-opsomming

ook, verder, bovendien, nog, daarnaast, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede, ten derde

• uitspraak-tegenstelling

maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds...anderzijds, daar staat tegenover

• uitspraak-voorbeeld

bijvoorbeeld, als voorbeeld, zoals, zo

Tekstverbanden

Uitspraak-opsomming 

Na een uitspraak worden verschillende dingen opgesomd.

Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, daarnaast, nog, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede

Mijn vrije tijd gebruik ik voor leuke dingen (= uitspraak).

In de eerste plaats sport ik graag. Verder houd ik van televisiekijken. Ook  vind ik het heerlijk om een spannend boek te lezen (= opsomming van drie zaken). 

Tekstverbanden

Uitspraak-tegenstelling

Na een uitspraak wordt het tegengestelde beweerd.

Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds ...anderzijds, daar staat tegenover

Evert is een ontzettend avontuurlijke vent (= uitspraak).

Zijn vriend daarentegen is een enorme huismus die er geen behoefte aan heeft bijzondere dingen te beleven (= tegenstelling). 

Tekstverbanden

Uitspraak-voorbeeld 

Na een uitspraak volgt een voorbeeld / een aantal voorbeelden.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zo, zoals

Je kunt in de spits haast niet meer opschieten in de Randstad (= uitspraak).

Zo kost het je vaak twee uur om van Den Haag naar Rotterdam te reizen, een afstand die je normaal in twintig minuten aflegt (= voorbeeld).

Tekstverbanden

Middel-doel

Iemand noemt een doel en een middel waarmee dat doel kan worden bereikt. Signaalwoorden: waarmee, daarmee, met dat doel, het doel is, door middel van, om te...

De  stichting Wakker Dier komt op voor de dieren (= doel). Door middel van reclamespotjes op de televisie vraagt die club aandacht voor het ellendige leven van kippen en varkens in de bio-industrie (= middel). 

Tekstverbanden

Uitspraak-vergelijking

Na een uitspraak worden er twee of meer dingen met elkaar vergeleken.

Signaalwoorden: zoals, hetzelfde, dezelfde, in vergelijking met, net als

Net als bij Nederlands (= vergelijking) is het bij Engels belangrijk dat je verbanden in een tekst kunt herkennen (= uitspraak).

Tekstverbanden

Oorzaak-gevolg

Iemand doet een uitspraak die een oorzaak heeft. Daarna wordt het gevolg genoemd.

Signaalwoorden: daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor

Het heeft de afgelopen winter nauwelijks gevroren  (= oorzaak).

Hierdoor konden we niet schaatsen (= gevolg). 

Tekstverbanden

Uitspraak-reden

Na of voor een uitspraak wordt een reden genoemd. Een reden geeft aan waarom iemand iets wel of niet doet.

Signaalwoorden: daarom, want, omdat, namelijk

Voor voetbalwedstrijd heb je een goede conditie nodig (= uitspraak), daarom train ik twee keer in de week (= reden).

Oorzaak-gevolg versus Uitspraak-reden

Een oorzaak heeft een gevolg, daar heb je geen invloed op. 

Wanneer je bijvoorbeeld een pot nutella laat vallen (oorzaak), is de kans groot dat de pot kapot is (gevolg). 

Een reden gebruik je alleen wanneer je iets te kiezen hebt. Een reden heeft ook een verklaring. Voorbeeld: Omdat hij zijn brood niet heeft opgegeten, mag hij nu geen taart.

Oorzaak-gevolg versus Uitspraak-reden

Het interview kon niet doorgaan, omdat de geïnterviewde ziek was = fout.

Veel oogsten gingen verloren omdat het vroor = fout.

Waarom is dit fout?

‘Omdat’ gebruik je bij een reden en ‘doordat’ bij een oorzaak. Op een reden kun je invloed uitoefenen, maar een oorzaak overkomt je. Het moet dus zijn: 'doordat'.

Noteerwijze

‘Naar verwachting wordt ruimtetoerisme in de toekomst steeds betaalbaarder en dus toegankelijker voor een groot publiek.’

Welk verband geeft het signaalwoord ‘dus’ hier aan? 

Schijf de beide delen van dit verband aan.

Uitspraak-conclusie 

Uitspraak: ruimtetoerisme wordt in de toekomst steeds betaalbaarder

Conclusie: ruimtetoerisme wordt toegankelijker voor een groot publiek. 

Signaalwoorden en verbanden

De sportdag was goed georganiseerd. Zo werd er genoeg water uitgedeeld en we hadden genoeg rustmomenten.

1. Wat is het signaalwoord?

2. Welk verband hoort daarbij?

3. Noteer de delen van het verband.

Signaalwoorden en verbanden

De sportdag was goed georganiseerd. Zo werd er genoeg water uitgedeeld en we hadden genoeg rustmomenten.

1. Wat is het signaalwoord?

Zo

2. Welk verband hoort daarbij?

Uitspraak-voorbeeld

3. Noteer de delen van het verband.

Uitspraak = De sportdag was goed georganiseerd

Voorbeeld = Er werd genoeg water uitgedeeld en we hadden genoeg rustmomenten.

Signaalwoorden en verbanden

Kaavan, de volgens dierenactivisten 'eenzaamste olifant ter wereld', is maandag aangekomen in Cambodja. Het dier heeft 35 jaar onder slechte omstandigheden geleefd in een Pakistaanse dierentuin in Islamabad, maar zal de rest van zijn leven met soortgenoten mogen doorbrengen in een Cambodjaanse opvang.

1. Wat is het signaalwoord?

2. Welk verband hoort daarbij?

3. Noteer de delen van het verband.

Signaalwoorden en verbanden

Kaavan, de volgens dierenactivisten 'eenzaamste olifant ter wereld', is maandag aangekomen in Cambodja. Het dier heeft 35 jaar onder slechte omstandigheden geleefd in een Pakistaanse dierentuin in Islamabad, maar zal de rest van zijn leven met soortgenoten mogen doorbrengen in een Cambodjaanse opvang.

1. Wat is het signaalwoord?

Maar

2. Welk verband hoort daarbij?

uitspraak-tegenstelling

3. Noteer de delen van het verband.

Uitspraak = Het dier heeft 35 jaar onder slechte omstandigheden geleefd in een Pakistaanse dierentuin in Islamabad.

Tegenstelling = Het dier zal de rest van zijn leven met soortgenoten mogen doorbrengen in een Cambodjaanse opvang.

Signaalwoorden en verbanden

1. Zoek het signaalwoord: Famke Louise wil volgend jaar een concert in de Ziggo Dome geven. De artiest is tijdens de Christmas Show in december al in de concertzaal te zien, maar wil in 2020 solo optreden. MAAR

2. Welk verband hoort er bij dit signaalwoord? UITSPRAAK-TEGENSTELLING

3. Noteer de delen van dit verband.

    Uitspraak = De artiest is tijdens de Christmas Show in december al in de concertzaal te zien.

    Tegenstelling = Ze wil in 2020 solo optreden

Signaalwoorden en verbanden

1. Zoek het signaalwoord: Wanneer het optreden zou moeten plaatsvinden, vertelt ze niet. Ook vertelt ze dat volgend jaar verder gewerkt zal worden aan de tweede documentaire over haar leven. Daarin wil ze onder meer de situatie rondom de breuk met haar eerste management toelichten. OOK

2. Welk verband hoort er bij dit signaalwoord? UITSPRAAK - OPSOMMING

3. Noteer de delen van dit verband.
    Uitspraak = Ze vertelt niet wanneer het optreden plaatsvindt.
    Opsomming = Volgend jaar zal er verder gewerkt worden aan de tweede documentaire over   

   haar leven.

Signaalwoorden en verbanden

1. Zoek het signaalwoord: "Verder zeg ik liever niet veel meer over de oude situatie, omdat ik de rest van het verhaal voor mijn eigen documentaire bewaar. Hoe dat er precies uit komt te zien en waar het te zien zal zijn, weten we nog niet, maar we hebben er wel ideeën over." De artiest laat nog wel weten dat ze in de oude situatie "nauwelijks inspraak had" in de dingen die ze deed. VERDER

MAAR

2. Welk verband hoort er bij dit signaalwoord? UITSPRAAK - OPSOMMING

                                                                                                 UITSPRAAK - TEGENSTELLING

3. Noteer de delen van dit verband.

Uitspraak = Daarin wil ze onder meer de situatie rondom de breuk met haar eerste management toelichten.

Opsomming = Ik zeg liever niet veel meer over de oude situatie.

Uitspraak = We weten nog niet hoe dat er precies uit komt te zien en waar het te zien zal zijn.

Tegenstelling = We hebben er ideeën over.

4 manieren om alinea's met elkaar te verbinden:

1. Met een signaalwoord

Het signaalwoord aan de begin van een alinea geeft het verband aan met de vorige alinea.

2. Door herhaling van een woord of woordgroep

Aan het begin van een alinea worden woorden of woordgroepen uit de vorige alinea herhaald.

4 manieren om alinea's met elkaar te verbinden:

3. Door overgangszinnen met een verwijzing

In een van de eerste zinnen staat een verwijzing naar iets wat eerder is gezegd, in de vorm van een verwijswoord.

4. Door aankondigende zinnen

De zin/de zinnen aan het einde van een alinea vertellen wat je in de volgende alinea kunt verwachten.

Verbindingsmanieren van alinea’s (blz. 203)

4 manieren om alinea's met elkaar te verbinden:

1. Een signaalwoord of een signaalwoordgroep

Het zelf printen van foto's en andere afdrukken is niet goedkoop. Mooi fotopapier is erg kostbaar.

      Verder zijn hoge kosten van cartridges en printers ook een groot probleem. Soms kosten twee van zulke inktpatronen evenveel als de hele printer. (=uitspraak-opsomming)

2. Een herhaling van een woord of woordgroep
Voetballen en andere sportartikelen worden in derdewereldlanden vaak door kinderen gemaakt. De arbeidsomstandigheden zijn nogal eens slecht. Voetbalbonden wereldwijd willen hier iets aan doen.                       
           De voetbalbond FIFA vindt dat kinderarbeid niet kan en dat sportartikelen onder goede omstandigheden geproduceerd moeten worden.
3. Een overgangszin met een verwijzend woord
In de laatste ijstijd was de Noordzee nog land. Je kon helemaal van Nederland naar Engeland lopen. Op die vlakte leefden allerlei dieren die nu zijn uitgestorven, zoals de wolharige mammoet, het reuzehert en de sabeltandtijger.         
    De botten hiervan komen nog steeds regelmatig naar boven in de netten van vissers. Hun sleepnetten schuren immers over de Noordzeebodem waar de overblijfselen van de prehistorische dieren liggen.
4. Een aankondigende zin
Laten we eens stuk voor stuk gaan bekijken wat de argumenten van de clubleiding nu echt waard zijn. Ten eerste het gebrek aan geld om nieuwe spelers te kunnen kopen. Als je naar de begroting kijkt, is er voldoende geld.

1. Op welke manier zijn alinea 2 en 3 met elkaar verbonden?

2. Aan welk woord zie je dat?

Einde van deze les