vergelijking, metafoor, metoniem, hyperbool, understatement, litotes en eufemisme

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

beeldspraak en stijlfiguren

Zo bleek als een doek

Vergelijking

Bij een vergelijking wordt iets uit de werkelijkheid/object
(mens, dier of ding) vergeleken met een beeld.
Ze staan dus beide in een zin.      (object en beeld)

Hij                                    is zo bleek als een doek.
werkelijkheid                            beeld
object

Dat meisje is zo onschuldig als    een lammetje

werkelijkheid                                               beeld

B

Een metafoor 

Bij een metafoor wordt het beeld alleen genoemd, de werkelijkheid wordt niet genoemd.                                     alleen B

Het is hier een zwijnenstal, ruim op!
                             beeld

De werkelijkheid is bijvoorbeeld een slaapkamer.

Metafoor 2

Dat schaap is er alweer ingetrapt.
beeld
Een reus van een kerel.
beeld
De overheid gaat snoeien in de uitgaven  (verminderen)
Het regent klachten bij de zorginstelling.
metafoor werkwoord (metafoor in een werkwoord)

Hoge bomen vangen veel wind

personificatie

Een levenloos ding wordt voorgesteld als een persoon.

Hoge bomen vangen veel wind (bomen hebben geen handen)
Het gevaar loerde op elke straathoek  (gevaar kan niet kijken)
De toekomst lacht je toe

Metonymie

De beeldspraak berust niet op een vergelijking, maar op een specifieke eigenschap van het object.

-    Je noemt een deel in plaats van het geheel

     (even de neuzen tellen)
-    Je noemt het geheel in plaats van een deel
      (Het VML heeft het Van Abbedebat gewonnen)

Even de neuzen tellen

Metonymie 2

-    Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp
      (hij won goud)
-    Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het
      product dat daarmee verbonden is. (Ik eet het liefst
      edammer)

Metonymie 3

-    Je noemt plaats/ruimte, maar je bedoelt de mensen die daar
      zijn. (De zaal gaf een enorm applaus.)
-    Je noemt de producent, maar je bedoelt het product:
      een Apple
-    Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon
     (die lange)

Stijlfiguren

Vandaag:

Hyperbool

understatement

litotes

eufemisme

Hyperbool

De inhoud van de mededeling wordt enorm vergroot (overdrijving)

Hij barst van het geld (hij is rijk)

Ik word stapelgek van die man.

Ik verveel me dood

Understatement

- Met een understatement zwak je de mededeling af.

- Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in

   werkelijkheid.

Voorbeelden understatement

- Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar

  foutjes gemaakt hebben.

- Die regisseur heeft met zijn speelfilms ongetwijfeld een paar   

  centjes verdiend.

- Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht.
- Zo'n drastische prijsverhoging zal niet bevorderlijk zijn voor de

  export van het product. (= ronduit slecht) 

Litotes

- Er wordt een mededeling gedaan door het tegenovergestelde

   te ontkennen.

- De litotes lijkt op een understatement.

- Het is een stijlfiguur waarbij je schijnbaar iets ontkent of

   verkleint met het doel datgene wat je bedoelt des te meer uit

   te laten komen. 

Voorbeelden litotes

-  Mijn vriend Peter is niet vies van een haring.

   (gek op haring)

- Dat is geen slecht idee. (goed idee)

- Hij is niet achterlijk. (slim)

- Daar ben ik niet blij mee. (heel vervelend)

- Dat is niet onwaarschijnlijk.

  (Ik vind dat geen verkeerd plan)

Eufemisme

- Een eufemisme is een manier om iets verzacht uit te drukken. -   Door een eufemisme te gebruiken kan je iets wat onaardig is 

  zeggen of schrijven zonder dat het onaardig, gruwelijk of vies

  klinkt. 

Hij is helaas niet meer onder ons.

Voorbeelden eufemisme

- Volgens mij is er aan jou een steekje los! (gek)

- De examinator heeft onzorgvuldig gehandeld. (grote fouten

  gemaakt)
- De dierenarts heeft de hond laten inslapen (= gedood)
- De directie wil het personeelsbestand afslanken (= personeel

   ontslaan)
- Hij is een bekende van de politie (een boef)

Wat is een metafoor?

Wat is het verschil tussen een vergelijking en een metafoor?

Wat is personificatie?

Wat heb je nog niet begrepen van deze begrippen?