Les 18 beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Beeldspraak

Zij is het derde wiel aan de wagen

Vergelijking

Bij een vergelijking wordt iets uit de werkelijkheid/object
(mens, dier of ding) vergeleken met een beeld.
Ze staan dus beide in een zin en worden meestal aan elkaar gekoppeld met het woord 'als'     (object en beeld)
Hij                                    is zo bleek als een lijk.
werkelijkheid                            beeld
object

Dat meisje is zo onschuldig als    een lammetje

werkelijkheid                                               beeld

Metafoor  

Bij een metafoor wordt het beeld alleen genoemd, de werkelijkheid wordt niet genoemd.                                    

Het is hier een zwijnenstal, ruim op!
                             beeld

De werkelijkheid is bijvoorbeeld een slaapkamer.

Metafoor

Dat schaap is er alweer ingetrapt.

Een reus van een kerel.

De overheid gaat snoeien in de uitgaven.  (verminderen)

Het regent klachten bij de zorginstelling.

Hoge bomen vangen veel wind

Personificatie

Een levenloos ding wordt voorgesteld als een persoon.

Hoge bomen vangen veel wind. 
Het gevaar loerde op elke straathoek.  
De toekomst lacht je toe.

De huilende wind.

Drieslag

Een bijzondere opsommingen van drie woorden, zinnen of zinsdelen die altijd in dezelfde volgorde staan: 

– Bloed, zweet en tranen

- Ik kwam, ik zag, ik overwon

Climax

Een steeds sterker wordende reeks:

– Je hebt goed, je hebt beter, je hebt het beste (reclame van een advocatenkantoor)

Tegenstelling

– Vierkant in de fles, rond op de tong (reclame van jeneverproducent)

Even de neuzen tellen.

Metonymie 

3    Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp
      Hij won goud
4   Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het
      product dat daarmee verbonden is. 

     Ik eet het liefst Edammer

Metonymie

De beeldspraak berust niet op een vergelijking, maar op een specifieke eigenschap van het object.

1   Je noemt een deel in plaats van het geheel

     Even de neuzen tellen
2  Je noemt het geheel in plaats van een deel
     Nederland moet nu eindelijk weer eens naar een EK.

Hyperbool

De inhoud van de mededeling wordt enorm vergroot.

Hij barst van het geld.

Ik word stapelgek van die man.

Ik verveel me dood.

Ik wacht al eeuwen

Metonymie 

5   Je noemt plaats/ruimte, maar je bedoelt de mensen die daar
      zijn. 

     De zaal gaf een enorm applaus.
6    Je noemt de producent, maar je bedoelt het product:
      Mijn Nikes aantrekken
7   Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon
     Die lange

Het lijkt alsof het een beetje heeft geregend.

Understatement

- Met een understatement zwak je de mededeling af.

- Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in

   werkelijkheid.

Voorbeelden understatement

- Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar

  foutjes gemaakt hebben.

- Die regisseur heeft met zijn speelfilms ongetwijfeld een paar   

  centjes verdiend.

- Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht. 

Eufemisme

- Een eufemisme is een manier om iets verzacht uit te drukken. - Door een eufemisme te gebruiken kan je iets wat onaardig is 

  zeggen of schrijven zonder dat het onaardig, gruwelijk of vies

  klinkt. 

- Wij hebben thuis een interieurverzorgster (is een schoonmaakster)

- Ik ga het kleinste kamertje bezoeken (naar het toilet)

Voorbeelden eufemisme

- Volgens mij is er aan jou een steekje los! 

- De dierenarts heeft de hond laten inslapen.
- De directie wil het personeelsbestand afslanken.

- Hij is een bekende van de politie.

- Hij heeft te diep in het glaasje gekeken.

- Mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt.

Beeldspraak is altijd figuurlijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

'De wind huilt door de bomen.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. metafoor
2. personificatie
3. vergelijking
4. -

'Zij zingt als een nachtegaal.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. vergelijking
2. metonymie
3. metafoor
4. personificatie

Welke vorm van beeldspraak herken je? De samenleving is ziek.

1. metafoor
2. metonymia
3. vergelijking
4. personificatie

'Geef mij nog eens een glas'. Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. hyperbool
2. metafoor
3. personificatie
4. metonymia

Welke vorm van beeldspraak? Mijn ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven voor mij.

1. personificatie
2. vergelijking
3. metafoor
4. -