3 vwo beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Beeldspraak 3 vwo

Zij is het derde wiel aan de wagen

Vergelijking

Bij een vergelijking wordt iets uit de werkelijkheid/object
(mens, dier of ding) vergeleken met een beeld.
Ze staan dus beide in een zin en worden meestal aan elkaar gekoppeld met het woord 'als'     (object en beeld)
Hij                                    is zo bleek als een lijk.
werkelijkheid                            beeld
object

Dat meisje is zo onschuldig als    een lammetje

werkelijkheid                                               beeld

Metafoor  

Bij een metafoor wordt het beeld alleen genoemd, de werkelijkheid wordt niet genoemd.                                    

Het is hier een zwijnenstal, ruim op!
                             beeld

De werkelijkheid is bijvoorbeeld een slaapkamer.

Metafoor

Dat schaap is er alweer ingetrapt.

Een reus van een kerel.

De overheid gaat snoeien in de uitgaven.  (verminderen)

Het regent klachten bij de zorginstelling.

Hoge bomen vangen veel wind

Personificatie

Een levenloos ding wordt voorgesteld als een persoon.

Hoge bomen vangen veel wind. 
Het gevaar loerde op elke straathoek.  
De toekomst lacht je toe.

De huilende wind.

Herhaling of Repetitio

Een woord, of deel van de zin wordt letterlijk herhaald. 

– Plus geeft meer, veel meer.

Opsomming of Enumeratio

Een reeks van woorden (die niet perse iets met elkaar te maken hoeven te hebben). 

– Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder (uit een liedtekst van Ramses Shaffy)

– Merel houdt van aardbeien, kersen, frambozen en bessen, kortom: van fruit

Drieslag

Een bijzondere opsommingen (vaste combinatie) van drie woorden, zinnen of zinsdelen: 

– Bloed, zweet en tranen

- Ik kwam, ik zag, ik overwon

Climax

Een steeds sterker wordende reeks:

– Je hebt goed, je hebt beter, je hebt het beste (reclame van een advocatenkantoor)

Omgekeerde climax

een steeds zwakker wordende reeks:

– Vorige week zag ik een fantastische film, nou ja, hij was mooi, ach, best wel goed eigenlijk.

Tegenstelling

– Vierkant in de fles, rond op de tong (reclame van jeneverproducent)

Even de neuzen tellen.

Metonymie

De beeldspraak berust niet op een vergelijking, maar op een specifieke eigenschap van het object.

1   Je noemt een deel in plaats van het geheel

     Even de neuzen tellen
2  Je noemt het geheel in plaats van een deel
     Nederland moet nu eindelijk weer eens naar een EK.

Metonymie 

3    Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp
      Hij won goud
4   Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het
      product dat daarmee verbonden is. 

     Ik eet het liefst Edammer

Metonymie 

5   Je noemt plaats/ruimte, maar je bedoelt de mensen die daar
      zijn. De zaal gaf een enorm applaus.
6    Je noemt de producent, maar je bedoelt het product:
      Mijn Nikes aantrekken
7   Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon
     Die lange

Hyperbool

De inhoud van de mededeling wordt enorm vergroot.

Hij barst van het geld.

Ik word stapelgek van die man.

Ik verveel me dood.

Ik wacht al eeuwen

Het lijkt alsof het een beetje heeft geregend.

Understatement

- Met een understatement zwak je de mededeling af.

- Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in

   werkelijkheid.

Voorbeelden understatement

- Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar

  foutjes gemaakt hebben.

- Die regisseur heeft met zijn speelfilms ongetwijfeld een paar   

  centjes verdiend.

- Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht. 

Eufemisme

- Een eufemisme is een manier om iets verzacht uit te drukken. - Door een eufemisme te gebruiken kan je iets wat onaardig is 

  zeggen of schrijven zonder dat het onaardig, gruwelijk of vies

  klinkt. 

- Wij hebben thuis een interieurverzorgster (is een schoonmaakster)

- Ik ga het kleinste kamertje bezoeken (naar het toilet)

Voorbeelden eufemisme

- Volgens mij is er aan jou een steekje los! 

- De dierenarts heeft de hond laten inslapen.
- De directie wil het personeelsbestand afslanken.

- Hij is een bekende van de politie.

- Hij heeft te diep in het glaasje gekeken.

- Mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt.

Litotes

 – Een bijzondere vorm van het understatement is de litotes. Je ontkent het tegenovergestelde. Je zegt: Ze is bepaald niet dom; je bedoelt: Ze is slim.

Asyndetische vergelijking

Dit is een vergelijking waarbij het verbindingswoord tussen beeld en object, bijvoorbeeld als, zoals, lijken​​, is weggelaten:

– Mark, die magere lat, zou wat beter moeten eten.

Synesthesie

Dit is een combinatie van twee zintuiglijke indrukken, bijvoorbeeld de tastzin en het gehoor:

– de warme klanken van de hoorn.

- Schreeuwende kleuren

Homerische vergelijking

Dit is een vergelijking waarbij het beeld breed is uitgewerkt; dit soort vergelijking komt veel voor in het werk van Homerus:

In een homerische vergelijking komt vrijwel altijd de volgende constructie voor van: Zoals …, zo … 

   

– Rij na rij bewogen de Grieken zich voorwaarts. Zoals de golven der zee dicht na elkander aanrollen op de ruisende kust, gezweept door de wind uit het westen – (…) zo dicht opeen rukten de rijen gestaag in de strijd op. (Ilias IV)

Beeldspraak is altijd figuurlijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

'De wind huilt door de bomen.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. metafoor
2. personificatie
3. vergelijking
4. -

Welke vorm van beeldspraak herken je? De samenleving is ziek.

1. metafoor
2. metonymia
3. vergelijking
4. personificatie

'Zij zingt als een nachtegaal.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. vergelijking
2. metonymie
3. metafoor
4. personificatie

'Geef mij nog eens een glas'. Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. hyperbool
2. metafoor
3. personificatie
4. metonymia

Welke vorm van beeldspraak? Mijn ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven voor mij.

1. personificatie
2. vergelijking
3. metafoor
4. -