Grammatica zinsontleding

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Na deze les kun je onderstaande zinsdelen benoemen:

-Persoonsvorm

- Werkwoordelijk gezegde
- Onderwerp

- Lijdend voorwerp

- Meewerkend voorwerp

- Bijwoordelijke bepaling

Welke zinsdelen ken je allemaal?

Zinsdelen

1. werkwoordelijk gezegde

2. onderwerp

3. lijdend voorwerp

4. meewerkend voorwerp

5. bijwoordelijke bepaling

Het werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde zijn alle werkwoorden in de zin.

Je vindt het werkwoordelijk gezegde door alle werkwoorden te zoeken.

Voorbeeld: Ik heb naar school gelopen.

De persoonsvorm is "heb". De persoonsvorm is altijd een werkwoord. Daarna kijk ik of er nog andere werkwoorden in de zin staan. In dit geval is dit ''gelopen''. 

Het onderwerp

Het onderwerp is altijd een persoon, een dier of een zaak. Het is datgene waar het in de zin om gaat.

Je vindt het onderwerp door te vragen: 

Wie/wat + werkwoordelijk gezegde?

Voorbeeld: Ik heb naar school gelopen.

Het werkwoordelijke gezegde is ''heb gelopen''. 

Wie heeft gelopen? Ik. "Ik" is dus het onderwerp. 

Wat is het onderwerp in de volgende zin?
Jan en Henk fietsen naar huis.

1. Jan
2. Henk
3. Jan en Henk
4. huis

Wat is het onderwerp in de volgende zin.

Gisteren heeft hij een spelletje gespeeld.

1. Gisteren
2. een spelletje
3. heeft
4. hij

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp vind je door de vraag te stellen: Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Voorbeeld

Mark gaf mij gisteren een cadeautje. 

- Persoonsvorm/wwg: Gaf Mark mij gisteren een cadeautje?

- Onderwerp:  Wie gaf? Mark

- Lijdend voorwerp: Wat +gaf+ Mark? een cadeautje

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Marjan heeft vandaag appels gekocht.

1. vandaag
2. appels
3. Marjan
4. heeft gekocht

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Morgen krijg ik een nieuwe fiets.

1. Morgen
2. krijg
3. ik
4. een nieuwe fiets

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp herken je doordat er "aan" voor staat of ervoor gezet kan worden.

Je vindt het door te vragen: 

Aan wie+persoonsvorm+onderwerp+lijdend voorwerp (+werkwoordelijk gezegde)?

Bijwoordelijke bepaling

De bijwoordelijke bepaling is vaak hetgeen wat er dan nog overblijft in een zin. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Marjan

had

een mooi gedicht

voor haar opa 

geschreven. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Gisteren

bracht

ze

een goed boek

voor mij

mee.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

De ober 

heeft 

de jas

aan de klant 

gegeven. 

Aan de slag

Maak nu opdracht 1 en 2 (blz. 212 en 213). We gaan deze opdrachten over 16 minuten nakijken.