Skriuw mar Frysk - basis - les 5 (kleurpotleaden, reade/griene kaartsjes)

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk

basis - les 5

Foar it skriuwen fan teksten moatst net allinne goed staverje kinne, mar hast ek

kennis nedich fan tiidwurden, grammatika en taaleigen.

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike.
• Stavering g / ch.
  
• Unregelmjittige tiidwurden.
• Taaleigen: wurdskat & ynterferinsjes.
• Skriuwe: diktee, in resept, Skriuw mar Frysk 1.5.
• Húswurk (kursus.edufrysk.nl)
• Neigesetsje.

Weromkomme op it húswurk:

- stavering a/o/e

- tiidwurden op -n

- moaie wurden út de lêstekst

Taalhâlding: Jou wat ynformaasje oer de kursus 'De psychology fan dyn taal'.

Diktee

Ik lês it diktee foar.

De dikteesin wurdt net yn de les neisjoen.

Neisjen is ûnderdiel fan it húswurk, de flaters kinne der dan maklik úthelle wurde.

Dikteesin les 5:

It is dochs skandalich en net goochem dat dy jonge wegeret om dat foar ús te regeljen?

Stavering g/ch

Lês de wurden fan it wurdfjild troch.

Opdracht 1

Trije op in rige.

Wurkje yn trijetallen (C = sjury).

A kiest in wurd en follet de juste letter yn. C sjocht nei: is it goed, dan mei A it fakje kleurje. B is oan bar.

Tije fakjes op in rige (horizontaal, fertikaal of skean) is 1 punt. Spylje oant alle fakjes fol binne.

Wikselje rollen en spylje nochris.

Hantlieding lesjouwer side 90.

Kopiearje it duoldiktee foar de kursisten, knip de opdrachtkaarten en de ynfolkaarten los. By in ûneven oantal kursisten kinne twa kursisten meiskriuwe as ien de wurden foarlêst.

Stavering g / ch

(oersjoch regels side 13)

g	begjin wurd en wurdlid	graach, goed, gol, grut, hege, fragen
ch	ein wurd en ein wurdlid	graach, dwerch, mich, fraachpetear
ng	is gjin g-lûd !!!	learling, kening, stavering
g	foar -d, -m en -n	deugd, dogma, prognoaze
ch	foar -s en - t	dochst, macht
g/gg	stimbannen trjilje wol tusken twa lûden	dagen, miggen
ch	stimbannen trjilje net tusken twa lûden	kachel, gûchelje
-gje	tiidwurden	Ik brûk foar it seagjen in lyts seachje .
-chje	ferlytsingswurden	It barchje is oan it bargjen yn de modder.
-chber	altyd	bûchber, ûnneifolchber, draachber
-chlik / -glik	chlik as stam útgiet op -ch / oars -glik	beweechlik, draachlik, mooglik

NED graag = Frysk graach 

Opdracht 2

Folje yn: g of ch.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Opdracht 2 neisjen

Diktee

Ik lês it diktee foar.

[boek ticht + les diele út]

It diktee wurdt yn de les neisjoen.

Wurkje yn groepkes fan 2-3. Hawwe jim itselde skreaun? It giet fansels benammen om de:

 g/ch.

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

As it te lang is: de helte foarlêze.

Diktee neisjen: g/ch.

Boarne: Flotwei Frysk.

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

Skoft

Schrijfplankje van Tolsum

In het jaar 1914 werd een Romeins schrijfplankje gevonden met daarop een Latijnse tekst. De handgeschreven letters waren moeilijk leesbaar, maar toch kon een tekst worden ontcijferd. De tekst bleek een Romeins koopcontract te zijn over de verkoop van een koe voor een bedrag van 115 muntstukken, in hoogstwaarschijnlijk de eerste eeuw na Chr.

Unregelmjittige tiidwurden

Sjoch yn it boekje Tiidwurden hoe’t de tiidwurden feie, ferjitte, ferlieze, fleane, jitte, kleie, laitsje, lizze, meitsje, mjitte, reitsje, siede, sizze en sjitte bûgd wurde.

Opdracht 3 = húswurk

Folje de goede tiidwurdsfoarm yn.

Antwurdboek side 30.

Taaleigen: fariaasje yn wurdskat. 

Oersjoch regels side 57-58.

Nammers o/m altyd.

Ynterferinsje

NED ynstee fan geef Frysk.

Yn sprektaal wurdt mear akseptearre as yn skriuwtaal. 

Hâld rekken mei de doelgroep.

Oersjoch regels side 64.

Opdracht 4

Ferbetterje de flaters yn de sinnen.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Helte fan de groep begjint by 1.

Oare helte begjint by 18.

Opdracht 5 = húswurk

Werhelling regelmjittige tiidwurden op -e en -je.

Folje de goede tiidwurdsfoarm yn.

Yn de les makke?

Lês om bar in sin foar.

Kinst ek de knypkaarten brûke. 

Hantlieding lesjouwer side 79.

Skriuwopdracht

Do hast in itentsje foar freonen. Ien fan harren fûn dyn haadgerjocht o sa lekker en hat om it resept frege. Skriuw op watfoar yngrediïnten oft der nedich binne foar it gerjocht en yn it koart hoe't it klearmakke wurdt. 

Skriuw in oersjoch fan de yngrediïnten en in stappeplan foar it klearmeitsjen. De sinnen binne kwa stavering en grammatika korrekt.

Ta beslút stiet der yn elke les in skriuwopdracht. Dy skriuwopdrachten wurde opboud fan A1 nei B2. It doel is om

oan de ein fan module 2 nivo B2 te heljen.

Húswurk

EduFrysk en/of Antwurdboek:

• Opdracht 6: Sjoch de dikteesin nei.

        Ferbetterje flaters. Earst sels neitinke!

• Lêstekst: wurdskat oer leafde.
• Diktee en skriuwopdracht yn EduFrysk.
• Opdracht 7: tiidwurden.
• Opdracht 8: sinnen oersette.

Lêze: 

- Nijsgjirrich om te witten.
- Boeketip

De lêsteksten kinne yn EduFrysk foarlêzen wurde.

Skriuw in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk yn elts gefal ien wurd út taaleigen fan dizze les.

nammers, nsmmerste, polskje, hifkje, dreech, faak, faaks, telâne, terjochte, by eintsjebeslút, eins, altyd, hieltyd, betiid, bytiden.

Neigesetsje

Wier / Net wier

Reade en griene kaartsjes.

Ik lês sinnen foar oer de lesstof.

Griene kaartsje omheech ast tinkst dat it wier is.

Reade kaartsje omheech ast tinkst dat it net wier is.

[skerm diele út]

Diel oan elke kursist in grien en read kaartsje út.

Wier / Net wier

1. In Frysk wurd mei in g/ch-lûd oan it begjin skriuwe wy altyd mei in g.
2. It ferlytsingswurd foar baarch skriuwe wy mei in g.
3. It Fryske wurd foar 'prachtig' hat 2x in ch.
4. Yn de sin 'Ik seagje in planke yn twaen' is 'zagen' goed skreaun.
5. It Fryske wurd foar 'vreugde' skriuwe wy mei in ch.
6. Dit binne de trije haadfoarms fan kleien (klagen): ik klei, ik kleide, ik haw kleid.
7. Dit binne de trije haadfoarms fan  lizze (liggen): ik lis, ik lei, ik haw lein.
8. Dizze sin is goed: 'Ik sprek nammers de hiele famylje'.
9. Dizze sin is goed: 'Oars noch iets?'
10. Dizze sin is goed: 'Ik wit net oer wa'tsto it hast'.

1. wier

2. net wier

3. wier

4. wier

5. net wier

6. net wier

7. wier

8. net wier

9. net wier

10 wier