(H2) les 5 - spelling tussenletters in samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Nederlands 6e uur (klas h2b)

Spelling: tussenletters in samenstellingen

Zet je camera aan en laat je microfoon uit.

Wat gaan we doen?

• Lesdoelen
• Theorie
• Opdracht
• Huiswerk
• Reflectie

Lesdoelen

• Je kunt samenstellingen met en zonder tussenletters correct spellen. 

Theorie

• Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling > tuin + stoel = tuinstoel.
• Soms moet je een of twee letters tussen deze woorden toevoegen > tussenletters.
• Tussenletters kunnen zijn: (e)n, e of s.

Wanneer voeg je een -s- toe?

• Als je een -s- hoort, dan schrijf je die ook.
• liefdesverdriet, koningshuis

• Twijfel je? Vervang het tweede deel van de samenstelling door een ander woord. Zo hoor je of er een -s- tussen moet.
• meisjesstem (want: meisjesfiets), stationsstraat (want: stationsplein)

Wanneer voeg je -(e)n toe?

1. Het eerste deel van de samenstelling is een zelfstandig naamwoord
2. Het zn heeft alléén een meervoud op -en-. 

• paardenbloem > paard is een zn > meervoud = paarden

• maar: groentesoep > groente is een zn > meervoud = groenten/groentes

Uitzonderingen

• Het eerste deel is geen zn.
• Het eerste deel  heeft (ook) een meervoud op -s-.
• Het eerste deel heeft geen meervoud.
• Het eerste deel verwijst naar iets waarvan er maar één is.
• Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord .

> in deze gevallen schrijf je alleen de tussenletter -e-.

Het eerste deel is geen zn

• knarsetanden > knarsen is een ww
• armelui > arme is een bn
• blindedarm > blinde is een bn

Het eerste deel heeft (ook) een meervoud op -s-

• secondewijzer > meervoud = secondes/seconden
• aspergekwekerij > meervoud = asperges

Het eerste deel heeft geen meervoud

• rijstepap > rijst heeft geen meervoud

Het eerste deel verwijst naar iets waarvan er maar één is

• zonnebank > we hebben er maar één zon; de zon is uniek
• maneschijn > we hebben maar één maan; de maan is uniek

Het eerste deel versterkt een bn

• reuzefijn > betekent: heel erg fijn
• apetrots > betekent: heel erg trots 

(e)n

s

e

kat + bak

tarwe + brood

pakje + avond

beer + sterk

dame + schoen

Verdere verloop van de les

• 2 of meer fout? > We doen 2 opdrachten samen (+ extra uitleg).

• 0 of 1 fout? > Begin zelfstandig aan het huiswerk voor morgen: opdracht 1, 2 en 3. 

Opdracht 1

1. omgang + regeling

2. stad + centrum

3. eenman + zaak
4. bioscoop + stoel
5. onweer + bui

• omgangsregeling
• stadscentrum
• eenmanszaak
• bioscoopstoel
• onweersbui 

Opdracht 2

1. zwijn + stal
2. groente + soep
3. beer + leuk
4. spin + web

5. tarwe + brood

• zwijnenstal
• groentesoep
• bereleuk
• spinnenweb
• tarwebrood

Huiswerk

Maak opdracht 1, 2 en 3 voor morgen. 

Reflectie

• Je kunt samenstellingen met en zonder tussenletters correct spellen.