Bevolking en duurzaamheid lesweek 2 2022

• Aardrijkskunde
• HBO
• Studiejaar 4

Bijeenkomst lesweek 2

Fertility / vruchtbaarheid: theorie en praktijk

Toelichting

Je ziet in deze figuur dat van de vrouwen van een bepaalde leeftijd een deel getrouwd was, of was geweest. Bijvoorbeeld 45-49, 85% was getrouwd (geweest). En de rest dus niet; wat vrijwel altijd betekende dat ze ook geen kinderen hadden. Bij de leeftijdsgroep 25-29 was het aandeel gehuwden nog vrij laag; laat trouwen dus, geboortenbeperking anno 1850. Bron: Engelen, 2009, blz 35

Doelen bijeenkomst

Je kent vier factoren die invloed hebben op de vruchtbaarheid en kunt aangeven in hoeverre  en hoe deze te beinvloeden zijn.

Je kunt de veranderende houding tav genderaspecten in de bevolkingsgeografie verklaren

Je bent je bewust van het normatieve aspect van bevolkingsgeografie

Vorige week:

Bevolkingsdiagrammen

Groei wereldbevolking

Demografische transitie

Levensverwachting

Sterfte

Misconcepten bij leerlingen?

Normatief?

Kinderen als keuze, als beslissing 

Kinderen als geschenk van God

Kinderloosheid

Veel kinderen; is dat iets positiefs, of juist niet?

Waarom daalt de TFR?

Welke factor heeft de meeste correlatie met de TFR?

1. BNP/hoofd
2. kindersterfte
3. participatiegraad onderwijs
4. religie

Denken over bevolkingsgroei

Confucius: balans tussen bevolking en grondstoffen

Aristoteles en Plato: theorie over bevolkingsomvang, visie op abortus

Middeleeuwen: katholieke kerk domineert

Genesis 1:28: En God zegende hen en God zeide tot hen: Weest vruchtbaar en wordt talrijk

Malthus

Bevolkingsgroei - exponentieel  / Resources: lineair

Gevolg: armoede, honger, ziekte etc. "population trap"

Gevolg: actie / preventie: laat of niet trouwen

Relatie bevolking - welvaart

Bevolkingsgroei als bedreiging voor welvaart (oa Malthus 1789, Mill 1848)

OF

Bevolkingsgroei als trigger voor welvaart: specialisatie, handel (oa Ibn Khaldoun ca 1380,  Durkheim, 1893) 

Neo-malthusiaans denken; o.a.

Hardin (1968) Tragedy of the (unmanaged) commons

Ehrlich (1968) Population bomb

Club v Rome (1972) Limits to growth

"Neo"-denkers: nadruk op preventieve checks 

Opschuiven: "environmentalism and social justice"

Conflict Theory

Marx, Engels: ongelijkheid als kern van gebrek aan resources

Wallerstein

Zie ook Carter, blz 22

www.unm.edu

Wealth flow theory (Caldwell, 1976)

Hand out: Afrika is geen land

Waarom daalt de TFR?

Omdat de ideale gezinsgrootte daalt. Waarom?

- daling kindersterfte

- overgang van agrarische economie naar industrie / diensten, urbanisatie, i.c.m. onderwijs

- emancipatie

Kritiek op (neo) Malthusianen

Boserup, e.a.: technologische vooruitgang maakt dat resources de groei kunnen bijbenen

Vanaf 1970 wijzen critici op de afname van de vruchtbaarheid: demografisch transitiemodel

Rosling: positivist of possibilist?

Dan Azie / Z-A !! Niet dan EU

De demografische transitie in Afrika...welke klopt NIET

1. Begon later dan in EU
2. Begon met hogere uitgangswaarden dan EU
3. Duurt langer dan in EU
4. Verloopt sneller dan in Azie

na deze dia bordtekening met DTM in Europa en DTM in Afrika over elkaar: hogere uitgangswaardes, snellere daling sterfte, maar nu...?

Zie ook Carter, blz 9

TIjd voor nemen; evt printen / uitdelen. Wat staat hier? Wat gebeurt er in Azie en Afrika? Waarom EU zo afwijken?

Teken in 1 figuur:

Demografische transitie EU

Demografische transitie Afrika

Waarbij je het effect van het verschil zichtbaar maakt

Zweden 1970 en 2010 (fase 4+)

Bongaarts, 1978, via https://www.researchgate.net/figure/Bongaarts-framework-for-analyzing-the-proximate-determinants-of-fertility-Bongaarts_fig1_273575038

India, met opleidingsniveau 2014

India, 2014

(welke fase?)

TFR; waar kan men op sturen ?

Socio-economische ontwikkeling doorzetten:

- kindersterfte verder omlaag

- onderwijsparticipatie verder omhoog 

             (->  huwelijksleeftijd omhoog; tradities doorbreken)

- Voorlichting om ideale gezinsgrootte te laten dalen

En dan:

- Tegemoetkomen aan behoefte anticonceptie

Teken / schrijf:

Wat kies je, in sub-Sahara Afrika, voor insteek in een campagne om de TFR omlaag te brengen?

Men wil wel, maar....... "unmet need for contraception" 

Kennis

Beschikbaarheid

Kosten (ook reiskosten bv)

Angst voor bijwerkingen en gezondheid

Bezwaren omgeving, echtgenoot, familie

Zorgen om culturele, sociale acceptatie

hdr.undp.org

hdr.undp.org

Oefening lege grafieken

1. teken de grafiek, waarbij je ook waardes toekent aan de x-as en y-as.

2. check met kaarten en bespreek: is de correlatie positief of negatief? hoe sterk/zwak is de correlatie?

Genderindex - normatief?

Lege grafieken (Rogers; predicting the graph)

- leren denken in "hoe...des te..."

- hoe sterk of zwak is de correlatie?

- er is niet altijd een relatie/verband

Variabelen

1. BBP/hoofd en sterftecijfer

2. Kindersterfte en TFR

3. BBP/hoofd en artsen per 1000 inw