§4.3 - Hormonen regelen de start van de puberteit

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

deze les

1. je doet mee met deze les en sluit bij deze presentatie aan

2. je volgt deze les zelfstandig door hem apart in lessonup te openen (incl uitlegvideo's)

hoe werkt deze les

1. zorg ervoor dat je voordat je start de paragrafen hebt gelezen

2. lees de leerdoelen en succescriteria

3. bekijk alle uitlegdia's en uitlegvideo's

4. controleer jezelf door de vragen en oefeningen tussendoor te doen

5. maak aan het einde de verwerkingopdrachten en controleer of je de leerdoelen hebt behaald (voldoe je aan de succescriteria)

6. nog niet behaald = terug naar de stof/ uitlegvideo's en/of zoek hulp

§4.3 - Hormonen regelen de start van de puberteit

Leerdoel

Je kunt: 

- uitleggen geslachtshormonen de ontwikkeling van voortplantingscellen, de menstruactiecyclus en de bevalling beïnvloeden.

Succescriteria

• Je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: hypofyse, FSH, LH, hormonen, menstruatiecyclus, follikels, geslachtshormonen (oestrogenen, progesteron en testosteron) baarmoederslijmvlies, ovulatie, gele lichaam, cellen van Leydig, bevruchting, hormoonproductie, vlokken, placenta, HCG, embryo, foetus, indalen, ontsluiting, oxytocine, ontsluitingsweeën, uitdrijving, persweeën, nageboorte, naweeën

• Je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen.


• Je hebt de voorkennis gemaakt en nagekeken met voldoende resultaat.

Hormonen

Hypofyse: centrale hormoonklier 

Vanaf de puberteit:

De hypofyse produceert daardoor 

FSH (follikel stimulerend hormoon)

LH (luteïniserend hormoon).

Omschrijf de zin "aanzetten tot secretie van testosteron" in je eigen woorden

Omschrijf de zin "proliferatie van het baarmoederslijmvlies" in je eigen woorden

Dag 1: start menstruatie.

FSH stimuleert de rijping van nieuwe follikels.

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Lage concentratie oestrogenen remmen de afgifte van LH en FSH

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Boven een drempelwaarde stimuleren oestrogenen juist  LH en FSH

-> piek in LH en FSH

Door de piek in LH volgt de ovulatie.

Gele lichaam (overgebleven, 'lege' follikelcellen) geven progesteron af.

Oestrogenen stimuleren de groei van het baarmoederslijmvlies, progesteron zorgt voor goede doorbloeding.

Gele lichaam verschrompeld en geeft geen progesteron meer af:

LH en FSH worden niet meer geremd

Menstruatie (afstoten baarmoederslijmvlies).

Zwangerschap

Bij een bevruchting is er een aangepaste hormoonproductie. Na innesteling van de bevruchte eicel worden ook vlokken gevormd, start van de placenta. De cellen maken HCG waardoor het gele lichaam niet verschrompelt.  Hierdoor blijft er progesteron en LH en FSH blijven geremd.

Geen menstruatie en geen nieuwe follikelrijping.

Na drie maanden neemt de placenta de vorming van progesteron en oestrogenen over.

=LH

Welke van de onderstaande beweringen is onjuist?

1. Rijpende follikels in een ovarium vormen oestradiol.
2. Een stijging van FSH leidt tot ovulatie.
3. De placenta vormt zowel oestradiol als progesteron.
4. LH stimuleert de vorming van het gele lichaam.

Bevalling/ geboorte

Vanaf de zevende maand daalt het kindje in (met het hoofd naar beneden).

1. ontsluiting

2. uitdrijving

3. nageboorte

Bevalling/ geboorte

Druk op de baarmoedermond zorgen (via zenuwen) voor stimulering van de hypothalamus. 

Die zet op zijn beurt de hypofyse aan tot het afgeven van oxytocine: extra samentrekkingen baarmoederwand.

Na volledige ontsluiting: persweeën.

Omschrijf de zin "contractie baarmoederwand" in je eigen woorden

Na de geboorte

Naweeën zorgen we voor dat ook de placenta, vruchtvliezen en resten navelstreng de baarmoeder uit gaan.

De hypofyse van de moeder maakt prolactine aan -> stimuleert melkproductie.

Het zuigen van de baby aan de borst zorgt voor extra afgifte prolactine en oxytocine -> samentrekken melkklieren dus melkafgifte.

Tijdens de bevalling komt een grote hoeveelheid oxytocine vrij. Bij welk proces is dit hormoon ook betrokken? Binas 89A

Aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van 4.3

2. Maken en nakijken opdrachten 4.3 + toepassen 'Sperma-oorlog'

3. Lees 4.4 voor de volgende les

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen.