2.2 Geslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 2 Voortplanting

2.2 Geslachtelijke voortplanting

Celdeling is nodig voor? (4 dingen)

Welk kenmerk hebben klonen die via ongeslachtelijke voortplanting zijn ontstaan?

Wat wordt er bedoeld met een moedercel? En wat zijn dochtercellen?

Waarom wordt de DNA keten die los in de celkern ligt in een chromosoom gewikkeld?

Wat zijn histonen?

Uit welke 4 fasen bestaat een eukaryotische celcyclus?

Wat gebeurt er in de: M-fase, G1-fase, S-fase en G2-fase? En wat is er aan de hand als een cel in de G0-fase zit?

Welke 3 controle punten heeft de eukaryotische celcyclus?

Wat is een chromatide?
Wat is een centromeer?

Uit welke fasen bestaat de mitose?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en hoe bevruchting verloopt.
• Je kunt beschrijven hoe geslachtelijke voortplanting bij bloemplanten plaatsvindt.
• Je kunt de delen en werking van het voortplantingsstelsel van de mens beschrijven.

Planten

&

Dieren

Lichamelijke cellen

Iedere lichaamscel (somatische cel) bevat 46 chromosomen: 23 van je vader en 23 van je moeder. Dit noem je diploïd en wordt genoteerd als: '2n'

Geslachtscellen bevatten 23 chromosomen. Dit noem je haploïd en wordt genoteerd als 'n'.

Geslachtelijke voortplanting (bevruchting): celfusie

Het maken van voortplantingscellen

• Man: testes (teelballen)
• Vrouw: ovaria (eierstokken)

Diploïde moedercellen --> haploïde dochtercellen: zaadcellen en eicellen

Dit gebeurt tijdens de meiose (reductiedeling)

Je hebt de meiose I en de meiose II 

Meiose I: 

1 diploïde cel -> 2 haploïde cellen (chromosomenparen uit elkaar)

Meiose II:

2 haploïde cellen -> 4 haploïde dochtercellen; dit worden de geslachtscellen

(chromatiden uit elkaar)

Binas tabel 76B2+3

Vergelijk de metafase van de mitose met die van de meiose I, welk verschil zie je?

Welke overeenkomsten zie je tussen de mitose en de meiose II?

Zaadcellen

Spermatogenese in de testes

Zaad-moedercellen (spermatogonia) -> zaadcellen (spermatozoa)

Opslag in bijballen

Binas tabel 86A1+2

Functies...

• Bijballen: opslag zaadcellen
• Zaadblaasjes: fructose/eiwitten toevoegen met vocht
• Prostaat: basisch vocht = overleving spermacellen in vrouw (24/48u-5d)
• Sperma: vocht van prostaat en zaadblaasjes met zaadcellen

Vorm/functie denken:
Welke functies hebben de vorm van spermacellen?

Eicellen

Oögenese in eierstokken

Eicel-moedercellen (oögonia) -> eicel 

Follikel = blaasje met vocht + oöcyt

Ovulatie = eisprong

Binas tabel 86B1+2

Functies...

• Follikel = blaasje met vocht
  
• Ovulatie = eisprong van eierstok naar eileider (halverwege meiose II en 2' eicel) -> trilharen en spierbewegingen -> baarmoeder
• 12-24 u leven; geen/wel bevruchting
• Wel bevruchting door zaadcel = meiose II wordt afgemaakt

zygote

bevruchte eicel die meiose ll ondergaat

Vorm/functie denken:
Welke functies hebben de vorm van eicellen?

Hét moment suprême :)

genetisch verschil

Het vrouwelijke voortplantingssysteem is genetisch complexer dan het mannelijke: 

meerdere functies (zoals eicelproductie, bevruchting, zwangerschap en hormonale cycli). 

Dit vereist de coördinatie veel genen en processen. 

Dit kan door 2 X-chromosomen bij vrouwen genetisch actief zijn.  

Embryologisch vereist het vrouwelijke systeem ook intensievere genetische regulatie voor de vorming van complexe structuren zoals de baarmoeder. 

Het mannelijke systeem is eenvoudiger en gericht op spermaproductie en -transport, met minder genetische regulatie.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 79 t/m 86.

Maken + nakijken opdr. 11 en 14 t/m 19

Planten

&

Dieren

Voortplantingsorganen Planten

Helmknoppen van meeldraden: 

• Mannelijk
• Stuifmeelkorrels (haploïd)

In zaadbeginsel van vruchtbeginsel stamper:

• Vrouwelijk
• Eicellen (haploïd)

Verspreiding stuifmeelkorrels door wind en water (abiotisch) of dieren (biotisch)

Bestuiving

= bevruchting

stuifmeelkorrel + eicel = zaadje (kiem/embryo + voorraad voedsel)

Levenscyclus van een zaadplant

Leerdoelen behaald??

• Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en hoe bevruchting verloopt.
  
• Je kunt beschrijven hoe geslachtelijke voortplanting bij bloemplanten plaatsvindt.
  
• Je kunt de delen en werking van het voortplantingsstelsel van de mens beschrijven.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 79 t/m 86.

Maken + nakijken opdr. 11 t/m 19.