T5 Waarneming en gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

Waarneming en Gedrag

Thema 5

Je Omgeving Waarnemen

Basisstof 1

Wat is deze meneer aan het doen?

Waarnemen

• Je kan waarnemen met je zintuigen (zintuigcellen).
• Deze prikkels worden omgezet naar impulsen (elektrische signalen).
• Alle zintuigen samen → zintuigstelsel.
• Je hersenen zetten dit om in een waarneming die je dan begrijpt (of net niet).

Enkele zintuigen

Zintuigen in de huid

• Je huid is een complex geheel waarin vele sensoren zitten.
• Het kan koude, warmte, tast en druk waarnemen.
• Pijnpunten (uiteinden van zenuwen) kunnen dan weer pijn waarnemen (dit kan het lichaam waarschuwen bij gevaar).

Zintuigen en hun prikkels

De Huid

Basisstof 2

Bouw van de huid 

• 2 lagen → opperhuid en lederhuid.
• De opperhuid bestaat dan weer uit een hoornlaag en een kiemlaag.
• Hoornlaag → dode cellen en zorgt voor bescherming.  Slijt af (douche).
• Kiemlaag → levende cellen en zorgt ook voor nieuwe cellen.

De lederhuid

• Hierin liggen de zintuigen voor warmte, koude, druk en tast.
  
• Drukzintuigen liggen dieper in de huid.
• Er zijn ook talgklieren aanwezig om je opperhuid en haartjes soepel te houden.
• Er zijn ook pijnpunten, haarspiertjes, bloedvaten en zweetklieren (temperatuur regeling).

Regeling lichaamstemperatuur

• Zweten = afkoelen!
• Ook neemt de doorbloeding toe waardoor het bloed beter kan afkoelen.
• Te koud?  → rillen.  Hierdoor ontstaat warmte in de spieren.

Brandwonden

• 1ste / 2de / 3de graad.
• EHBO bij brandwonden.

Oren en Ogen

Basisstof 3

Vraag

• Waarmee kunnen wij horen?
• Ken je een aantal delen met naam?
• Weet iemand hoe dit allemaal werkt?

De oren

• In de oren liggen de gehoorzintuigen.
• Hiermee kunnen we geluid (= trillingen) waarnemen.
• Die trillingen gaan via de gehoorgang naar het trommelvlies.
• Dan wordt trillende lucht omgezet in een trillende vloeistof (slakkenhuis) waarna het omgezet wordt in een elektrisch signaal.

Het oor aan de buitenkant

Het oog

• Kent iemand een aantal delen van het oog met naam?
• Weet iemand hoe het oog werkt?
• Wenkbrauwen en wimpers, waarom zijn die er?

Met oogspieren kan de oogbol draaien

observatie/interpretatie

Observatie: Je ziet dat iemand zijn hand op steekt. 

Interpretatie: Wat zou dat kunnen betekenen?

Waarden & normen

• Waarden geven aan wat je belangrijk vindt.                                 bv. beleefdheid

• Normen geven aan wat je dan wel of juist niet doet.                     bv. oudere mensen aanspreken met "U".
  

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten naar elkaar. 
Mensen en dieren hebben sociaal gedrag.

Gedragsketen

Gedragsketen = het opvolgen van handelingen in vaste volgorde.

Inwendige en uitwendige prikkels

Uitwendige prikkel

Inwendige prikkel

Inwendige prikkel

Honger

Dorst

Angst

MOTIVATIE????

Veel motivatie = respons

Weinig motivatie = geen respons

Aangeboren / aangeleerd gedrag

Aangeboren: Vanaf de geboorte aanwezig.

Aangeleerd gedrag: Tijdens je leven geleerd.

5.5 Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, is gedrag.

Gedrag bestaat uit reacties op prikkels.

Stoppen voor rood licht is gedrag.

Door rood rijden is ook gedrag.

Respons

Respons: een reactie op een prikkel.

AFSLUITING MAKEN!

Even tijd voor jezelf!