1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Paragraaf 1.3

Amsterdam in de Gouden Eeuw

Straks volgen er dia's met afbeeldingen, wat uitleg en enkele opdrachten.

Al je antwoorden worden opgeslagen en zichtbaar voor jou en mij. Een enkele opdracht kun je zelf al      direct nakijken.

Paragraaf 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

De lesdoelen:

*Je kunt redenen geven waarom Amsterdam en niet Antwerpen een Gouden Eeuw beleeft

*Je weet waarom de Republiek een burgerlijke cultuur kent en kunt met voorbeelden aangeven hoe dit in de praktijk tot uiting kwam

Wat vooraf ging...

De vijf redenen voor het ontstaan van de 'Gouden Eeuw' en de bloei van Amsterdam

Reden 1

‘Nederlanders’ sloten de Schelde af waardoor Amsterdam de rol van grootste havenstad van Antwerpen overnam

Welke positieve gevolgen heeft de blokkade van Antwerpen voor de bloei van Amsterdam?

Reden 1

Kon dit en mocht dit?

Tsja... Antwerpen lag weliswaar niet binnen de grenzen van de Republiek, maar de ingang van de Schelde wel.

Door die ingang te 'blokkeren' konden handelsschepen Antwerpen niet meer bereiken en verloor de stad haar functie als handelscentrum

Reden 2

De strategische ligging van Amsterdam ten opzichte van Antwerpen

Hoe kun je op basis van de twee kaarten op de vorige dia uitleggen dat Amsterdam gunstiger ligt voor internationale handel in de 16e eeuw dan Antwerpen?

Reden drie heeft te maken met de relatie tussen de Nederlanden en het Oostzeegebied (op de afbeelding lichtblauw ingekleurd).

Reden 3

Geef aan welke volgorde de juiste oorzaak-gevolg relatie aangeeft met betrekking tot de bloei van de Oostzeehandel

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

De natte grond in de Republiek is niet geschikt voor landbouw. Er moet naar alternatieven worden gezocht

Het Oostzeegraan wordt geruild voor bijvoorbeeld wijn en zout uit het Middellandse Zeegebied

Inwoners richten zich op graanhandel met het Oostzeegebied

Het Oostzeegraan wordt in Amsterdamse pakhuizen opgeslagen

De vraag naar graan neemt toe en Amsterdamse handelaren verschepen het Oostzeegraan over grote delen van Europa

Amsterdam wordt de stapelmarkt van Europa. In de -inmiddels internationaal beroemde- pakhuizen ligt het Oostzeegraan te wachten om over Europa verspreid te worden.

De bestemming en de vervoerde goederen van Nederlandse schepen rond 1640

Bekijk deze bron

De handel met het Oostzeegebied wordt ook wel Moedernegotie genoemd. Gebruik de informatie uit het schema van de vorige dia om uit te leggen wat dit begrip kan betekenen.

Reden 4

De motor van de Nederlandse economie: het fluitschip

Wat waren de drie voordelen van het fluitschip?

Het was het snelste vrachtschip op dat moment

Het had weinig bemanning nodig

Het dak was smal en daardoor hoefde er weinig belasting over betaald te worden

Het kon achteruit varen

Het kon niet zinken

Het werd gebouwd met gerecyclede materialen

Het bood plaats aan twee kapiteins

Probeer het stukje tekst hiernaast te lezen. Hoe profiteren de burgers van Hoorn van deze scheepsbouw?

Vervoerde goederen van en naar de Republiek tussen 1580-1660

Bekijk de grafiek op de vorige dia nogmaals. Deze begint in 1580, als de Tachtigjarige Oorlog nog volop bezig is. Een bekende uitspraak over die tijd is "Graan uit het Oostzeegebied voedt de Opstand." Leg deze uitspraak uit.

Reden 5

In 1602 wordt de VOC opgericht

Op de volgende dia een korte uitleg over die VOC

0

Het is Johan van Oldenbarnevelt die in 1602 besluit de VOC op te richten

Denk eens terug aan de functie van Johan van Oldenbarnevelt. Waarom past de oprichting van de VOC bij zijn rol binnen de Republiek?

De Republiek kende door het afzetten van Filips II geen vorst meer. Maar ook de rol van de adel was erg klein. Het waren vooral rijke burgers die leidende functies hadden.

De Republiek is een burgermaatschappij

Sociale status wordt bepaald door inkomen en niet meer door afkomst.

Wat is de betekenis van 'aristocratisering?'

1. Er ontstaat steeds meer behoefte aan een vorst om het land te leiden
2. Er komen steeds meer mensen van adel bij
3. Burgers gaan zich steeds meer als edelen gedragen
4. De adel vertrekt uit de Republiek naar landen waar vorsten nog wel de baas zijn

Het 'Huis met de Beelden'

Landhuis 'Elswout'

'Paviljoen Welgelegen'

Ook in en rond Haarlem laten rijke burgers buitenhuizen bouwen

De locatie van de drie buitenhuizen (van de vorige dia) op een kaart van Haarlem rond 1700

Als je naar de locatie van de buitenhuizen kijkt (zie vorige dia), wat valt je dan op?

Lees onderstaande bron

Gebruik de vorige dia.
In deze beschrijving laat William Temple zien, dat de Republiek der Verenigde Nederlanden binnen Europa in cultureel opzicht een bijzondere plaats inneemt. Toon dit aan.