De hofcultuur in de 16e en 17e eeuw

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Indeling komende lessen

vandaag: Renaissancehoven         pag. 62-73

les 2: Rome                                             pag. 74-81

les 3: Het Franse hof                          pag. 82-87

les 4: Theater                                         pag. 88-91

les 5: Diagnostische toets

Hofcultuur

Over welke periode hebben we het ?

Over welke periode hebben we het ?

Renaissance 

1340-1600

Barok

1600-1700

0

Fresco's Castello San Giorgio, Palazzo Ducale, Mantua (MantovaDe fresco's van Ludovico III Gonzaga (1414-1478) zijn het beroemdste voorbeeld van de wereldse schilderkunst van de Italiaanse Renaissance. Met een uitgesproken zin voor perspectief en een nauwkeurige natuurobservatie schildert Mantegna in uitvoerige taferelen de grote, pronkerige hofhouding van de graaf. 

Hofkunstenaars

Veel renaissancehoven in Italië verzamelen kunst. In de 15e en 16e eeuw komt het verschijnsel van hofkunstenaar op. Dansmeesters, componisten, schrijver, schilders en beeldhouwers en dergelijke treden op verzoek in dienst van een hof.  Ze werken onder een mecenaat en zijn daarmee verzekerd van een inkomen. 

homo universalis ofwel de veelzijdige mens

De homo universalis is een humanistisch ideaal, een mens met vele kwaliteiten die hij ook allemaal benut. Da Vinci is een schoolvoorbeeld van een homo universalis. Vasari roemt zijn kwaliteiten als kunstenaar, maar ook zijn knappe verschijning, goede manieren, muzikaliteit etc. 

De positie van de kunstenaar verandert dan ook behoorlijk in de renaissance. Hij krijgt steeds meer vrijheid bij het uitvoeren van opdrachten. De opdrachtgever moet zich maar aanpassen.

Leonardo Da Vinci

Erwin Olaf

Lesopdracht: De hofkunstenaar

Wie bepaalt hoe kunst er uit moet zien? Hoeveel vrijheid heeft de hofkunstenaar?

lesopdracht 1

Levensechtheid

Vasari roemt in zijn beschrijving van de Mona Lisa de volmaakte suggestie van levensechtheid. Hoe wordt in de Renaissance en in de huidige Nederlandse cultuur naar levensechtheid gekeken in portretkunst?

  

Wie bepaalt hoe kunst er uit moet zien?

Hoeveel vrijheid heeft de hofkunstenaar?

lesopdracht 2

De menselijke maat

Leg aan de hand van de homo quadratis uit hoe in de renaissance de klassieke oudheid verbonden werd met de christelijke leer.  Kan je uit het werk van Erwin Olaf zijn levensbeschouwing afleiden? Waarom wel of juist niet?

Wie bepaalt hoe kunst er uit moet zien? 

Hoeveel vrijheid heeft de hofkunstenaar?

lesopdracht 3

Verhalend

In de renaissance worden levensechtheid, gemoedstoestand en het weergeven van een verhaal belangrijk in de kunst. Vind jij dat dit goed naar voren komt in bovenstaande werken? Gebruik in je uitleg beeldende begrippen.  

Wie bepaalt hoe kunst er uit moet zien? 

Hoeveel vrijheid heeft de hofkunstenaar?

lesopdracht 4

Trots zelfbewustzijn

De schilder had de macht om het uiterlijk van de geportretteerde aan te passen aan zijn of haar sociale rol. Vertel met behulp van beeldende begrippen welke keuzes Erwin Olaf en Leonardo da Vinci hebben gemaakt.

Wie bepaalt hoe kunst er uit moet zien? 

Hoeveel vrijheid heeft de hofkunstenaar?

Sprezzatura 

Ook voor hovelingen was het ideaal de homo universalis. Speciaal voor iedereen die aan het hof leefde schreef Castiglione De volmaakte hoveling . In zijn boek komt Castiglione tot de conclusie dat een hoveling -net als een kunstenaar - ook veelzijdig moest zijn. De perfecte hoveling is in de eerste plaats een goed soldaat. Maar hij weet ook veel van literatuur, geschiedenis, muziek en theater en heeft goede manieren. Uiteraard is zijn karakter een perfect evenwicht tussen gratie en temperament.  En dat alles met heel nonchalance oftewel sprezzatura

“Als algemene regel geldt voor de hoveling dat hij in de eerste plaats de zeer steile en gevaarlijke klip van de gekunsteldheid moet omzeilen en in alles een zekere achteloosheid, of om een nieuw woord te gebruiken, een zekere sprezzatura aan de dag moet leggen, waarmee hij verbergt hoe knap hij is en de indruk wekt dat niets wat hij doet of zegt hem moeite kost”.

Stravaganza 

Het Palazzo Pitti en de Bobolituinen vormen het decor van talloze feesten. De familie organiseerde talloze feesten om gezag en bewondering af te dwingen bij vriend en vijand. Het huwelijk tussen Ferdinand de'Medici en Christina van Lotharingen (1589) is het best gedocumenteerde feest. 

Italiaanse Hofdans

Een dame vraagt een heer ten dans. Hij weigert, wil ook niet naar muziek luisteren of deelnemen aan andere vormen van tijdverdrijf. Zulke frivole bezigheden behoren niet tot zijn vak, zegt hij. 

De dame vraagt: 'Wat is uw vak dan?'

'Vechten', antwoordt hij. 

Daarop reageert de vrouw: 'Ik zou denken dat u, nu er geen oorlog is en u ook niet op het punt staat te vechten, er het beste aan zou doen u goed te laten invetten en u met uw hele wapenrusting in een kast te laten opbergen tot men u nodig heeft, anders raakt u nog erger vastgeroest dan u nu al bent.'

Inleiding in Boek van de hoveling

Baldassar Castiglione

0

Huiswerkopdracht 

Leesstof en toetsvraag

leesstof  lessen

vandaag: Italiaanse hoven              pag. 62-73

les 2: Rome                                             pag. 74-81

les 3: Het Franse hof                          pag. 82-87

les 4: Theater                                         pag. 88-91

Hofcultuur

toetsvraag

blok 2 schoolexamen havo 2007 tijdvak 2

Film Ridicule

Over corruptie aan het Franse hof

Sprezzatura?