13.2 Ademhalen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Planning

- Welkom!

- Leerdoelen

- Ademhaling insecten (+ quizvragen)

- Ademhaling vissen (+ quizvragen)

- Zelfstandig werken

- Afsluiten

Dit hoofdstuk 

SO H13

PW H13 +H14 in de toetsweek

Ben je startklaar?

- telefoon in de telefoontas

- jas aan de kapstok of in je kluis

- tassen van tafel

- spullen voor je

Log in in LessonUp!

Ben je ingelogd?

Super! Draai je laptop om.

13.2 Ademhalen (deel 1)

Je kunt beschrijven hoe insecten ademhalen.

Je kunt beschrijven hoe vissen ademhalen.

Je kunt uitleggen hoe planten zuurstof maken.

Je kunt uitleggen dat sommige eencellige organismen zonder zuurstof kunnen leven.

Waar zitten de ademhalingsorganen van een wesp?

1. Kop
2. Borststuk
3. Hele lijf

Rode bloedcellen geven ? af.

Rode bloedcellen nemen  ? op.

Dit noemen we ? in de long.

Zuurstofrijk bloed wordt vervolgens naar alle ? vervoerd.

De koolstofdioxide verlaat het lichaam via de ?.

Zuurstof

Longen

Koolstofdioxide

Lichaamsdelen

Gaswisseling

Welke andere vormen van ademhaling zijn er naast de longen?

hoe heet het ademhalingsstelsel van een insect?

1. long
2. kieuw
3. trachee
4. maag

1. Insecten

Tracheeën = ademhalingsorganen van insecten; sterk vertakte buizen.

• Stigmata = openingen van de tracheeën.

Ademhaling

Zuurstof gaat de tracheeën in en koolstofdioxide gaat de tracheeën uit doordat het achterlijf groter en kleiner wordt gemaakt. 

(extra filmpje in de LessonUp!)

Stigma uitvergroot

Diffusie 

Diffusie

Stof gaat van een hoge naar een lage concentratie totdat de concentratie gelijk is op beide plekken

Zuurstof gaat door diffusie vanuit de lucht in een trachee naar het cytoplasma van een cel.

Koolstofdioxide in cellen van insecten gaat door diffusie de tracheeën in

Tracheeën zijn:

1. ademhalingsvaten
2. luchtbuizen
3. luchtvaten
4. gaten

Wat is diffusie?

1. Het passeren van een stof, bijv. zuurstof
2. Het passeren van een stof, bijv. koolstofdioxide
3. Het passeren van de stoffen zuurstof en koolstofdioxide
4. Het passeren van stoffen

Hoe halen vissen adem?

1. met tracheeën
2. met longen
3. met kieuwen
4. ze halen geen adem

Wat?	Maken: 13.2 opdr. 5 t/m 11
Hoe?	In je (online) boek. Werkbladopdrachten maak je in je schrift. Fluisterend overleggen of muziek luisteren.
Hulp?	Steek je hand op. Als je geen muziek luistert mag je ook overleggen met je buurman/buurvrouw.
Tijd?	15 minuten
Klaar?	Je mag aan de slag met een ander vak mits je alles af hebt!
Opbrengst	Als je klaar bent heb je je huiswerk af! Nu weet je meer over de stof.

Planning

- Welkom!

- Leerdoelen

- Instructie

- Zelfstandig werken

- Afsluiten

Ben je startklaar?

- telefoon in de telefoontas

- jas aan de kapstok of in je kluis

- tassen van tafel

- spullen voor je

Log in in LessonUp!

Ben je ingelogd?

Super! Draai je laptop om.

13.2 Ademhalen (deel 2)

Je kunt beschrijven hoe insecten ademhalen.

Je kunt beschrijven hoe vissen ademhalen.

Je kunt uitleggen hoe planten zuurstof maken.

Je kunt uitleggen dat sommige eencellige organismen zonder zuurstof kunnen leven (verdieping).

Quiz

Maximaal 30 sec per vraag

Een wesp maakt vaak bewegingen met zijn achterlijf, waarom maakt hij deze bewegingen.

1. Om dat hij ADHD heeft
2. Omdat hij zo zijn vijanden op afstand houdt
3. Omdat hij jeuk heeft
4. Om adem te halen

Bij dit dier vindt gaswisseling via de kieuwen.

1. Juist
2. Onjuist

Koolstofdioxide + water (+zonne-energie) -> glucose + zuurstof

Dit is de formule van...

1. Verbranding
2. Fotosynthese

Welk gas heb je nodig voor verbranding?

Wat is diffusie?

1. Het passeren van een stof, bijv. zuurstof
2. Het passeren van een stof, bijv. koolstofdioxide
3. Het passeren van de stoffen zuurstof en koolstofdioxide
4. Het passeren van stoffen

2. Vissen

Kieuwen = ademhalingsorganen om zuurstof uit het water kunnen halen.

• Kieuwboog
• Kieuwplaatjes 
• Kieuwlamellen = kleine plooien op kieuwplaatjes voor de gaswisseling

Zuurstof gaat naar het bloed in de kieuwlamellen

Koolstofdioxide gaat naar het water dat langs de kieuwlamellen stroomt.

Tegenstroomprincipe 

(extra filmpje in de lessonup!)

Het water stroomt tegen de richting van het bloed in. Hierdoor kan er meer O₂ worden opgenomen.

Bij dit dier vindt gaswisseling via de kieuwen (dolfijnsoort)

1. Juist
2. Onjuist

Welke onderdeel van de kieuwen vind het tegenstroomprincipe plaats?

1. Kieuwboog
2. Kieuwdeksel
3. Lamellen
4. Allemaal niet

Diffusie 

3. Planten

Gaswisseling vindt plaats dankzij diffusie. 

Huidmondjes = kleine openingen in het blad waar gassen doorheen kunnen.

Overdag (fotosynthese + verbranding)

Zuurstofconcentratie in het blad hoger dan de omringende lucht.

Zuurstof gaat eruit.

Concentratie koolstofdioxide in het blad lager dan de omringende lucht.

Koolstofdioxide gaat erin.

's Nachts (verbranding)

Er wordt geen zuurstof geproduceerd.

Huidmondjes zijn gesloten. 

Plant gebruikt zuurstof tussen de cellen. 

4. Glucose verbranden zonder zuurstof?

• Darmflora
• Rottingsbacteriën

Produceren allebei methaangas en stinkende gassen

Overleven zowel met als zonder zuurstof

• Gist = eencellige schimmel

Alcoholische gisting:

• Melkzuurbacteriën 

Melkzuurgisting:

+

+

-->

Fotosynthese:

+

.........

........

.........

..........

........

Wat?	Maken: 13.2 opdr. 5 t/m 11 ,13 t/m 17 en de oefenopdracht op https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Fotosynthese/reacties.htm (zie volgende dia)
Hoe?	In je (online) boek. Werkbladopdrachten maak je in je schrift. Fluisterend overleggen of muziek luisteren.
Hulp?	Steek je hand op. Als je geen muziek luistert mag je ook overleggen met je buurman/buurvrouw.
Tijd?	15 minuten
Klaar?	Je mag aan de slag met een ander vak mits je alles af hebt!
Opbrengst	Als je klaar bent heb je je huiswerk af! Nu weet je meer over de stof.

biologiepagina.nl