ME 3.5 t/m 3.7

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Geestelijke literatuur

• Mariken van Nieumeghen
• Beatrijs (ca. 1300)
• De reis van Sint Brandaan

God in de middeleeuwen

https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/beatrijs

Geestelijke letterkunde

• kloosterorden
• gaan over het christendom
• oproep tot christelijk(er) leven en dienden om het ware geloof uit te dragen
• opdrachtgevers: geestelijken (abten, monniken, priesters en religieuzen)
• publiek behoorde niet alleen tot de geestelijkheid (volkstaal) 

Geestelijke letterkunde

• Marialegenden --> Beatrijs
• Exempel
• Hoofs meisje

'Moderne' bewerking

Eind goed al goed

Maria blijkt de plaats ingenomen te hebben van Beatrijs. Toch biecht Beatrijs alles op.

Welke lering moest het
middeleeuwse publiek hieruit
trekken?

Fragment Beatrijs

• Waarom schaamt Beatrijs zich?
• Waarom past dit in het middeleeuws wereldbeeld?

Waarom schaamt
Beatrijs zich?

Waarom past dit
in het middeleeuws
wereldbeeld?

Toneel en geloof

Mariken van Nieumeghen

In de stad

• steden vanaf twaalfde eeuw een steeds belangrijkere politieke en economische factor
• handel en nijverheid 

Burgermoraal

• hard werken
• handelsgeest
• investeren
• zelfstandigheid
• eerbare liefde binnen het huwelijk

Burgermoraal

Kritiek:

• luieren
• mateloosheid
• wellust

Patriciaat

• rijke koopmansgeslachten
• oefende bestuur uit
• stuwende kracht achter cultuur
• prestigieuze hoofse cultuur - aanpassing burgerlijke levenswijze en moraal
• abele spelen uitingen hiervan 

Wereldlijk toneel in de stad

• Abele spelen (veertiende eeuw) 
• Sotternie (komisch)

Abele spelen

• Ernstig (niet-komisch) karakter
• Bij Grieken en Romeinen al tot grote bloei
• Hoofdpersonen: voorname personages 
• Verheven, ernstige en hoofse toon
•  Na abel spel een sotternie --> lagere kringen en grove toon

Abele spelen

• Lanseloet van Denemarken (populairst)

De rederijkers

• Late middeleeuwen
• Georganiseerde verenigingen die waarin men literatuur beoefende
• Veel invloed
• Iedere kamer had een blazoen (wapen) met toepasselijke spreuk of devies
• bij activiteiten ingeschakeld

Mariken van Nieumeghen

• Rederijkerstekst (vorm verzen)
• Rond 1515 door Willem Vorsterman te Antwerpen gedrukt
• Eigenlijk al aan einde middeleeuwen
• Vermoedelijk auteur uit Antwerpse rederijkerskamer van De Violieren
• Prozavertelling die gedeeltelijk is berijmd tot toneelscènes
• Mirakelspel

Welke elementen in
het verhaal zijn nog
modern?