V4 - Middeleeuwen - Les 4 (Toneel & Rederijkers)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Middeleeuwse literatuur

V4 - 2022-2023

Weet je nog?

Vorige les kwam je meer te weten over:

• Geestelijke literatuur

Lesdoelen deze les

Aan het eind van deze les weet je meer over de volgende middeleeuwse literaire ontwikkelingen:

• Toneel & rederijkers

Toneel

• Vanaf de 14e eeuw bloeit toneel op in de steden, opgevoerd door 'beroepsacteurs' in de open lucht of in een zaal.
• Onder te verdelen in wereldlijk en geestelijk toneel.

Wereldlijk toneel: 

• Vier abele ('fraaie') spelen over hoofse liefde en riddercultuur, aangepast op de stedelijke mentaliteit.
• Na het serieuze abele spel volgde een korte klucht, een sotternie.

Toneel

Geestelijk toneel:

• Mysteriespelen: gebeurtenissen uit de Bijbel nagespeeld.

• Mirakelspelen: door tussenkomst van Maria of een andere heilige gebeurt een wonder. Bekendste mirakelspel: Mariken van Nieumeghen (ca. 1500-1515).

• Moraliteiten: een levensles wordt verkondigd. Kenmerkend is dat bepaalde begrippen (dood, deugd, moed e.d.) door acteurs worden gespeeld. Bekendste moraliteit: Elckerlijc (1470-1480).

Rederijkers

• Begin 15e eeuw ontstonden in de steden verenigingen waar men literatuur beoefende; rederijkerskamers.
• De dichters (rederijkers) waren afkomstig uit de schrijvende middenstand (onderwijzer, notaris, etc.).
• Schreven ernstig toneel, komisch toneel en gedichten.
• Hun teksten hadden een opiniërende functie in steden.
• Rederijkerskamers organiseerden wedstrijden; landjuwelen.
• Middeleeuws werk: Elckerlijc (1470-1480) en Mariken van Nieumeghen (ca. 1500-1515)
  

Waar kun je toneel in de middeleeuwen in onderverdelen?

Welke drie soorten geestelijk toneel waren er?

Mariken van Nieumeghen is een...?

1. Mysteriespel
2. Mirakelspel
3. Moraliteit

Elckerlijc is een...?

1. Mysteriespel
2. Mirakelspel
3. Moraliteit

Hoe heetten de verenigingen waar rederijkers samenkwamen?

Welke functie hadden de teksten van de rederijkers?

Volgende les:

Werken aan je Pecha Kucha-spreekplan!

Nu

Lees (verder) in je middeleeuwse werk!

Tip: markeer opvallende/belangrijke passages.

- of -

Maak een begin aan je spreekplan.

Meer weten?

• Toneel in de middeleeuwen
• Rederijkers
• Elckerlijc
• Schooltv