Wereldsysteem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Centrum-Periferie

Les 1

Terugblik: landen indicatoren

Lesdoel(en)

Aan het einde van de week kan ik: 

• uitleggen hoe de basis van de mondiale centrum-periferie verhouding is gelegd
• de veranderingen omschrijven in de mondiale centrum-periferie verhoudingen door de verschuivingen in de internationale arbeidsverdeling
• voor een aantal landen de positie in het centrum-periferiemodel bepalen en de effecten van globalisering herkennen en verklaren

Het grote plaatje

Wereldsysteem: hoe ontstaan?

• Koloniale periode: kolonieën (periferie) leverde grondstoffen voor het moederland (centrum). Centrum had economische en politieke macht. 
  
  
• MAAR: de verhoudingen veranderen
  door de veranderingen in de 

Internationale arbeidsverdeling

De verdeling van werk over de verschillende landen

Ontstaan van het wereldsysteem

De basis is gelegd in de koloniale periode. 

Absolute en relatieve afstand

Wereldsysteem 

• Op basis van  
• kan je de wereld indelen in een systeem
  met centrum, periferie en semi-periferie. 

economische indicatoren

BNP / BBP

Indeling eroepsbevolking in sectoren

Opdracht: 
Schrijf voor jezelf een definitie van 
centrum - periferie - semi-periferie 

Wereldsysteem

Centrum	Semi-periferie	Periferie
- rijker - grote dienstensector - veel vraag naar goedkope producten en voedsel	- opkomende landen (economie) - aandeel landbouw neemt af, groeiende industrie - kenmerken van zowel centrum als periferie	- armere landen - leveren grondstoffen en voedsel aan semi-p en centrum. - vaak afhankelijk van 1 product
Nederland	India	Sudan

Rijkste landen ter wereld

Werkvorm: Centrum-Periferie

Economisch	Centrum	Semi-periferie	Periferie
Bruto Nationaal Product
Beroepsbevolking

BNP (Inkomen)

Landbouw (1e)

Industrie (2e)

Diensten (3e)

Kies uit:

Hoog/Laag/Gemiddeld

Kies uit:

Hoog/Laag/Gemiddeld

Kies uit:

Hoog/Laag/Gemiddeld

Kies uit:
1e, 2e of 3e sector 

Kies uit:
1e, 2e of 3e sector 

Kies uit:
1e, 2e of 3e sector 

Centrum-periferie

           Mondiaal                           Regionaal                             Nationaal

Verstedelijking

• Periferie en Semi-P groeien snel --> ontstaan megasteden
  
  
• Hoe meer ontwikkeling = hoger urbanisatiegraad, lager tempo
  
  
• Dus:
  Centrumlanden = hoge urbanisatiegraad, lager tempo
  Periferie = lagere urbanisatiegraad, hoger tempo 

Waarom groeien die steden zo snel?

1. Natuurlijke bevolkingsgroei
2. Hoog vestiginsgoverschot (mensen migreren op zoek naar beter werk)

  Nakijken

1	Centrum = rijke, kapitalistische landen. Deze hebben veel vraag naar goedkope producten en voedsel. Periferie = achtergestelde arme landen. Deze leveren grodnstoffen en voedsel aan de semi-periferie en centrumlanden in ruil voor geld en goederen. Veel periferielanden zijn afhankelijk van de export van één/enkele grondstoffen/producten. Semi-periferie = opkomende landen op economisch gebied. Hier neemt aandeeel van de ladnbouw af en van de industrie toe. Ze hebben kenmerken van centrum en periferie.
2	Exploitatiekolonie = kolonie die vooral diende om grondstoffen en materialen te leveren aan het overheersende land
3	Vestigingskolonie = gebied overzee dat als doel had om als vestigingsgebied voor Europeanen te functioneren.

  Nakijken

4	Hoe beter een land is ontwikkeld, des te hoger is de urbanisatiegraad en des te lager is het urbanisatietempo
5	Voorbeelden : - Arme landen hebben een hoge natuurlijke bevolkingsgroei, daarom groeien steden. Dit komt door een geboorteoverschot. - Steden in arme landen hebben een hoog vestigingsoverschot. Migranten gaan op zoek naar beter werk en betere leefomstandigheden. Dit gebeurt vaak vanaf het platteland naar de steden toe.
6	Voorbeelden : Overvolle wegen, slechte riolering, tekort aan onderijws, tekort aan gezondheidszorg, onvoldoende woningen

Mini SO Centrum-Periferie

R	3p	(1p) Wat wordt met het wereldsysteem bedoeld? (1p) Hoe is het wereldsysteem ontstaan? (1p) Uit welke drie soorten gebieden bestaat het wereldsysteem?
T1	3p	Gebruik de bron. Noem één centrumgebied, één semi-perifeer gebied en één perifeer gebied.
T2	2p	Binnen Seoul (Zuid-Korea) zijn grote regionale- en sociale verschillen. (1p) Benoem hiervan een oorzaak; (1p) Benoem hiervan een gevolg.
I	2p	Het voorkomen van ruimtelijke segregatie in een stad is onwenselijk. (1p) Waarom is dit onwenselijk? (1p) Hoe kan je dit probleem oplossen?

Houdt PTD aan