Les 3: Het Oerparadijs & Onderhuids

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 4: Het oerparadijs & hoekig (§ 8.1)

Isadora Duncan,

dansvernieuwer

DANS

Isadora Duncan

Les Ballets Russes

Mary Wigman

Oerparadijs (blz. 168-169)

Expressionisten voelden zich niet thuis in de wereld begin 20-ste eeuw. Veranderingen gingen hun veel te snel (industriële revolutie). Ze wilden terug in de tijd, naar de oorsprong: het oerparadijs, naar 'het primitieve'.

Dat is niet alleen zichtbaar in de beeldende kunst. Ook expressionistische dans: dans waarmee je ongeremd je gevoelens kunt uiten.

Isadora Duncan

• Dansvernieuwer. Vond academische dans te stijf, niet vrij / natuurlijk genoeg. 
• Ze danste op blote voeten met wapperende gewaden en loshangende haren.
• Grondlegster moderne dans en inspiratiebron voor kunstschilders, zoals Henri Matisse.
  

Kijken naar dans: 

Drie danselementen samengevat:

Tijd (tempo, snelheid van de beweging, accenten)

Kracht (spanning / ontspanning)

Ruimte (hoogte, plek in de ruimte, hoe groot of klein wordt bewogen )

Kijkopdracht

Bekijk de 2 video's van 'La Sylphide' (romantisch ballet) en een choreografie in de stijl van Isadora Duncan. Benoem voor elk danselement (tijd / kracht / ruimte) een verschil. 

Bekijk de 2 video's van 'La Sylphide' (romantisch ballet) en een choreografie in de stijl van Isadora Duncan. Benoem voor elk danselement (tijd / kracht / ruimte) een verschil.

Le Sacre du Printemps - 

Les Ballets Russes

• Zeer invloedrijk gezelschap
  
• Sergej Dhiagilev (productie), Igor Stravinsky (muziek), Vaslav Nijinsky (choreografie)
• Premiere was een enorme rel in 1913
• Verhaal: een jonge maagd danst zich dood als offer aan de god van het voorjaar.

Verslag van de première - Sacre

Op de avond van 29 mei 1913 ging het nieuwste stuk van Stravinsky in première : Le Sacre du Printemps. De verwachtingen waren hooggespannen, want de vorige twee balletten die Stravinsky voor de legendarische Ballets Russes had geschreven, waren een groot succes. Maar nadat het licht in de zaal was gedoofd, kreeg het publiek een compleet onverwachte ervaring voorgeschoteld. Volgens Stravinsky, die zelf bij de première aanwezig was, werd er al na de eerste maten honend gelachen. Vervolgens zwol het rumoer zodanig aan, dat de muziek bijna niet meer te horen was. Vanuit de coulissen probeerde Vaslav Nijinski de dansers wanhopig gaande te houden door hardop te tellen. En het werd nog erger, zoals dirigent Pierre Monteux later vertelde: "Alles wat voorhanden was, werd onze kant op gegooid, maar we bleven doorspelen." Zelfs de politie moest eraan te pas komen om het publiek tot bedaren te brengen.

Sacre du Printemps

Kijk- en luistervraag:

• Waar was het publiek zo boos over tijdens deze voorstelling, denk je? Betrek zowel de muziek als de dans in je antwoord. 

(bekijk vanaf 2.36)

Waar was het publiek zo boos over tijdens deze voorstelling, denk je? Betrek zowel de muziek als de dans in je antwoord.

Opdracht

Ontcijfer de ritmische reeks die Stravinsky gebruikt (3.58 - 2.06 minuten). Op elk accent begin je opnieuw met tellen. 

Noteer de cijferreeks.

Opdracht vervolg

De reeks: 9-2-6-3-4-5-3

stap 1: Klap mee op elke eerst tel

evt. stap 2: verzin een korte, supereenvoudige choreografie die duidelijk de accenten van de reeks benadrukt

Hexentanz (1914)

Mary Wigman

• Duitse expressionistische dans
• Dansbewegingen sluiten niet aan bij academische regels
• Muziek speelt ondergeschikte rol
• Ausdruckstanz
• Hoekige bewegingen
• Veel grondwerk
• Grillige accenten

SCHILDERKUNST

Oerparadijs: tekenopdracht

• Maak groepjes van drie of vier

• Je groepje maakt gezamenlijk een kopie van de afbeelding

• Meerdere kijkronden van 2 minuten: elke ronde mag één leerling per groepje naar de afbeelding

• Het gaat om een goede analyse van het kunstwerk, niet om een mooie tekening!

• Spreek een tactiek af: wie kijkt naar wat?

Opdrachtenblad

Maak nu individueel het opdrachtenblad. 

Je mag alleen jullie eigen tekening daarbij gebruiken. 

Hierna: zelfstandig de les doorwerken op de gang (in de buurt van het lokaal). Log in met je eigen account en maak alle gele vragen! Liever met uitleg? Blijf dan in het lokaal.

Pablo Picasso 

Les demoiselles d'Avignon (1907)

• zet zich af tegen het esthetische westerse vrouwbeeld
  
• hoekige vormen
• de vrouwen lijken uit elkaar gehaald en opnieuw in elkaar gezet  
• achter- en voorgrond vloeien in elkaar over. 
•  verhoudingen, lichaamsvormen en gezichten kloppen (bewust) niet.  
• Ondanks de vervormingen is de afbeelding nog wel herkenbaar. 
• Invloed Afrikaanse maskers

Afrikaanse cultuur is inspiratiebron. Het bevrijdt de modernistische schilder van de eeuwenoude westerse schildertraditie. 

Bekijk de afbeelding van het schilderij 'Les demoiselles d’Avignon' van Picasso. 

Vergelijk dit schilderij met de afbeeldingen van de Hexentanz van Mary Wigman. 

Bekijk de afbeelding van het schilderij Les demoiselles d’Avignon van Picasso, en vergelijk dit dit schilderij met de afbeeldingen van de Hexentanz, 1 dia terug.

Noem twee overeenkomsten en licht je antwoorden toe.

• Belangrijk voor de ontwikkeling van het kubisme is de ontmoeting van Picasso met Braque in 1907.

• Hier een geometrische simplificatie van architectuur en bomen;

• kleuren: sober grijs, bruin en groen, gebaseerd op het kleurenschema van Cézanne.

• De kleur is ondergeschikt gemaakt aan de vorm.

• geometrische structuren, die een suggestie van diepte hebben.

• Mooi voorbeeld van het analytisch kubisme. De zintuiglijke ervaring blijft altijd het uitgangspunt, waardoor het werk nooit echt abstract wordt.

Hoe zie je de invloed van niet-westerse kunst terug in dit kubistische werk?

Bekijk de vorige slide. Welke 2 invalshoeken zijn van toepassing op het kubisme? Licht je antwoord toe.

Huiswerk

LZ TB blz. 168, 169, 172 t/m 173 

M WB H. 8 opdracht 5, 6, 9 

Aan je presentatie werken.

Verdieping

Uitgebreide informatie over de Sacre du Printemps:

https://www.npoklassiek.nl/klassiek/funfact/507c76d7-f9c9-4d78-9313-8c51ce05465e/de-allereerste-uitvoering-van-stravinskys-le-sacre-du-printemps

ANTWOORD BIJ SLIDE 12/13

Muziek:

• krachtig ritme dat VEEL belangrijker is dan melodie
  
• Vreemde, onregelmatige accenten 
  
• Zeer dissonante samenklanken
  

Dans: 

• geen sierlijke bewegingen, 
• stampen op de vloer
• dansers vallen op de grond
• voeten (& knieën) naar binnen gedraaid ipv naar buiten (klassiek ballet)
• voeten plat op de grond ipv op de tenen (pointes / spitzen).