Thema: Inleiding in de biologie 11-09-'24

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 1

Thema 1

Inleiding in de biologie

Terugblik les 1 en 2

1. Je kunt beschrijven wat biologie is en uitleggen op welke gebieden biologie een rol speelt.
2. Je kunt de levencyclus van dieren beschrijven
3. Je kunt de organisatieniveaus van de biologie benoemen en uitleggen dat op elk hoger organisatieniveau emergente eigenschappen ontstaan. 

Enkele processen bij een organisme zijn ademhalen, groeien en ontwikkelen.
Welke van deze processen zijn levenskenmerken?

1. Alleen ademhalen en groeien
2. Alleen groeien en ontwikkelen.
3. Zowel ademhalen, groeien als ontwikkelen.

Levenscyclus - Levensloop

Heeft de soort Homo sapiens (mens) een levensloop of levenscyclus?

1. Levensloop
2. Levenscyclus

Is de brug van mieren een voorbeeld van een emergente eigenschap?

1. Ja
2. Nee
3. Weet ik niet

Op welk organisatieniveau kijk je naar deze emergente eigenschap?

1. Orgaan
2. Organisme
3. populatie
4. ecosysteem

Wat wordt hiernaast weergegeven?

1. Een levensloop
2. Een levenscyclus

Wat is levenloos?

1. Drijvende vis, steen, wolken
2. blikje cola, tractor, lucht
3. Schedel, drijvende vis, overreden egel
4. blikje cola, libelle, water

Zet de onderstaande organisatieniveaus in de juiste volgorde van klein naar groot

biosfeer

ecosysteem

levens-

gemeenschap

populatie

organisme

orgaan

weefsel

molecuul

cel

Wat is een goed voorbeeld van een emergente eigenschap van populaties?

1. sociale interactie
2. lopen
3. voedsel zoeken
4. vliegen

Oorkwallen leggen kernreactor stil

Na welk lager organisatieniveau kan het begrip 'soort' worden geplaats?

1. Naar het organisatieniveau populatie. Er zijn meerdere populaties van een soort.
2. Naar het organisatieniveau individu. Er zijn meerdere individuen van een soort.

Tijdens welke fase van de levensloop van een koolwitje neemt het lichaamsgewicht (biomassa)het meest toe?

1. ei
2. rups
3. pop
4. imago (volwassen vlinder)

Welke bewering is juist over de levensloop en levenscyclus?

1. Een levensloop eindigt met de dood
2. Een levenscyclus geldt voor een individu en een levensloop voor een soort
3. Een levensloop bestaat alleen bij dieren en een levenscyclus ook bij planten

H3 Organen, weefsels en cellen

-Je kunt orgaanstelsels, organen, weefsels en cellen bij een mens en een plant herkennen en hun kenmerken en functies beschrijven.

-Je kunt beschrijven dat groepen cellen in een weefsel, orgaan of orgaanstelsel een gezamenlijke functie uitoefenen.

-Je kunt bij (delen van) organismen het verband aangeven tussen vorm en functie.

Orgaanstelsels, organen, weefsels

• Een orgaanstelsel is...
• Een groep organen die samen aan een bepaalde taak werken 

Welke orgaanstelsels ken je?

voorbeelden Orgaanstelsels

• Verteringsstelsel
• Ademhalingsstelsel
• Bloedvatenstelsel
• Beenderstelsel

https://www.cyberpoli.nl/systemen/organen

Benoem de organen bij de cijfers

1. Luchtpijp
2. Longen
3. Hart
4. Lever
5.  Maag
6. Dikke darm
7. Dunnen darm 
8. Slokdarm
9. Milt
10. Nieren
11. Blaas

Organisme

Orgaan stelsel

Orgaan

Weefsel

Cel

Hoe heet het orgaan
rechts- onder het
donker bruine orgaan?

1. Lever
2. Maag
3. Long
4. Alvleesklier

Dit is een orgaan van de mens.
Tot welk orgaanstelsel behoort dit orgaan?

1. Tot het ademhalingsstelsel
2. Tot het bloedvatenstelsel
3. Tot het verteringsstelsel
4. Tot het zenuwstelsel

Hiernaast zie je een orgaanstelsel van een hond. Welk orgaanstelsel is dit?

1. Skelet
2. Verteringsstelsel
3. Skelet en verteringsstelsel
4. Spierstelsel

Orgaanstelsels, organen, weefsels

• Een orgaanstelsel is...
• Een groep organen die samen aan een bepaalde taak werken 
• Een weefsel is...
• Een groep cellen bij elkaar met dezelfde vorm en functie

Welke typen
weefsels ken je?

Verschillende weefsels  

Epitheel/dekweefsel

Spierweefsel

Zenuw weefsel

Een groep cellen met dezelfde vorm of functie

1. Weefsel
2. Orgaan
3. Orgaanstelsel
4. Organisme

Tussencelstof

Sommige weefsels hebben tussencelstof.

• Het soort tussencelstof  is afhankelijk van de functie van het weefsel
• Kraakbeen heeft veel collageenvezels en is dus erg flexibel
• Been heeft veel kalkzouten en is dus erg stevig

Hoe wordt de leer (wetenschap) van weefsel genoemd?

1. pathologie
2. hematologie
3. histologie
4. microbiologie

Welk organenstelsel is dit?

1. bloedvatenstelsel
2. verteringsstelsel
3. uitscheidingsstelsel

Is het spierstelsel een organenstelsel?

1. Ja
2. Nee

Orgaan

Organisme

Orgaanstelsel

Weefsel

Het stukje weefsel in de afbeelding is

Kraakbeenweefsel

Botweefsel

Je spreekt van een nieuwe soort als organismen van deze soort zich niet meer kunnen voortplanten met de organismen van de oude soort

1. juist
2. onjuist

Een orgaan bestaat uit verschillende weefsels.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is een weefsel

1. Cellen in verschillende organen met een vorm en functie
2. de cellen in een orgaan
3. Een groep cellen met dezelfde vorm en functie

organisme

levensverschijnselen

stofwisseling

enzymen

dood

levenloos

verschijnselen die laten zien dat je leeft

levende wezens

dingen die nooit geleefd hebben

versnelt een chemische reactie

alle chemische reacties in een organisme

organisme dat geen levensverschijnselen meer vertoond

Bij welke organismen komt het levenskenmerk uitscheiden voor?

1. Bij alle organismen
2. Alleen bij dieren
3. Alleen bij planten

Vorm en functie

• Vaak is er zichtbaar verband tussen vorm van cellen en weefsels en hun functie binnen het lichaam
• Bijvoorbeeld: de rug bestaat uit vele schijven waardoor hij kan buigen 
• Maar ook het hele lichaam is vaak gevormd met een functie
• voorbeeld: Dieren in het water, onder de grond of in de lucht zijn gestroomlijnd.  

Waarom zitten de krokodil zijn poten aan de zijkant van zijn lichaam ?

hierdoor kan een krokodil heel snel draaien. echter is het in het geval van de krokodil zo dat hij ook zijn poten onder zijn lichaam kan zetten waardoor hij ook heel snel kan rennen.

Wat zegt de vorm over de functie?

Doen / maken 

Lezen blz. 13 t/m 20

Maken opdrachten 10 t/m 17

Inspiratie uit de natuur.

Vorm en functie

Oplossingen voor problemen? Vorm en functie bekijken van biologische eenheden. 

BIOMIMICRY

Kijken naar de natuur wordt steeds belangrijker. Hoe lost natuur dit op?  

Wat is biomimicry?

1. wetenschap die aan mimiek doet
2. wetenschap die de natuur imiteert
3. wetenschap die producten uit de natuur haalt
4. wetenschap die voorbeelden uit de natuur bestudeert en gebruikt voor producten of om problemen op te lossen

Doen / maken

Context: Lezen ‘Inspiratie uit de natuur’ maken opdr. 18

Kan je nog meer voorbeelden benoemen die vanuit de natuur gebruikt zijn in bijv. de bouw of in de techniek?

Zoek minstens één voorbeeld op, maak gebruik van het internet.