V3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo lwoo, vwo
• Leerjaar 3

Geen vragen voor de toets?

- Lees theorie op blz. 77 (Argumentatie)

- Maak H3 Lezen startopdracht, opdracht 1, 2, 3 en 4

Eventueel: H3 Lezen opdracht 5 / Leren voor de toets

Uitleg over:

- (Foutief) beknopte bijzin

- Beeldspraak (asyndetische en homerische vergelijk, synesthesie)

Goedemorgen A3a!

Maandag 11 maart

Basiskennis: Verschil tussen hoofd- en bijzin

Hoofdzin: Zelfstandig - onderwerp en persoonsvorm naast elkaar

[Bijzin]: Afhankelijk van hoofdzin, onderwerp en persoonsvorm niet naast elkaar (of je kunt er iets tussen zetten

Voorbeeld: 

[Voordat ik vanochtend naar school reed], at ik twee boterhammen met pindakaas.

Kenmerken beknopte bijzin

Betekenis beknopt: samengevat, in het kort.

Een beknopte bijzin is dus een verkorte bijzin.

Kernmerk beknopte bijzin: Er staat geen onderwerp en geen persoonsvorm in. 

Geen O en geen PV: Die vind je in de hoofdzin. Er hoort wel een denkbeeldig onderwerp bij de beknopte bijzin.

Voorbeeld 1: 

Twijfelend liep ik door de Zara.

[Twijfelend] liep ik door de Zara.

[Twijfelend] = Terwijl ik twijfelde, liep ik door de Zara.

TWIJFELEND

Beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord (infinitief + d)

(denkbeeldig) onderwerp in beide zinnen gelijk:

'ik'

Voorbeeld 2: 

Mijn zoon heeft geleerd zonder zijwieltjes te fietsen.

Mijn zoon heeft geleerd [zonder zijwieltjes te fietsen].

[zonder zijwieltjes te fietsen] = ... dat hij zonder zijwieltjes kan fietsen.

zonder zijwieltjes te fietsen

Beknopte bijzin met te + infinitief

(denkbeeldig) onderwerp in beide zinnen gelijk:

'mijn zoon'/'hij'

Afgeleid door mijn telefoon

Voorbeeld 3: 

Afgeleid door mijn telefoon, knalde ik tegen een kliko.

[Afgeleid door mijn telefoon], knalde ik tegen een kliko.

[Afgeleid door mijn telefoon] = Terwijl ik afgeleid was door mijn telefoon, knalde ik tegen een kliko.

Afgeleid door mijn telefoon

Beknopte bijzin met voltooid deelwoord

(denkbeeldig) onderwerp in beide zinnen gelijk:

'ik'

foutief beknopte bijzin

De beknopte bijzin wordt soms verkeerd gebruikt. Een voorbeeld:

- Kijk naar de volgende zin. Wat is de beknopte bijzin?

Om die telefoon te kunnen kopen, zal je spaarrekening nog flink moeten  groeien.

- Wat is het denkbeeldige onderwerp in de beknopte bijzin?
- Wat is het onderwerp van de hoofdzin?

foutief beknopte bijzin

De beknopte bijzin wordt soms verkeerd gebruikt. Een voorbeeld:

Beknopte bijzin:

[Om die telefoon te kunnen kopen], zal je spaarrekening nog flink moeten  groeien.

Denkbeeldige onderwerp van de beknopte bijzin: 'je'

Onderwerp hoofdzin: 'je spaarrekening'

Het denkbeeldige onderwerp van de bijzin en het onderwerp van de hoofdzin zijn dus niet gelijk. Dan is de beknopte bijzin foutief.

foutief beknopte bijzin

Voorbeeld

Kijk naar het (denkbeeldige) onderwerp van de beknopte bijzin:

Om die telefoon te kunnen kopen, zal je spaarrekening nog flink moeten  groeien.

Beknopte bijzin = [Om die telefoon te kunnen kopen]

Denkbeeldig onderwerp beknopte bijzin: 'je'

Onderwerp hoofdzin: 'je spaarrekening'

Het denkbeeldige onderwerp uit de bijzin komt dus niet overeen met het onderwerp van de hoofdzin = foutief.

foutief beknopte bijzin

De beknopte bijzin wordt soms verkeerd gebruikt.

Zoek het (denkbeeldige) onderwerp van de beknopte bijzin en het onderwerp van de hoofdzin:

Hongerig thuisgekomen na school smaakte de pasta met zalm erg lekker.

foutief beknopte bijzin

De beknopte bijzin wordt soms verkeerd gebruikt.

Hongerig thuisgekomen na school smaakte de pasta met zalm erg lekker.

Beknopte bijzin: [Hongerig thuisgekomen na school]

Denkbeeldig onderwerp beknopte bijzin: 'ik'

Onderwerp hoofdzin: 'de pasta met zalm'

Het denkbeeldige onderwerp uit de bijzin komt dus niet overeen met het onderwerp van de hoofdzin = foutief.

Hoe kun je een foutief beknopte bijzin verbeteren?

1. Pas de hoofdzin aan, zodat het onderwerp in hoofd- en bijzin hetzelfde is.

2. Pas de bijzin aan, zodat deze een eigen onderwerp en persoonsvorm krijgt (onderwerpen mogen dan verschillen)

[Na drie uur gewacht te hebben], gingen de hekken eindelijk open.

Manier 1: Na drie uur gewacht te hebben, gingen we eindelijk naar binnen omdat de hekken geopend werden. 

Manier 2: Nadat we drie uur hadden gewacht, gingen de hekken eindelijk open.

nu jij

Vrolijk pratend werd het eten klaargemaakt. 

1. Wat is het denkbeeldig onderwerp?

2. Wat is het onderwerp van de hoofdzin?

3. Is deze zin goed of fout?

4. Hoe verbeter je de zin?

nu jij (antwoorden)

Vrolijk pratend werd het eten klaargemaakt. 

1. wij/ik

2. het eten

3. fout

4. Terwijl we vrolijk aan het praten waren, werd het eten klaargemaakt.

Wat moet je kunnen?

aangeven of zinnen met een beknopte bijzin goed of fout zijn

• denkbeeldig onderwerp van de beknopte bijzin aangeven
• onderwerp van de hoofdzin aangeven
• aangeven of de zin dus goed of fout is

zinnen met een foutief beknopte bijzin verbeteren

Beeldspraak

• asyndetische vergelijking
• homerische vergelijking
• synesthesie

asyndetische vergelijking

Het verbindingswoord is weggelaten:

- Zijn hoofd, een tomaat, gloeide van schaamte.

- Oom Jan, de goedzak, had chocola voor ons gekocht.

- De leraar, de clown, stond op zijn handen in het lokaal.

homerische vergelijking

Het beeld is breed uitgewerkt!

synesthesie

combinatie van twee zintuiglijke indrukken

- schreeuwende kleuren (heeft betrekking op gehoor en gezichtsvermogen)

- bittere woorden (heeft betrekking op smaakzin en gehoor)

- warme stem (heeft betrekking op temperatuurzin en gehoor)

- scherpe blik (heeft betrekking op tastzin en gezichtsvermogen)