systeem aarde: paragraaf 3.3 klimaat en landschapzones

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Deelvragen die je moet kunnen beantwoorden:

• Hoe ontstaan verschillende landschappen onder invloed van met elkaar samenhangende geofactoren?
• Waarom vallen natuurlijke landschapszones, klimaatzones en de zones van natuurlijke plantengroei grotendeels samen?
  
• Wat zijn de kenmerken van de landschapszones en wat is de verklaring voor hun ligging?

succescriteria om die vragen te kunnen beantwoorden

• Je kunt landschapszones beschrijven aan de hand van kenmerken.
• Je weet op welke breedtegraad de verschillende landschapszones voorkomen.
• Je kunt de geofactoren noemen.
• Je kunt voorbeelden van relaties tussen geofactoren beschrijven.

opdracht 1

1a. Waar in VS ligt Death Valley?

1b. Waarom is het daar zo droog?

1c. Hoe is Devil's Golf Course ontstaan

Opgave 2: De geofactoren

Welke factoren horen bij de biosfeer?

1. planten, dieren en klimaat
2. planten, dieren en mens
3. bodem, dieren en lucht
4. bodem, dieren en klimaat

Wat betekent lithosfeer?

1. aarde, water, vuur en lucht
2. de aardmantel
3. Vast gesteente waaruit de aardkorst en bovenste deel mantel bestaat
4. bodem, dieren en klimaat

Welke geofactor is de laatste eeuwen steeds bepalender geworden?

1. klimaat
2. gesteente
3. lucht
4. de mens

Landschap

Dynamisch systeem: constant in beweging en verandering.(tijd)

Wisselwerking tussen geofactoren

mens steeds belangrijker

landschapszone gebied met karakteristieke klimaat-en vegetatiekenmerken.

Welke natuurlijke factor bepaalt (verklaart) de overgang in landschapstypen?

Het grote plaatje opgave 7

Tropische zone

Subtropische zone

Gematigde zone

Boreale zone

Polaire zone

Aride zone

Benadruk de aride zone:

- ook koude woestenen

- ook door hogedrukgebieden bij de keerkringen droogte

Landschap in tropische zone:

Af

Aw

Waarin verschilt savanne van steppe?

Hoe zie je dit terug in de vegetatie?

Landschappen

Verklaar het verschil in neerslag tussen het gebied rond de evenaar en het gebied rond de keerkringen. oorzaak-gevolg

Strategie voor het beantwoorden van deze vraag

-Waardoor wordt bepaald of er neerslag ontstaat of dat het droog blijft?

-waneer gaat lucht stijgen/dalen?

-Hoe is de situatie op verschillende breedtgraden m.a.w temperatuur en luchtdruk.

Etages in het tropisch regenwoud 

de bomen hebben verschillende hoogtes.

Altijd schemerig in het bos. 

Ligging subtropische zone

Subtropische zone

Middellandse zeeklimaat-Steppe

Gematigde zone

Cs

Cf

Welke natuurlijke factor bepaalt het verschil in plantengroei tussen de gematigde zone en de subtropische zone?

In het Cs-klimaat is er een droge zomer en in het Cf-klimaat valt er het hele jaar neerslag.

Boreale zone

Waarom vinden we de boreale zone alleen op het NH?

Op het ZH komt op de breedtegraad waar de boreale zone voorkomt geen land voor.

Boreale zone

Df

Polaire zone

ET

Isothermen = lijnen die plaatsen van gelijke temperatuur met elkaar verbindt.

Boomgrens de lijn waar boven het te koud is voor boomgroei.

Deze lijn loopt niet recht.

Hoe verklaar je dat?

strategie

-boomgrens wordt bepaald door temperatuur

-verschillen in temperatuur verklaar je met behulp van temperatuurfactoren

-hoogteligging, land-zeeverdeling, invloed wind-en zeestromen. 

-isotherm loopt dus niet evenwijdig aan de breedtecirkel

De Alpen

Waar begint de boomgrens?

Boomgrens: Wanneer de gemidddelde jaartemperatuur niet boven de 10 graden uitkomt is het te koud voor bomen om te groeien.

Berg Kilimanjaro in Tanzania

Ligt hier de boomgrens op dezelfde hoogte als in de Alpen?

Waarom wel/niet?

opg 5d: Wat is het verband tussen de dikte van de permafrostlaag en de breedteligging?

verklaring

Hoe hoger de breedteligging, hoe lager de gemiddelde temperatuur (oorzaak), waardoor de permafrost steeds dieper reikt naarmate je noordelijker komt in de polaire zone op het noordelijk halfrond (gevolg).

 Wat valt je op aan de zuidgrens van de permafrost in Rusland?  Noem 2 oorzaken (verklaren).

antwoorden

In het oosten ligt de grens veel zuidelijker.

Dit komt door:

de afstand tot zee (groot)

de hoogteligging (hoe hoger hoe kouder)

 Wat valt je op aan de zuidgrens van de permafrost in Rusland?  Noem 2 oorzaken (verklaren).

Waardoor begint de polaire zone in het oostelijk deel van Noord-Amerika al vanaf 50 NB en in West-Europa op 66,5NB?

strategie en antwoord

Polaire zone is het in de warmste maand niet warmer dan 10 graden.

Het gaat om een verschil in temperatuur.

Verklaren vanuit temperatuurfactoren

Antwoord:

De Noord-Atlantische stroom (Golfstroom) zorgt in West-Europa voor een milder klimaat (oorzaak),

waardoor boreale plantengroei tot op hogere breedte mogelijk is (gevolg).

Klimaat invloed op de bodem (3)

• Permafrost: grond die altijd  (= permanent) bevroren is.

• Zomer: bovenlaag permafrost ontdooit. Moerassig; smeltwater kan niet weg. Dit veroorzaakt problemen bij bouwen huizen en infrastructuur; verzakking.

• Hooggebergte ten zuiden van Rusland houdt als een muur warme tropische lucht tegen. 
  

Aride zone

Landschap in aride zone:

Aride zone

BW

BS

Aride zone

Steppe

Woestijn

Droge klimaten (B)

De droge klimaten worden beïnvloedt door de aanwezigheid van gebergtes. Zo is in het oosten van Brazilië een BS (steppe) klimaat te vinden en een BW (woestijn) klimaat te vinden. Dat wordt veroorzaakt door een kustgebergte, waardoor sommige regio's in de regenschaduw liggen en opvallend droog zijn.

Datzelfde principe geldt voor de B-klimaten vanaf het zuiden van Argentinië tot en met Peru: Het zuidelijk deel ligt in de regenschaduw van wind uit het westen, dat ten westen van de Andes uitregent. Het deel aan de westkust ligt in de regenschaduw van de wind uit het oosten, dat uitregent boven het Amazonegebied en aan de oostkant van de Andes.

Een regenschaduw is de lijzijde van een gebergte: Tegen de andere kant waait de wind, stijgt op en regent uit (de loefzijde). Aan de lijzijde is de lucht al uitgeregend en dus droog. Hierdoor ontstaan er droge gebieden. 

De wind komt hier uit het westen, botst tegen de Andes, moet opstijgen, koelt af, waterdamp condenseert en het regent. Ten oosten van de Andes is het dus droog. 

Aan de westkust van Zuid-Amerika is het droog omdat hier de wind vanaf het oosten komt. De vochtige lucht van de Atlantische Oceaan regent eerst uit over het Amazonegebied en vervolgens tegen de Andes. Daardoor is de westkust van Zuid-Amerika een van de droogste gebieden ter wereld!

Beperkende factoren landbouw

• te droog
• te koud
• te veel reliëf
• gebrek vruchtbare bodems

Welke dimensie?

Bepekende factoren

landbouw

• a. weinig vruchtbare bodem
• b. te koud
• c. te weinig neerslag
• d. reliëf

Relatie zeestromen en klimaat

Oorzaak: voor de kust van west-Europa stroomt een warme zeestroom.

Gevolg: waardoor het klimaat op hogere breedte milder is dan aan de oostkust van de VS waar een koude zeestroom loopt.

Wat is het belangrijkste verschil tussen het C-klimaat en het D-klimaat?

Waarin verschilt de steppe van de savanne?

Wat is de verklaring voor dit verschil?

1. In de steppe is het te warm voor bomen.
2. In de savanne regent het meer dan in de steppe.
3. In de steppe is het te droog .
4. In de steppe is het te koud voor bomen.

Dag en nacht

https://schooltv.nl/video/dag-en-nacht-waarom-is-het-s-winters-langer-donker/#q=dag%20en%20nacht

Hoe draait de aarde

https://schooltv.nl/video/snapje-hoe-de-aarde-draait/

Ontstaan seizoenen en verschuiving luchtdrukgebieden/ITCZ

• Aarde draait in 1 jaar om de zon (seizoenen) 
• Aarde draait dagelijks om eigen as (dag/nacht)

• op 2 momenten in het jaar staat de zon loodrecht op de evenaar.
• Het lage luchtdrukgebied van de evenaar verplaatst zich richting het noordelijk halfrond en richting het zuiidelijk halfrond.

Peru in Zuid- Amerika 

kent aan de westkust een (semi)-aride klimaat. Verklaar dit m.b.v de overheersende windrichting.

9a. de westkust van Peru ligt in de tropische zone en bestaat uit een semi-aride gebied.

9b. de windrichting is overwegend Zuidoost, dus over land.

Loefzijde                   Lijzijde