H6.1 B2HV Licht en kleur

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

• Je schrift 
• Pen en potlood 
• Liniaal/geodriehoek

Pak alvast:

Wat gaan we deze les doen?

1. Uitleg: H6.1 Licht en kleur
   
2. Demo - Spectrum
3. Demo - Laser
4. Maak: opdracht 1 t/m 13
   

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Je omgeving zien

Hoe zien we voorwerpen eigenlijk? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Je omgeving zien

Hoe zien we voorwerpen eigenlijk? 

• Voorwerpen geven zelf geen licht
•  Je kan ze alleen zien als ze worden verlicht.
• Licht dat op een voorwerp valt, wordt teruggekaatst.
• We noemen dat diffuus licht (het kaatst in alle richtingen terug).

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Ontstaan regenboog

Je kunt uitleggen wat een spectrum is en hoe je een spectrum zichtbaar maakt.

Zakspectroscoop

Doel: demonstreren wat een spectrum is.

Nodig: overheadprojector, scherm, rechtziend prisma, statief, masker (stuk karton waarin een smalle spleet gesneden is: 25 cm lang en 1 cm breed), kleurenfilters.

Uitvoering: Leg het masker op de projector. Beeld de spleet zo scherp mogelijk op het scherm af. Plaats met behulp van het statief een rechtziend prisma vlak onder de lens. Op het scherm is nu een redelijk lichtsterk spectrum te zien.

Leg achtereenvolgens een rood, groen, blauw en geel filter op de spleet in het masker. Vraag de leerlingen wat ze zien. Bespreek ten slotte wat deze proef precies aantoont.

Je kunt uitleggen wat een spectrum is en hoe je een spectrum zichtbaar maakt.

Spectraal kleuren

• Het witte licht van de zon bestaat uit alle kleuren van de regenboog.
  
• Dat kun je aantonen met een prisma
  
• Op een scherm achter het prisma is dan een reeks kleuren te zien: een spectrum.
  
• Zonlicht is een mengsel is van verschillende spectraalkleuren (de zuivere kleuren in het spectrum).

Je kunt uitleggen hoe je een voorwerp met een bepaalde kleur ziet bij verschillende kleuren licht.

Het spectrum van lamplicht

• Kaarsen, ledlampen en tl-buizen zijn kunstmatige lichtbronnen
• Met een zakspectroscoop kun je onderzoeken wat voor licht ze uitzenden

a = zonlicht

b = tl-licht

c = natriumlamp

Doel: het effect van licht van één kleur laten zien.

Nodig: een natriumlamp, vellen gekleurd papier. (Via de gemeente kun je waarschijnlijk wel aan een natriumlamp voor straatverlichting komen.)

Uitvoering: Zet de lamp op tijd aan (het duurt even voordat hij het gewenste felle gele licht geeft.) Verduister het lokaal. Doe het gewone licht uit als de lamp goed brandt. Laat de leerlingen raden welke kleur de vellen papier hebben. Doe nu het licht aan (natriumlamp laten branden) en laat ze zien wat de werkelijke kleur is.

Doe het licht weer uit. Laat een leerling met een veelkleurige trui of iets dergelijks bij de lamp komen staan. Bespreek met de leerlingen welk effect de lamp heeft.

N.B. Een natriumlamp geeft, behalve de bekende Na-lijn met een golflengte van 589 nm, ook nog zwak licht met andere golflengten. Dit komt doordat de lamp ook startgassen bevat.

Je kunt uitleggen hoe je een voorwerp met een bepaalde kleur ziet bij verschillende kleuren licht.

Het spectrum van lamplicht

• Een natriumlamp geeft maar één kleur licht
• Een paarse trui lijkt donkergrijs of zwart. 
• De trui absorbeert het gele licht van de natriumlamp bijna volledig.  

a = zonlicht

b = tl-licht

c = natriumlamp

Doel: het effect van licht van één kleur laten zien.

Nodig: een natriumlamp, vellen gekleurd papier. (Via de gemeente kun je waarschijnlijk wel aan een natriumlamp voor straatverlichting komen.)

Uitvoering: Zet de lamp op tijd aan (het duurt even voordat hij het gewenste felle gele licht geeft.) Verduister het lokaal. Doe het gewone licht uit als de lamp goed brandt. Laat de leerlingen raden welke kleur de vellen papier hebben. Doe nu het licht aan (natriumlamp laten branden) en laat ze zien wat de werkelijke kleur is.

Doe het licht weer uit. Laat een leerling met een veelkleurige trui of iets dergelijks bij de lamp komen staan. Bespreek met de leerlingen welk effect de lamp heeft.

N.B. Een natriumlamp geeft, behalve de bekende Na-lijn met een golflengte van 589 nm, ook nog zwak licht met andere golflengten. Dit komt doordat de lamp ook startgassen bevat.

Je kunt uitleggen wat een spectrum is en hoe je een spectrum zichtbaar maakt.

Spectraal kleuren

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Je omgeving zien

Hoe zien we kleuren? 

• Veel voorwerpen weerkaatsten zonlicht maar gedeeltelijk
• Een rood voorwerp weerkaatst vooral de spectraalkleur rood. En een blauw voorwerp de spectraalkleur blauw.
• Witte voorwerpen weerkaatsen bijna al het zonlicht terug.
• Zwarte voorwerpen kaatsen heel weinig licht terug. Daarbij wordt het licht geabsorbeerd. 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Blauw

Hoe zien we kleuren? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Rood

Hoe zien we kleuren? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Wit

Hoe zien we kleuren? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Zwart

Hoe zien we kleuren? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Blauw op groen

Hoe zien we kleuren? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Blauw op groen

Hoe zien we kleuren? 

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Rood op blauw

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Blauw op groen

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Rood op wit

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Rood op wit

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Rood op wit

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Rood licht

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Groen licht

Je kunt beschrijven hoe je voorwerpen in je omgeving ziet

Groen licht

Je kunt uitleggen hoe je een voorwerp met een bepaalde kleur ziet bij verschillende kleuren licht.

Het spectrum van lamplicht

• Kaarsen, ledlampen en tl-buizen zijn kunstmatige lichtbronnen
• Met een zakspectroscoop kun je onderzoeken wat voor licht ze uitzenden

a = zonlicht

b = tl-licht

c = natriumlamp

Doel: het effect van licht van één kleur laten zien.

Nodig: een natriumlamp, vellen gekleurd papier. (Via de gemeente kun je waarschijnlijk wel aan een natriumlamp voor straatverlichting komen.)

Uitvoering: Zet de lamp op tijd aan (het duurt even voordat hij het gewenste felle gele licht geeft.) Verduister het lokaal. Doe het gewone licht uit als de lamp goed brandt. Laat de leerlingen raden welke kleur de vellen papier hebben. Doe nu het licht aan (natriumlamp laten branden) en laat ze zien wat de werkelijke kleur is.

Doe het licht weer uit. Laat een leerling met een veelkleurige trui of iets dergelijks bij de lamp komen staan. Bespreek met de leerlingen welk effect de lamp heeft.

N.B. Een natriumlamp geeft, behalve de bekende Na-lijn met een golflengte van 589 nm, ook nog zwak licht met andere golflengten. Dit komt doordat de lamp ook startgassen bevat.

Je kunt uitleggen hoe je een voorwerp met een bepaalde kleur ziet bij verschillende kleuren licht.

Demo Natriumlamp 

Doel: het effect van licht van één kleur laten zien.

Nodig: een natriumlamp, vellen gekleurd papier. (via de gemeente kun je waarschijnlijk wel aan een natriumlamp voor straatverlichting komen.)

Uitvoering: Zet de lamp op tijd aan (het duurt even voordat hij het gewenste felle gele licht geeft.) Verduister het lokaal. Doe het gewone licht uit als de lamp goed brandt. Laat de leerlingen raden welke kleur de vellen papier hebben. Doe nu het licht aan (natriumlamp laten branden) en laat ze zien wat de werkelijke kleur is.

Doe het licht weer uit. Laat een leerling met een veelkleurige trui of iets dergelijks bij de lamp komen staan. Bespreek met de leerlingen welk effect de lamp heeft.

N.B. Een natriumlamp geeft, behalve de bekende Na-lijn met een golflengte van 589 nm, ook nog zwak licht met andere golflengten. Dit komt doordat de lamp ook startgassen bevat.

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Beeldscherm

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Beeldscherm

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Beeldscherm

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Subtractieve en additieve kleurmenging

Inkt mengen:

• Door verschillende kleuren inkt te mengen kun je andere kleuren maken. De inkt werkt als een filter die bepaalde kleuren absorberen.
• Dit is subtractieve kleurmenging (bovenste plaatje). 

Licht mengen:

• Bij gekleurd licht werkt het anders. Als je groen, rood en blauw licht met elkaar mengt, krijg je wit licht (onderste plaatje). Dit is additieve kleurmenging. 
• Ze voegen namelijk kleur toe in plaats van te absorberen.

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Wit licht op blauw

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Wit licht op blauw

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Geel op groen

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Geel op groen

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Magenta

Je kunt uitleggen wat subtractieve en additieve kleurmenging is. 

Subtractieve en additieve kleurmenging

phet.colorado.edu

Je kunt twee eigenschappen beschrijven van de lichtbundel van een laser

Laser

• Licht van een laser heeft maar één spectraalkleur (monochromatisch)
• De lichtbundel is evenwijdig: ook over grotere afstanden niet breder
• De lichtbundel divergeert dus niet (of nauwelijks)

• Sinds 1969 staat er een spiegel op de maan. Daar kan met een laser op worden geschenen om de afstand maan tot aarde te berekenen
• Toepassingen: lasersnijder, lasershows, afstanden meten, blu-rayspelers

Doel: het effect van licht van één kleur laten zien.

Nodig: een natriumlamp, vellen gekleurd papier. (Via de gemeente kun je waarschijnlijk wel aan een natriumlamp voor straatverlichting komen.)

Uitvoering: Zet de lamp op tijd aan (het duurt even voordat hij het gewenste felle gele licht geeft.) Verduister het lokaal. Doe het gewone licht uit als de lamp goed brandt. Laat de leerlingen raden welke kleur de vellen papier hebben. Doe nu het licht aan (natriumlamp laten branden) en laat ze zien wat de werkelijke kleur is.

Doe het licht weer uit. Laat een leerling met een veelkleurige trui of iets dergelijks bij de lamp komen staan. Bespreek met de leerlingen welk effect de lamp heeft.

N.B. Een natriumlamp geeft, behalve de bekende Na-lijn met een golflengte van 589 nm, ook nog zwak licht met andere golflengten. Dit komt doordat de lamp ook startgassen bevat.

Je kunt uitleggen hoe je een voorwerp met een bepaalde kleur ziet bij verschillende kleuren licht.

Het spectrum van lamplicht

a = zonlicht

b = tl-licht

c = natriumlamp

Doel: het effect van licht van één kleur laten zien.

Nodig: een natriumlamp, vellen gekleurd papier. (Via de gemeente kun je waarschijnlijk wel aan een natriumlamp voor straatverlichting komen.)

Uitvoering: Zet de lamp op tijd aan (het duurt even voordat hij het gewenste felle gele licht geeft.) Verduister het lokaal. Doe het gewone licht uit als de lamp goed brandt. Laat de leerlingen raden welke kleur de vellen papier hebben. Doe nu het licht aan (natriumlamp laten branden) en laat ze zien wat de werkelijke kleur is.

Doe het licht weer uit. Laat een leerling met een veelkleurige trui of iets dergelijks bij de lamp komen staan. Bespreek met de leerlingen welk effect de lamp heeft.

N.B. Een natriumlamp geeft, behalve de bekende Na-lijn met een golflengte van 589 nm, ook nog zwak licht met andere golflengten. Dit komt doordat de lamp ook startgassen bevat.

Aan de slag!

1. Introductie: Licht
2. Uitleg: H6.1 Licht en kleur
3. Demo - Spectrum
4. Demo - Een kleur
5. Maak: opdracht 1 t/m 13

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.