1.3 Zelfstudie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

27 oktober 2025

kenmerkende aspecten 1.3

24. De bijzondere plaats van de Republiek in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

1.3 deel 1

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Lees 1.3 

Bestudeer hem grondig en maak vervolgens opdrachten:

4, 5, 6a, 8 en 12

Je hebt 2 lessen de tijd.

opdracht 4a

De val van Antwerpen. Toen Antwerpen in Spaanse handen kwam, vertrokken protestantse handelaren en later ook anderen uit de stad naar de noordelijke Nederlanden, waar ze welkom waren. Zij droegen met hun kennis bij aan handel en nijverheid.

 

Het particularisme in de Republiek. Het particularisme droeg bij aan verdraagzaamheid. Daardoor konden mensen die om het geloof werden verjaagd, altijd wel ergens in de Republiek terecht.

De oorlog tegen de Spanjaarden. De oorlog tegen Spanje maakte kaapvaart mogelijk en er werd winst gemaakt met wapenhandel.

opdracht 4a

Maatregelen om concurrentie tussen handelaren tegen te gaan. Organisaties als de VOC en de WIC waren bedoeld om de concurrentie op te heffen en door samenwerking handelsvoordelen te behalen.

Gewetensvrijheid. Door gewetensvrijheid worden alle geloofsgroepen getolereerd. Ookis handel met katholieken, joden en buitenlanders toegestaan.

Economische innovatie. Door het toepassen van windkracht (windmolens) worden zagen aangedreven om hout te zagen voor de huizenbouw en scheepsbouw. Ook kunnen meren worden drooggelegd.

opdracht 4b

Amsterdam steunt de economie met havenwerken en het financieren van een waag, beurs en wisselbank (innovaties). 

Provincies en Staten-Generaal zorgden voor verdraagzaamheid (particularisme en gewetensvrijheid). 

De Staten-Generaal gaf de VOC en de WIC handelsmonopolies (maatregelen om concurrentie tegen te gaan).

Opdracht 5

In het Heilige Roomse Rijk vond tussen 1618 en 1648 de Dertigjarige Oorlog plaats. Dat zorgde daar voor plunderingen, vernielingen en bevolkingsafname. De economie leed daaronder. Handelaren in oorlogstuig uit de Republiek hadden juist een enorme afzetmarkt.

Engeland was geen sterke concurrent, omdat er interne conflicten waren, bijvoorbeeld tussen de koning en het parlement. Dat Engeland geen sterke concurrent was, vergemakkelijkte de handelspositie van de Republiek.

In Frankrijk waren er godsdienstspanningen. Lodewijk XIV zou zelfs de hugenoten het land uit zetten. Dat betekende voor Frankrijk een economische aderlating. De hugenoten die naar de Republiek kwamen, versterkten daar de economie.

Opdracht 6a

De vele schilderijen en hun diverse onderwerpen zijn op zichzelf al een bewijs van culturele bloei.

 

29 Scheepvaart: economische bloei door scheepvaart en handel.

30 Kleermaker: economische bloei in de nijverheid. Het vertrek is goed gemeubileerd en er hangen schilderijen.

31 De haven van Amsterdam en de stadsuitbreidingen: economische bloei van de stad.

32 De Beurs: economische bloei. Amsterdam als handels- en financieel centrum.

Opdracht 6a

35 Grachtengordel Amsterdam: economische bloei. Bevolkingsgroei, stadsuitbreidingen, welvaart.

37 Keurmeesters: economische bloei. De lakennijverheid bloeit, de keurmeesters zien toe op hoge kwaliteit, eigen gildegebouw.

39 Leden van de Sint-Jorisdoelen: economische bloei en bijzondere staatskundige positie. De leden zijn luxe gekleed en vieren feest. Ze hebben invloed in de stad, mogelijk zitten er regenten tussen die bestuursmacht hebben.

Opdracht 8

Opdracht 8

Opdracht 8

Opdracht 8

opdracht 12