H1 Voorkennis centrum-periferie model

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H1 Wereldeconomie: winnaars en verliezers 

Voorkennis

Welvaart en welzijn, wat is het?

Welvaart is de mate waarin je kunt voldoen in je behoeften. Geld speelt hier een belangrijke rol, want met dat geld kun je kopen wat je nodig hebt.

Bij welzijn gaat het over de levensomstandigheden van mensen. Je kijkt dan bijvoorbeeld naar de basisbehoeften (gezond voedsel, dak boven je hoofd, onderwijs en gezondheidszorg)

Hoe meet je welvaart en welzijn?

Verschillende manieren:

1. Het BNP per hoofd van de bevolking

2. Human development index (HDI)

3. De verdeling van de beroepsbevolking

1. BNP per hoofd van de bevolking

BNP = Bruto Nationaal Product 

Het BNP zijn alle inkomsten die in een jaar door de bevolking van een bepaald land worden verdient. 

BNP/hoofd = het BNP per inwoner 

Nederland --> 54900 euro

Nigeria --> 5900 euro 

Meten van welvaart met het BNP per hoofd als maatstaf

Het meten van de welvaart met het BNP per hoofd van de bevolking heeft ook nadelen, denk aan:

1. Het BNP is een gemiddelde en laat daarom niet de ongelijkheid in een land zien. 
2. De gegevens zijn niet volledig betrouwbaar, de informele sector telt niet mee.
3. De koopkracht is moeilijk te vergelijken vanwege prijsverschillen in landen. 

2. HDI

De human development index van de VN kijkt naar het welzijn van de inwoners van een land, de volgende levensomstandigheden worden bekeken:

- Levensstandaard (BNP/Armoede)

- Kennis (analfabetisme/onderwijs)

- Volksgezondheid (levensverwachting)

3. Verdeling van de beroepsbevolking

Beroepsbevolking = alle mensen die tegen betaling werken en de werkelozen. 

De beroepsbevolking verdelen we in vier sectoren: 

Primaire sector = landbouw/visserij/mijnbouw

Secundair sector = industrie/bouw/

Tertaire sector = horeca/winkeliers/banken/advocaten/ICT

Quartaire sector = onderwijs/overheid/politie/

3. Verdeling van de beroepsbevolking

	Nederland	Nigeria
Primair	2%	70%
Secundair	18%	10%
Tertair	80%	20%

Beroepsbevolking en welvaart

Kijk goed naar de kaart->

Wat is het verband tussen de verdeling van de beroepsbevolking en de welvaart?

Gebruik een hoe…hoe-zin.

De wereld in systemen

Als we kijken naar de ontwikkeling, kun je de wereld indelen in:

1. Centrum 

2. Semiperiferie

3. Periferie

Internationale arbeidsverdeling

Gaat over de economische taken die een land voornamelijk uitvoert.

Sinds 1970 verandert de internationale arbeidsverdeling, door de opkomst van landen in de semi periferie zoals Brazilië, China en India. 

Opdracht: wat weet ik nog van het wereldsysteem?

Centrum	Semi-periferie	Periferie
Schrijf hier alles wat je weet over deze groep landen.	?	?
Schrijf hier de naam van een land die tot deze groep behoort	?	?

Teken de tabel over in je schrift en schrijf alle informatie die jij nog weet erin.
Laat ruimte over, er komst straks meer informatie bij! 

Wereldsysteem

Centrum	Semi-periferie	Periferie
- rijker - grote dienstensector - veel vraag naar goedkope producten en voedsel	- opkomende landen (economie) - aandeel landbouw neemt af, groeiende industrie - kenmerken van zowel centrum als periferie	- armere landen - leveren grondstoffen en voedsel aan semi-p en centrum. - vaak afhankelijk van 1 product
Nederland	India	Kenia

Wereldsysteem: hoe ontstaan?

• Koloniale periode: kolonieën (periferie) leverde grondstoffen voor het moederland (centrum). Centrum had economische en politieke macht. 
  
  
• MAAR: de verhoudingen veranderen
  door de veranderingen in de 

Internationale arbeidsverdeling

De verdeling van werk over de verschillende landen

1. Het centrum-periferiemodel bestaat uit twee groepen landen: centrum en periferie.

2. Het centrum-periferiemodel is vooral gebaseerd op economische landen indicatoren.

3. Hoe beter een land ontwikkeld is, hoe hoger het geboorte- en sterftecijfer. 

4. In periferie-landen werkt de grootste groep mensen in de landbouw. 

5. In de periferie vertrekken veel mensen van het platteland naar de stad, het urbanisatietempo is daarom hoog. 

6. Het wereldsysteem (centrum-p model) is ontstaan in de 21ste eeuw.

7. De opkomende landen behoren tot de semi-periferie.

8. Landen in de periferie zijn vaak afhankelijk van 1 (export) product voor hun economie. 

Praktische opdracht: AK-actueel

Je werkt in tweetallen een actualiteit uit, hierbij zoom je in op de geografische dimensies en schaalniveau's. Je maakt hierbij een PowerPoint presentatie --> zie de opdracht. 

We gaan niet alle presentaties in de les doen, vanwege tijdsgebrek. In de notities beschrijf je wat je in je presentatie zou vertellen. 

Je levert de presentatie in op: vrijdag 22 september.