Parkinson

• zorggerelateerde vakken
• MBO
• Studiejaar 3

Parkinson

Ik heb mij voorbereid op dit lesonderdeel

ja

nee

Leerdoelen

Vandaag ga ja aan de slag met de les over het ziektebeeld Parkinson.

De leerdoelen van deze les zijn:

- je kunt uitleggen wat de ziekte van Parkinson inhoudt

- je kunt benoemen welke gevolgen de ziekte van Parkinson op lichamelijk, psychisch en sociaal gebied heeft

- je kunt benoemen welke behandelingsmogelijkheden er voor parkinson zijn

Parkinson: wat weet je?

Belangrijke feiten over de ziekte van Parkinson:

• Parkinson is een relatief veelvoorkomende hersenaandoening. 
• Minstens 55.000 mensen in Nederland hebben deze ziekte.
• Parkinson begint meestal op latere leeftijd (tussen het 50e en 75e jaar). In deze leeftijdsgroep komt de ziekte voor bij ongeveer 1 op de 50 inwoners.
• Circa 10% van de zorgvragers is jonger dan 40 jaar.
• Parkinson is niet erfelijk; mogelijk is wel de aanleg om de ziekte te krijgen erfelijk bepaald.
• Naarmate zorgvragers met Parkinson ouder worden, stijgt de kans op het krijgen van dementie.
• Zorgvragers met Parkinson hebben een grotere kans op een depressie.
• Parkinson kan niet worden genezen. Het is een chronische ziekte.

De ziekte van Parkinson ontstaat bij de meeste patiënten na het 60e jaar.

1. Ja
2. Nee

10% jonger dan 40. Ontstaat meest tussen 50 en 60 jaar.

• De ziekte van Parkinson is een ziekte van het centrale zenuwstelsel waarbij een stoornis optreedt in de verbinding tussen de hersenen en de spieren. 
• Elke zenuwcel geeft prikkels af en ontvangt deze , via duizenden draadjes die verbonden zijn met andere zenuwcellen. 
• Op deze manier worden verschillende functies, o.a. balans, beweging, spierspanning, in het lichaam bestuurd. 
• Het contact dat zenuwcellen met elkaar hebben vindt plaats met chemische stoffen , de zogenaamde neurotransmitters , die in de hersenen aangemaakt worden.
  
• Een van die neurotransmitters is dopamine welke vooral voorkomt in de hersen gebieden die de beweging aansturen.
• Mensen met Parkinson hebben steeds minder dopamine in de hersenen hetgeen de verschijnselen verklaard.

Bij de ziekte van Parkinson ontstaat een tekort aan histamine

1. juist
2. onjuist

Noem eens een aantal verschijnselen van de ziekte van Parkinson.

Traag en verminderd bewegen: lopen met schuifelpasjes, start en stopproblemen

Tandrad fenomeen, bewegingen komen langzaam op gang, stopproblemen kunnen zich voordoen.

Rigiditeit = spierstijfheid

Tremor = trillen: rusttremor geldtelbeweging

Verlies van automatische bewegingen; armzwaai bij lopen.

Typische voorovergebogen houding

Mimiekarmoede: maskerachtig gezicht, zacht en monotone spraak, klein schrijven

Veel talgafscheiding (glimmend gezicht)

Cognitieve problemen: klachten van het geheugen, de aandacht en het denken.

Parkinson dementiesyndroom: hierbij staat niet het parkinsonisme op de voorgrond maar de cognitieve achteruitgangen

Lage bloeddruk bij positieveranderingen met name ‘s morgens en na de maaltijd

Overmatig transpireren omdat de zweetklieren verstoord raken

De klachten beginnen vaak geleidelijk, meestal aan één kant en nemen na verloop van tijd toe.

Klachten wisselen per dag, per uur.

Komt Parkinson vaker voor bij mannen of bij vrouwen?

1. Mannen
2. Vrouwen
3. Beide ongeveer hetzelfde
4. Dat is onbekend

Bradykinesie

Substantia-nigra

Dopamine

Maskergelaat

Rigiditeit

Tremor

Neuro

transmitter

Dopamine 

producerende 

cellen

traagheid 

van

bewegingen

sombere 

gezichts-

uitdrukking

Stijfheid

van'

spieren

Beven

Parkinson is niet te genezen. Het gaat om het bestrijden van de symptomen en verminderen van de klachten.

Het gaat om een combinatie van medicatie, voldoende bewegen en gezonde voeding.

Dopamine agonisten = middel dat de werking van een ander geneesmiddel versterkt

Zorgvragers die deze aandoening hebben, kunnen wel medicijnen gebruiken die de stijfheid en daarmee de bewegingsarmoede verminderen. De medicijnen geven een aanvulling op het tekort aan dopamine en moeten zeer stipt ingenomen worden. Deze medicijnen hebben meestal bijwerkingen, zoals een droge mond, verwardheid en urineretentie

Het meest gebruikt zijn levodopa en dopamine-agonisten (dopaminergica).

Levadopa: vermindert het trillen, soepeler bewegen.

Het type medicijn is afhankelijk van leeftijd, ernst en soort klachten.

Meestal wordt in de beginfase levodopa of dopamine-agonisten gebruikt; later vaak beide medicijnen in combinatie met andere medicatie.

Parkinsonmedicatie kan (ernstige) bijwerkingen hebben. (droge mond, verwardheid en urineretentie)

De werking van de medicatie en ernst van de bijwerkingen verschillen per zorgvrager.

Het ‘instellen van de medicijnen’ kan vrij lang duren; het is vaak balanceren tussen werking en bijwerking.

Hersenstimulatie:

Als medicatie niet meer helpt of te veel bijwerkingen veroorzaakt, wordt tegenwoordig soms hersenstimulatie toegepast.

Dit noemt men in het algemeen deep brain stimulation (DBS).

Bij DBS worden elektroden in de hersenen ingebracht om klachten als bewegingstraagheid, beven of stijfheid, overbeweeglijkheid of onwillekeurige bewegingen te verhelpen. Ter ondersteuning wordt fysiotherapie voorgeschreven, onder andere om de spieren soepel te houden, lig- en zithoudingen aan te leren en ondersteuning te bieden bij het lopen met hulpmiddelen. Het doel van de behandeling van zorgvragers met de ziekte van Parkinson is het zo groot mogelijk houden van de zelfstandigheid.

Vanwege schaamte over alle zichtbare verschijnselen van de ziekte, hebben veel zorgvragers de neiging om zich terug te trekken en inactief te worden. Dit verergert de stijfheid van de spieren, waardoor de afhankelijkheid van de omgeving en zorgverleners alleen maar groter wordt

Behandeling

Soorten:

Medicatie: 

om klachten te verminderen

Levodopa: sinemet, madopar

Dopamine agonisten: Sifrol, requip, apomorfine

Chirurgische behandeling: 

DBS 

Welke zorgproblemen kunnen ontstaan

Zorgproblemen lopen en transfers:

Stijfheid, traagheid, Tremoren

Bevriezen, start en stopproblemen

Evenwichtsproblemen

Overbewegingen

Duizeligheid door hypotensie

Problemen en aandachtspunten slaap en rusten:

Slaperigheid overdag,

‘s Nachts veel moeten plassen,

Lekker liggen gaat moeilijk.

Problemen en aandachtspunten zelfzorg:

Stijfheid: moeizaam kleding aantrekken

Fijne motoriek verstoord: knoopjes moeizaam

Medicatie-inname vóór verzorging in overleg met arts.

Aandacht voor lichaamsverzorging: vette huid, haar.

Problemen en aandachtspunten eten en drinken: 

Moeite met nuttigen maaltijd t.g.v. Tremoren > hulpmiddelen

Hulpmiddelen: aangepast bestek, kom met twee oren, verwarmd bord

Slikproblemen: kauwen en slikken > kleine stukjes, logopedie.

Speekselvloed door slikproblemen. Iets in de mond geven stimuleert het slikken.

Droge mond: Iets in de mond geven

Veranderde smaak door medicijnen, bv metaalsmaak bij Levadopa .

Dopamine zorgt voor

1. Het soepel laten verlopen van bewegingen
2. Automatische bewegingen
3. initiatief kunnen nemen
4. alle drie de antwoorden zijn mogelijk

Mogelijke behandelingen voor de ziekte van Parkinson kunnen zijn

1. Fysiotherapie, ergotherapie, medicatie
2. fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, DBS, medicatie
3. Fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, medicatie

Welke ziekte gaat vaak gepaard met Parkinson?

1. Alzheimer
2. DIS
3. Autisme
4. Schizofrenie

Wat is rigiditeit?

1. Ongecontroleerde beweging
2. spierstijfheid
3. schuifelend lopen
4. trillen

Het Parkinsonsyndroom kan ontstaan door een vergiftiging.

1. Juist
2. Onjuist

Hypotensie is een zorgprobleem bij de transfer

1. Juist
2. Onjuist

Leerdoelen

Vandaag ga ja aan de slag met de les over het ziektebeeld Parkinson.

De leerdoelen van deze les zijn:

- je kunt uitleggen wat de ziekte van Parkinson inhoudt

- je kunt benoemen welke gevolgen de ziekte van Parkinson op lichamelijk, psychisch en sociaal gebied heeft

- je kunt benoemen welke behandelingsmogelijkheden er voor parkinson zijn

Deze les voldeed aan mijn leerbehoefte op dit punt in mijn opleiding

1

2

3

4

5