Begrijpend Lezen H5 Kritisch lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Welkom! Pak je leesboek

Fijn dat je er weer bent. Ga rustig naar je plek en start met stillezen. Let op boek moet uit na de meivakantie.

Geen kauwgom, jas op de gang,

let op je taalgebruik.

• Extra werk noteren in Plenda - Numo taken
• Lesdoelen en instructie: kritisch lezen
• Nodig: laptop/boek/schrift en pen
• Zelfstandig werken 
• Laatste 5 minuten samen afsluiten
• Evaluatie les

Kritisch lezen

Hoofdstuk 5 - kritisch lezen

Waarom leer je eigenlijk kritisch lezen?

Je leert beoordelen of een tekst betrouwbaar is, want ...

Als je zelf niet kritisch kunt nadenken, denken anderen voor jou.

Wat zijn de gevaren als je niet goed kan beoordelen of een tekst/fragment echt betrouwbaar is. 

Journaal? Juicekanalen? TikTok?

Kritisch lezen heeft te maken met álles wat je leest/ziet!

Dus ook: WhatsApp, Instagram, TikTok,  nieuwsartikelen, enz.

Je moet dus ook beeldfragmenten kunnen beoordelen. 

lesdoel

- Je kunt beoordelen of de informatie in een tekst betrouwbaar is.

- Je weet hoe je een bron kunt controleren

Betrouwbaarheid van teksten

Wat doe je als je een tekst kritisch leest?

1. Je bekijkt de tekst en leest de eerste alinea
2. Je leest de eerste en de laatste zin van de alinea's
3. Je leest de tekst van het begin tot aan het eind goed door
4. Je leest de tekst en beoordeelt of de informatie juist en betrouwbaar is

Lees (en beluister) de tekst

Dit artikel komt uit de serie 'NRC checkt'. Leg in je eigen woorden uit wat NRC in deze serie doet.

Wie berichtte dat het in de VS te koud zou zijn voor ijsberen?

Wat is de conclusie van NRC?

Geloof jij alles wat je in de krant leest? Waarom wel/niet? Leg uit.

 filmpje!

Wat zeggen ze nu eigenlijk?

leek

belangen hebben bij 

objectief

redacteur

peer reviewed

referenties

geciteerd 

1. woordraadstrategie tegenstelling: Leek - wetenschapper, expert.

2. woordraadstrategie uitleg: iemand die geld verdiend als de informatie positief is (dus ook wetenschappers)

3. vorig hoofdstuk behandeld: subjectief is vanuit jouw oogpunt (persoonlijk). Objectief is vanuit meerdere standpunten bekeken.

4. redacteur: iemand die teksten controleert op spelling, betrouwbaarheid.

5. Peers (Engels) gelijken. Dus iemand die ook expert is kijkt er nogmaals na.

Referenties: aanbevelingen

Geciteerd: De artikelen (onderzoeken en resultaten daarvan) uit het tijdschrift worden bijvoorbeeld gebruikt in kranten en journaals.

Betrouwbaarheid van teksten

Informatie in teksten is niet altijd betrouwbaar.

Daarom moet je een tekst kritisch lezen.

Als je wilt controleren of een tekst betrouwbaar is, let je op

de bron,  de schrijver, het doel van de tekst.

De bron van een tekst

Een bron moet bij voorkeur actueel zijn en dus niet te oud.

Dit kun je aan de bronvermelding zien.

Een bron die zo volledig mogelijk informatie geeft, is betrouwbaarder dan een bron die dat niet doet. Dat geldt ook voor een bron die informatie juist en controleerbaar aanbiedt.

De schrijver van een tekst

Een schrijver is deskundig als hij zich uitgebreid in het onderwerp heeft verdiept of een ruime persoonlijke ervaring heeft met het onderwerp. Google eens de naam van een schrijver van een tekst die je leest. Is hij deskundig genoeg?

Het doel van een tekst

Een tekst is objectief en onpartijdig als die alleen maar

informatie geeft.

Een tekst is subjectief en partijdig als die ergens van wil overtuigen of ergens reclame voor maakt. Als een tekst bedoelt is om jou te overtuigen of tot handelen aan te zetten (aansporen iets te doen), moet je dus extra goed opletten.

objectief: onpartijdig, van meerdere kanten belicht.

subjectief: persoonlijk (dus enkel de mening van de schrijver).

Reclameteksten zijn meestal niet erg betrouwbaar,

omdat ze als doel hebben de lezer aan te sporen iets te kopen

Ook roddelbladen nemen het soms niet zo nauw met de waarheid. 

en wat denk jij van TikTok? 

www.emerce.nl

Is dit artikel betrouwbaar?
Leg je antwoord uit.

Schoolboeken en de meeste nieuwsberichten zijn wel betrouwbaar, omdat ze als doel hebben de lezer informatie te geven.

Nepnieuws op internet

Weet jij welke informatie op internet betrouwbaar is?

Veel jongeren vinden het lastig om te beoordelen

of iets wat ze online tegenkomen nepnieuws

of juist betrouwbare informatie is.

Geloof jij altijd alles wat je leest op internet?

Hoe check jij of een tekst op internet betrouwbaar is?

Kritisch lezen: is het echt waar?

We letten op drie dingen.

Stap 1:  deskundigheid van de schrijver

Stap 2: wat is het doel van de tekst?

Stap 3: wie/wat is de bron

Let op voor internettrollen en nep-deskundigen ...

Soms kom je erachter dat je

te maken hebt met 

een internettrol of een 

nepdeskundige

... "fake news" dus!

(fake=nep)

bron: NRC.nl

Het doel van de tekst

Als je iets leest,  vraag je je af wat het doel is van dat wat je leest.

• Soms wil de schrijver jou informeren.
  
• Soms wil de schrijver jou amuseren.
  
• Soms wil een schrijver jou overtuigen of activeren

De bron van de tekst

• Op welke datum is de tekst geschreven of op het internet gepubliceerd?

Als het erg lang geleden is, is het niet zo betrouwbaar meer. Een actuele tekst is betrouwbaarder.

• Door wie is de tekst gepubliceerd of geschreven?

Laten we een paar voorbeelden bekijken

Bron:

Voedingscentrum

Is het Voedingscentrum een betrouwbare bron? Is dit een advertentie? 

Een advertorial is geschreven alsof het onderdeel is van een tijdschrift. Maar eigenlijk is het een advertentie.

Bron: 

Prof. dr. P. Van Damme, 

Universiteit Antwerpen

Is Prof. dr. P. Van Damme, 

Universiteit Antwerpen betrouwbaar? Een expert? 

Zeker weten?

Dan kan je hem even googlen. Wat heeft hij nog meer gepubliceerd? etc.

Bron: Rijksoverheid.nl

Het is de bedoeling dat de overheid je juiste informatie geeft.

https://speld.nl/2021/03/11/nieuwe-versoepeling-vanaf-maandag-mag-gezicht-weer-worden-aangeraakt/

Betrouwbaar of onbetrouwbaar?

Wat denken jullie?

Waarom denken jullie dat?

Scroll zelf eens door de site van de spel. 

Evaluatie

Wat ging er goed?

Wat kan er beter?

Heb je nog vragen?