Week 22 Ne 2 mavo H5 Lezen: Kritisch lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Kritisch lezen

Hoofdstuk 5 - kritisch lezen

Waarom leer je dit eigenlijk, kritisch lezen?

Je leert beoordelen of een tekst betrouwbaar is.

Mevrouw Ori

Kritisch lezen heeft te maken met álles wat je leest!

Dus ook: WhatsApp, Instagram, twitter,  nieuwsartikelen, enz.

DOEL

- Je kunt beoordelen of de informatie in een tekst betrouwbaar is

Betrouwbaarheid van teksten

Wat doe je als je een tekst kritisch leest?

1. Je bekijkt de tekst en leest de eerste alinea
2. Je leest de eerste en de laatste zin van de alinea's
3. Je leest de tekst van het begin tot aan het eind goed door
4. Je leest de tekst en beoordeelt of de informatie juist en betrouwbaar is

Lees (en beluister) de tekst

Dit artikel komt uit de serie 'NRC checkt'. Leg in je eigen woorden uit wat NRC in deze serie doet.

Wie berichtte dat het in de VS te koud zou zijn voor ijsberen?

Wat is de conclusie van NRC?

Geloof jij alles wat je in de krant leest? Leg je antwoord uit.

Doe oortjes in

en bekijk het volgende filmpje!

Betrouwbaarheid van teksten

Informatie in teksten is niet altijd betrouwbaar.

Daarom moet je een tekst kritisch lezen.

Als je wilt controleren of een tekst betrouwbaar is, let je op

de bron,  de schrijver, het doel van de tekst.

De bron van een tekst

Een bron moet bij voorkeur actueel zijn en dus niet te lang geleden zijn verschenen.

Dat kun je aan de bronvermelding zien.

Een bron die zo volledig mogelijk informatie geeft, is betrouwbaarder dan een bron die dat niet doet. Dat geldt ook voor een bron die informatie juist en controleerbaar aanbiedt.

De schrijver van een tekst

Een schrijver is deskundig als hij zich uitgebreid in het onderwerp heeft verdiept of een ruime persoonlijke ervaring heeft met het onderwerp.

Het doel van een tekst

Een tekst is objectief en onpartijdig als die alleen maar

informatie geeft.

Een tekst is subjectief en partijdig als die ergens van wil overtuigen of ergens reclame voor maakt. Als een tekst bedoelt is om jou te overtuigen of tot handelen aan te zetten (aansporen iets te doen), moet je dus extra goed opletten.

Reclameteksten zijn meestal niet erg betrouwbaar,

omdat ze als doel hebben de lezer aan te sporen iets te kopen

Ook roddelbladen nemen het soms niet zo nauw met de waarheid. 

Schoolboeken en de meeste nieuwsberichten zijn wel betrouwbaar, omdat ze als doel hebben de lezer informatie te geven.

Nepnieuws op internet

Weet jij welke informatie op internet betrouwbaar is?

Veel jongeren vinden het lastig om te beoordelen

of iets wat ze online tegenkomen nepnieuws

of juist betrouwbare informatie is.

In de volgende dia staat een link naar een artikel van SevenDays over dit probleem. Lees het artikel.

Geloof jij altijd alles wat je leest op internet?

Hoe check jij of een tekst op internet betrouwbaar is?

Kritisch lezen: is het echt waar?

We letten op drie dingen.

Stap 1:  deskundigheid van de schrijver

Stap 2: wat is het doel van de tekst?

Stap 3: let op de bron

Let op voor internettrollen en nep-deskundigen ...

Soms kom je erachter dat je

te maken hebt met 

een internettrol of een 

nepdeskundige

... "fake news" dus!

(fake=nep)

bron: NRC.nl

Het doel van de tekst

Als je iets leest,  vraag je je af wat het doel is van dat wat je leest.

• Soms wil de schrijver jou informeren.
  
• Soms wil de schrijver jou amuseren.
  
• Soms wil een schrijver jou overtuigen of activeren

De bron van de tekst

• Op welke datum is de tekst geschreven of op het internet gepubliceerd?

Als het erg lang geleden is, is het niet zo betrouwbaar meer. Een actuele tekst is betrouwbaarder.

• Door wie is de tekst gepubliceerd of geschreven?

Even kijken of jullie weten hoe dat ook alweer zat ...

Bron: Allerhande

Bron: 

Prof. dr. P. Van Damme, 

Universiteit Antwerpen

Bron: Rijksoverheid.nl

https://speld.nl/2021/03/11/nieuwe-versoepeling-vanaf-maandag-mag-gezicht-weer-worden-aangeraakt/

Betrouwbaar of onbetrouwbaar?

Wat denken jullie?

Waarom denken jullie dat?

Zet de volgende bronnen op volgorde van betrouwbaarheid. 

Van minst betrouwbaar naar meest betrouwbaar.

1

2

3

4

Nog even iets leuks

Evaluatie

Einde les