ontwikkelingspsychologie les 1

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 1

ontwikkelingspsychologie 

lesdoelen voor vandaag

- je weet aan het einde van de les wat ontwikkelingspsychologie inhoudt.....

- je hebt kennis van verschillende ontwikkelingspsychologen

-je kan vier stijlen van hechting benoemen.

Ontwikkelingspsychologie?

Afronding:

Hoe mensen zich ontwikkelen

Vooruitgang - Achteruitgang

3 processen:

Groeiproces

Leerproces

Rijpingsproces (geen invloed)

Stellingen nature-nurture

Mick

begrippen:

ontwikkelingsfasen

ontwikkelingsgebieden

 De ontwikkelingsfasen 

•  Baby (0-18 maanden)
  
•  Peuter (18 maanden-4 jaar)
  
•  Kleuter (4-6 jaar)
  
•  Schoolkind (6-12 jaar)
  
•  Puber (12-17 jaar)
  
•  Adolescent (17-25 jaar)
  
•  Volwassene (25-67 jaar)
  
•  Oudere mens (67 jaar en ouder)
  

ontwikkelingsgebieden

Cognitief

persoonlijkheid

sociaal

fysiek(lichamelijk)

emotioneel

sexueel

Aspecten van de ontwikkeling

cdn1.suno.ai

De geschiedenis

Het denken over sociale en geestelijke veranderingen  al heel oud (400jr v. Cr.)

17e eeuw ideeën over opvoeding en ontwikkeling van kinderen

De geschiedenis

In de 20e eeuw 'ontwikkelingspsychologie' ontstaan

* Jean Piaget (1896-1980) 

* Erik Erikson (1902-1994) 

* Sigmund  en Anna  Freud, 

Jean Piaget

(1896-1980)

De eerste psycholoog die zich verdiepte in de verstandelijke ontwikkeling van kinderen

Erik Erikson

(1902-1994)

Beschreef verschillende stadia in de psychosociale ontwikkeling. Ieder stadium kent een 'conflict'

Factoren die je ontwikkeling bepalen

Interne factoren: Aanleg, erfelijk materiaal wat je meekrijgt van je ouders (aangeboren vermogens)

 Externe Factoren: Je omgeving en leven onder bepaalde omstandigheden zijn bepalend voor je ontwikkeling. (milieu, onderwijs, arm/rijk, ingrijpende levensgebeurtenissen, tijd waarin je opgroeit)

Zelfbepaling: Hoe ouder een kind is, hoe groter zijn vermogen kan worden om richting te geven aan zijn eigen ontwikkeling

Voorwaarden voor ontwikkeling

• Veilig en vertrouwd (Harlow,1958)
• Verbaal en non- verbaal contact
• Stimulerende omgeving (positief, zelfvertrouwen)
• Zelf onderzoeken
• Spelen
• Bewegingsvrijheid
• Veiligheid en grenzen

Hechtingsstijlen

Volgens Ainsworth zijn er 4 hechtingsstijlen:

Type A: Onveilig-vermijdend gehechte kinderen: gehechtheid geminimaliseerd, ervaren ouder relatief vaak afwijzend, zakelijk of weinig sensitief is. Ze negeren of vermijden de opvoeder en gedragen zich (prematuur) zelfstandig.

Type B: Veilig gehechte kinderen: Goede balans tussen exploratiedrang en gehechtheidsgedrag. Exploreren -> angstig -> toenadering bij terugkomst->  exploreren. Ouders zijn sensitief, coöperatief en toegankelijk.

Type C: Onveilig-afwerend (ambivalent) gehechte kinderen: heel veel toenadering bij de opvoeder, weinig geneigd om zelfstandig activiteiten uit te voeren. De afwezigheid van de opvoeder -> angst. Terugkeer -> boosheid en verontwaardiging. De opvoeder is vaak inconsequent sensitief, onvoorspelbaar voor het kind en afwezig op cruciale momenten.

Type D: Gedesorganiseerd gehechte kinderen: gedrag met kenmerken van hechtingstype A en C. Zoeken toenadering tot de ouder -> stress en angst. De omgang met de ouder is vaak inconsequent geweest en onvoorspelbaar. Vaak sprake van trauma's of andere ingrijpende gebeurtenissen.

Wat gebeurt er als hier niet sprake van een veilige hechting?

Hechtingsstijlen

Type A: Onveilig-vermijdend gehechte kinderen: gehechtheid geminimaliseerd, ervaren ouder relatief vaak afwijzend, zakelijk of weinig sensitief is. Ze negeren of vermijden de opvoeder en gedragen zich (prematuur) zelfstandig.

Type B: Veilig gehechte kinderen: Goede balans tussen exploratiedrang en gehechtheidsgedrag. Exploreren -> angstig -> toenadering bij terugkomst->  exploreren. Ouders zijn sensitief, coöperatief en toegankelijk.

Type C: Onveilig-afwerend (ambivalent) gehechte kinderen: heel veel toenadering bij de opvoeder, weinig geneigd om zelfstandig activiteiten uit te voeren. De afwezigheid van de opvoeder -> angst. Terugkeer -> boosheid en verontwaardiging. De opvoeder is vaak inconsequent sensitief, onvoorspelbaar voor het kind en afwezig op cruciale momenten.

Type D: Gedesorganiseerd gehechte kinderen: gedrag met kenmerken van hechtingstype A en C. Zoeken toenadering tot de ouder -> stress en angst. De omgang met de ouder is vaak inconsequent geweest en onvoorspelbaar. Vaak sprake van trauma's of andere ingrijpende gebeurtenissen.

(Ainsworth)

Om te kunnen mentaliseren moet u zich kunnen voorstellen wat andere mensen zouden kunnen denken of voelen, en begrijpen dat dit anders kan zijn dan wat u zelf denkt en voelt. Maar mentaliseren gaat ook over herkennen van uw eigen gedachten en gevoelens

Factoren

Intern

Extern

Zelfbepaling

Factoren die je ontwikkeling bepalen

Interne factoren: Aanleg, erfelijk materiaal wat je meekrijgt van je ouders (aangeboren vermogens)

 

Externe Factoren: Je omgeving en leven onder bepaalde omstandigheden zijn bepalend voor je ontwikkeling. (milieu, onderwijs, arm/rijk, ingrijpende levensgebeurtenissen, tijd waarin je opgroeit)

Zelfbepaling: Hoe ouder een kind is, hoe groter zijn vermogen kan worden om richting te geven aan zijn eigen ontwikkeling

Hoe mensen zich ontwikkelen

Ontwikkelen wil zeggen dat sprake is van een verandering. Die verandering kan een vooruitgang of verbetering inhouden, maar kan ook krimp, achteruitgang en afbraak omvatten.

Door aanleg- en omgevingsfactoren en door zelfbepaling verloopt de ontwikkeling per individu verschillend.

Wanneer sprake is van vooruitgang, dan zijn drie processen daarvoor verantwoordelijk:

1. Groeiprocessen: dit betreft de lichamelijke groei die het gevolg is van celdeling;
   
2. Leerprocessen: dit betreft het verwerven van theoretische, praktische en sociaal-emotionele kennis en vaardigheden;
   
3. Rijpingsprocessen, kortweg rijping: dit betreft het ‘ergens aan toe zijn’, je bent er wel of niet aan toe om iets te leren.

Bekende ontwikkelingspsychologen 

Een belangrijke ontwikkelingspsycholoog was Jean Piaget (1896-1980). Piaget kwam erachter dat kinderen pas op een bepaalde leeftijd eraan toe zijn om een bepaalde vaardigheid te leren.

Erik Erikson (1902- 1994), richtte zich op de verschillende stadia in de psychosociale ontwikkeling.

In ieder stadium staat er een bepaald conflict centraal.                                                                      >>>

Ontwikkelingsfasen (zoals omschreven in het boek)

Ontwikkelingsfasen: Periodes die in het leven van de mens onderscheiden kunnen worden. Bij elke periode horen specifieke kenmerkende gedragingen.

• Ongeboren kind (prenatale fase: 40 weken)
  
• Zuigeling (0-18 maanden)
  
• Peuter (18 maanden – 4 jaar)
  
• Kleuter (4 – 6 jaar)
  
• Schoolkind (6 – 12 jaar)
  
• Puber (12 – 17 jaar)
  
• Adolescent (17 – 22 jaar)
  
• Volwassene (22– 67 jaar)
  
• Oudere mens (67 jaar en ouder)
  

Ontwikkelingstaken & -aspecten

Ontwikkelingstaken: stappen die ieder kind (0-19 jaar) in zijn ontwikkeling moet nemen om een stap verder te komen in die ontwikkeling.

Voorbeeld

Een ontwikkelingstaak van de baby is bijvoorbeeld het leren communiceren. Als een baby erin slaagt deze ontwikkelingstaak goed uit te voeren, is hij compententer geworden. Een nieuwe ontwikkelingstaak wacht op hem: het leren begrijpen van de wereld. Ook het goed uitvoeren van deze ontwikkelingstaak maakt hem weer competenter.

Als jij je verdiept in de ontwikkeling van de mens, zijn er weer verschillende aspecten in de ontwikkeling: de ontwikkelingsaspecten.

Interne factoren

Externe factoren

Directe omgeving

Aangeboren

Erfelijkheid

Culturele factoren

Ingrijpende levens-gebeurtenissen

Interne factoren: Er is sprake van een bepaalde aangeboren geschiktheid. Een deel van deze aangeboren geschiktheid komt voort uit het erfelijk materiaal dat een kind meekrijgt van zijn ouders. Zo worden uiterlijke kenmerken van de mens in grote mate door erfelijke eigenschappen bepaald. Maar ook talent op het gebied van wiskunde, muziek of kunst wordt erfelijk overgedragen van ouders op kinderen.

Externe factoren:

• de directe omgeving (bijvoorbeeld het gezin, de kinderopvang, leeftijdsgenoten, vrienden, collega’s, de buurt, het wonen in een seniorenflat);
  
• sociale en economische factoren (bijvoorbeeld de school en het soort onderwijs, opgroeien in rijkdom of armoede, wel/geen mogelijkheden sport te beoefenen, wel/geen goed pensioen);
  
• culturele factoren (bijvoorbeeld de tijd waarin je leeft en opgroeit, de waarden en normen van je ouders en de waarden en normen van de samenleving waarin je leeft en woont);
  
• ingrijpende levensgebeurtenissen. Ingrijpende levensgebeurtenissen kunnen van grote invloed zijn op de ontwikkeling van de mens. De oorzaak ligt voor de hand: niet-alledaagse, buitengewone gebeurtenissen grijpen diep in. Het kan hierbij gaan om crisissituaties zoals ziek worden, geweld in de thuissituatie, verlies van de partner of gehandicapt raken, maar het kan ook gaan om positieve gebeurtenissen zoals ‘uit de kast komen’, trouwen of een kind krijgen, een gewenste baan krijgen.

Interne factoren

Al vanaf de geboorte staat bij elk kind vast wat zijn in aanleg gegeven mogelijkheden en beperkingen in het leven zijn. Er is sprake van een bepaalde aangeboren geschiktheid. 

Een deel van deze aangeboren geschiktheid komt voort uit het erfelijk materiaal dat een kind meekrijgt van zijn ouders. 

Zo worden uiterlijke kenmerken van de mens in grote mate door erfelijke eigenschappen bepaald. 

Ook talent op het gebied van wiskunde, muziek of kunst wordt erfelijk overgedragen van ouders op kinderen.

• De directe omgeving: bijv. het gezin, de kinderopvang, leeftijdsgenoten, vrienden, collega’s, de buurt, het wonen in een seniorenflat;
  
• Sociale en economische factoren:  bijv. de school en het soort onderwijs, opgroeien in rijkdom of armoede, wel/geen mogelijkheden sport te beoefenen, wel/geen goed pensioen;
  
• Culturele factoren: bijv. de tijd waarin je leeft en opgroeit, de waarden en normen van je ouders en de waarden en normen van de samenleving waarin je leeft en woont;
  
• Ingrijpende levensgebeurtenissen: bijv. crisissituaties zoals ziek worden, geweld in de thuissituatie, verlies van de partner of gehandicapt raken, maar het kan ook gaan om positieve gebeurtenissen zoals uit de kast komen, trouwen of een kind krijgen, een gewenste baan krijgen.

Externe factoren (milieu)

Ontwikkelingsmogelijkheden

Als een kind geboren wordt, beschikt hij over bepaalde aangeboren vermogens (ontwikkelingsmogelijkheden). 

Of een kind de kans krijgt om de aangeboren vermogens te benutten, hangt af van zijn omgeving. De omgeving kan een kind belemmeren of stimuleren in zijn ontwikkeling. 

Geen enkel kind ontwikkelt zich vanzelf, er zijn bepaalde voorwaarden nodig. Wordt aan deze voorwaarden niet voldaan, dan is de kans groot dat het kind een ontwikkelingsachterstand oploopt. Ook kan het kind op allerlei gebieden problemen krijgen. 

Welke voorwaarden denk jij dat er nodig zijn voor een kind om tot ontwikkeling te komen?

Voorwaarden tot ontwikkeling

• Een kind moet zich veilig en vertrouwd voelen bij de opvoeder;
• Er moet zowel verbaal als non-verbaal contact zijn tussen opvoeders en kind;
• Er moet een stimulerende omgeving zijn;
• Een kind moet de gelegenheid krijgen om zelf te onderzoeken;
• Een kind moet de mogelijkheid hebben om te spelen;
• Een kind moet voldoende bewegingsvrijheid krijgen;
• Een kind moet veiligheid en grenzen worden geboden.

Ontwikkelingstaken 

Welke ontwikkelingstaken zijn dit?

Ontwikkelings-taken 

• Opbouw van vaardigheden
• Eerst zitten, staan, lopen
• Eerst letters, woorden,
    lezen  

Ontwikkeling stimuleren door iets aan te bieden wat het kind nog nét niet kan. 

1. Zoek een foto op van een ontwikkelingstaak.

1 

2

3

4

5

6

7

8

9

Ongeboren kind 

Zuigeling (baby)

Peuter

Kleuter

Schoolkind

Puber

Adolescent 

Volwassene 

Oudere mens 

Bejaarden 

Jongvolwassene

3. Ontwikkeling ontstaat door drie processen. Welke processen zijn dit?

Factoren die de ontwikkeling bepalen 

1. Interne factoren (aanleg) 
2. Externe factoren (directe  omgeving) 
3. Zelfbepaling  (eigen keuzes maken) 

Iedere ontwikkeling is uniek door deze factoren. 

Interne factoren (aanleg) 

• Genetisch 
• Uiterlijk, intelligentie
• Aanleg (sport, muziek, cijfers)   

Externe factoren 

• Directe omgeving (gezin, buurt)
• Sociale en economische factoren (armoede, rijkdom) 
• Culturele factoren (waarden en normen, samenleving)  
• Ingrijpende levensgebeurtenissen (overlijden, verhuizen) 

Hoe mensen zich ontwikkelen

groeiprocessen: dit betreft de lichamelijke groei die het gevolg is van celdeling;

leerprocessen: dit betreft het verwerven van theoretische, praktische                                                        en sociaal-emotionele kennis en vaardigheden;

rijpingsprocessen, kortweg rijping: dit betreft het ‘ergens aan toe zijn’, je bent er wel of niet aan toe om iets te leren.

Opdracht: Leeftijden

 Baby 

 Peuter 

 Kleuter 

 Schoolkind

 Puber 

 Adolescent 

 Volwassene 

 Oudere mens 

Schrijf voor jezelf op welke leeftijden erbij de doelgroepen horen

Opdracht: Factoren die je ontwikkeling bepalen

1. Interne factoren (aanleg/ genen): Geef 4 voorbeelden  van interne factoren die invloed hebben op je ontwikkeling

2. Externe Factoren (omgevingsfactoren): Geef 5 voorbeelden van omgevingsfactoren/ externe factoren die invloed hebben op je ontwikkeling

3. Zelfbepaling: Geef 3 voorbeelden van zelfbepaling die invloed hebben op je ontwikkeling

Hulpmiddelen: Je mag zoeken in de theorie van Thiememeulenhof en internet

Klaar? mail naar: [e-mail]

Karim kiest voor de opleiding maatschappelijke zorg. Zijn ouders vinden het een meidenopleiding. Toch zet Karim door. Dit is een voorbeeld van

1. intern
2. extern
3. zelfbepaling

Joram spreekt Fries. Thuis spraken ze dat gewoonlijk. Dit is een voorbeeld van

1. Intern
2. Extern
3. Zelfbepaling