H5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

5.1

Aan het einde van de les:

• Weet je wat het Congres van Wenen is.
• Ken je de begrippen nationalisme en militarisme
• Weet je wat een veelvolkerenstaat is.
• Heb je geoefend voor de toets

Congres van Wenen (1815)

• Na de Franse revolutie en Napoleon wordt Europa opnieuw ingedeeld.
• Nederland wordt een koninkrijk
• Revolutionaire ideeën worden bestreden

In 19e eeuw

• Krijgen mensen vaker een grote liefde voor het eigen volk: nationalisme (met nieuw landen als Italië en Duitsland)
• Als gevolg hiervan willen landen ook een sterker leger hebben: militarisme

Er waren ook landen met meerdere volken: veelvolkerenstaten

• Niet ieder land bestond uit 1 volk, 

Aan de slag!

Ga aan de slag met 4.5 (vaardigheden)

óf

Maak een samenvatting van h4/ werk de leerdoelen uit/leer alvast voor de toets

óf

Lees 5.1 en maak opdrachten 5, 6, 7, 11

Aan het eind van de les:

• Kun je beschrijven hoe de overzeese handelscontacten van Europeanen uitgroeiden tot wereldrijken
• Kun je de belangrijkste oorzaken van het modern imperialisme noemen
• Kun je een beschrijving van het bestuur en de economie in Brits-Indië geven. 

Bespreek in tweetallen

• Wat is nationalisme?
• Wat is militarisme? 

Voor nu:

Ga of zelfstandig aan de slag met het samenvatten van 5.2 óf luister naar de uitleg.

Begin Europees kolonialisme

Groot deel van Amerika gekoloniseerd + slavenhandel

Modern Imperialisme

Modern imperialisme: het streven van Europese landen in de 19e eeuw naar een groot wereldwijk rijk (een imperium)

Oorzaak 1: goedkope grondstoffen en afzetgebied

Oorzaak 2: Technologische voordelen

Oorzaak 3: Nationalisme

Oorzaak 4: Superioriteitsdenken

Voorbeeld: Brits-Indië

• Gigantische kolonie: hoe bestuur je die? 

Voorbeeld: Brits-Indië

• Gigantische kolonie: hoe bestuur je die?
• Indirect bestuur: lokale bevolking (adel) speelt een belangrijke rol. 

Aan de slag:

Maak opdrachten 

Aan het eind van de les:

Nationalisme

Modern-Imperialisme

Vorige les:

• Door verschillende oorzaken ontstaat modern-imperialisme
• Indirect bestuur 

Begin Europees kolonialisme

Groot deel van Amerika gekoloniseerd + slavenhandel

Modern Imperialisme

Nu: hoe wordt Afrika gekoloniseerd?

Afrika voor de Europeaanse bezetting

Een gigantisch continent met veel verschillende culturen en religies

3 voorbeelden:

• Ethiopië (christelijk keizerrijk in Oost-Afrika)
• Mali (islamitisch handelsrijk in West Afrika)
• Benin (Polytheïstische rijk aan de west afrikaanse kust)

Van handel naar bezetting

• Al vanaf 16e eeuw handel via handelsposten aan kust
• Vanaf 1800 --> Vaker tochten naar het binnenland 
• Vanaf 1880 --> Wedloop om Afrika

Wedloop om Afrika

= welke Europees land kan het meest van Afrika koloniseren

• Belangrijke aanjager: Europees nationalisme (o.a. door nieuwe staten Italië (1861) en Duitsland (1871))
• Hoogtepunt: Conferentie van Berlijn (''spelregels'' voor het bezetten van Afrika)

Gevolgen:

• Bijna heel Afrika wordt bezet/verdeeld door Europeanen
• Massale verkoop van goedkope Europese producten.
• Europese taal en religie wordt overgebracht naar Afrika

Opdrachten

Aan het eind van de les 

• Weet je hoe Nederlands-Indië ontstond
• Weet je hoe Nederland deze kolonie bestuurde
• Weet je hoe de economie en samenleving van de kolonie in elkaar zat.
• Kun je uitleggen wat de ethische politiek inhield 

Gisteren:

• Van Afrika met veel verschillende volken.
• Naar een Afrika (bijna) volledig gekoloniseerd door Europeanen.

Voor de Nederlanders

• Mengeling van invloeden uit hindoeïsme, boeddhisme en islam.
• Voorbeeld: Islamitische rijk Mataram met een duidelijke adel.

Van handel naar een kolonie

- Vanaf ~1600: handelsposten VOC. in Indonesië

Van handel naar een kolonie

- Vanaf ~1600: handelsposten VOC. in Indonesië

- 1799: VOC gaat failliet, Nederlands-Indië ontstaat.

Van handel naar een kolonie

- Vanaf ~1600: handelsposten VOC. in Indonesië

- 1799: VOC gaat failliet, Nederlands-Indië ontstaat

-  Vanaf 1799 tot ~1915: Nederlanders nemen Indonesië echt in.

Bestuur

• Gouverneur-generaal aan het hoofd van het indirecte bestuur
• Verdeel-en-heerspolitiek: lokale adel wordt tegen elkaar uitgespeeld.

Economie

1830: Cultuurstelsel: lokale boeren moeten deels producten als koffie en suiker produceren

1870: Vrije arbeid: Europese ondernemers kunnen zelf plantages beginnen

Gevolgen?

• Nederlandse bezetting zorgt voor een arme, slecht opgeleide bevolking die wordt onderdrukt (ook door lokale adel).

Ethische politiek

• Vanaf 1901 voor verbetering van omstandigheden:
• Verbeteringen op gebide van economie, gezondheidszorg, onderwijs (beschavingsoffensief) en politieke inspaak.

Ethische politiek

• Vanaf 1901 voor verbetering van omstandigheden:
• Verbeteringen op gebied van economie/voedsel, gezondheidszorg, onderwijs (beschavingsoffensief) en politieke inspaak.

Op verbetering van voesdelzekerheid na totaal geen succes.

Aan de slag:

• Lees de paragraaf zelf nog een keer door
• Vat samen/ werk de leerdoelen uit
• Maak opdrachten: 3, 5, 7, 8, 13, 15