Burgerlijke cultuur Muziek

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Burgerlijke Cultuur van Nederland - Muziek

Examenblad.nl

- Naast oefenexamens ook de syllabus. 

- In de syllabus staat het examenprogramma.

  

De tijdsgeest

Kunnen jullie samenvatten hoe deze tijd eruit zag?

De tijd van de Republiek

Hoe keek men naar de kunsten?

Sterke invloed van de Reformatie en de vrije markt economie.

De kunstenaar

• Afhangend van de vrije markteconomie
• Corporatieve opdrachtgevers
• Vaak deel van een gilde
• Gericht op de smaak/vraag van de welgestelde burgerij

Hoe zag de muziek van deze periode eruit?

Prima Prattica:

• polyfonie/meerstemmig
• Gaat om de vorm (inhoud staat onder de vorm)
• a capella
• Individuele emotie uitdrukken is niet mogelijk
• teksten moeilijk te verstaan (door de meerstemmigheid)

Secunda Prattica:

• Monodie/eenstemmig
• Gaat om de inhoud (tekst is belangrijker dan de vorm)
• Zang met akkoordbegeleiding 
• geschikt om gevoel uit te drukken in muziek
• Toepassen van dissonanten

Er vind een switch plaats in de muziek.

In welke setting denk jij dat er veel (nieuwe) belangstelling is voor muziek?

1. In de kerk
2. De huiselijke kring
3. Op de markt
4. Op het toneel

Affectenleer

Al die vrije expressie door de mogelijkheid van improvisatie wordt aan banden gelegd door de affectenleer.

De affectenleer is een muzikaal systeem vanuit de gedachte dat zintuiglijkheden (zoals het gehoor -> Muziek) invloed hebben op de geestestoestand van de mens.

Door dit 'vaste systeem' worden muziekpartijen vastgelegd.

Voorbeeld: Als de dood zijn intreden doet daalt de toonsoort en met de gang naar de hemel, gaat de muzikale compositie ook weer omhoog.

De affectenleer zelf blijft niet lang populair, maar de vastlegging van muziek blijft.

Muziek Burgerlijke cultuur

Vormen van muziek:

• Psalmzang, buiten diensten om.
• Binnen huiselijke kring:
   --> Liedboeken 
  --> Collegium Musicum of Rederijkerskamer
  --> Muziekinstrument met opvoeding/leraar
•  Tussen bedrijven door of ter ondersteuning van het ballet of zang
• Muziek maken buiten de kerk mogelijk door verspreiding bladmuziek en zangteksten.

• Componist, organist, klavecinist, muziekpedagoog, muziekorganisator
• Maakt muziek los van de kerk, in dienst Amsterdam
• 1561 - 1621
• Componeert tussen 1604 en 1621 het Franstalige Geneefse Psalmboek, 150 psalmen uit de Bijbel op rijm en muziek

Jan Pieterszoon Sweelinck

Psalmzang

• In de kerk buiten de diensten om.
  --> Beiaard en orgelconcerten door stadsbestuurders 
• Veelal eenstemmig en nuchter.
  --> Woord voor woord verstaanbaar 
• In volkstaal (Nederlands) ipv Latijns
• Weinig groei door gebrek kerk en hof/koning als opdrachtgevers
• Herschrijving door Jan Pieterszoon Sweelinck

Binnen de huiselijke kring

Collegium Musicum

• Muziekvereniging met een expert ter begeleiding voor plezier.
  --> Soms uitvoering in rederijkerskamers  
• Onderwijs in blokfluit, luit, klavecimbel, traverso of orgel.
• Psalmen van Sweelinck
• Protestanten en katholieken samen

Jan Jansz Starter

• Auteur van onder meer minnedichten (liefdesgedicht), kluchten, Liedboeken e.d.
• 1593 -  1626
• Van engelse afkomst, vaak gebruik van contrafacten.
• Bekendste werk Friesche Lusthof (1621)

Liedboeken (Mopsjes)

• Liedboek = een boek dat een verzameling liederen bevat. Naast liedteksten kan het boek ook muzieknotatie bevatten.
• Wereldlijke onderwerpen en teksten.
• Men nam deze overal mee naartoe, en kon overal gebruikt worden.
• Sweelinck's herschrijvingen van de Psalmen
• Veel liederen waren Contrafacten.

Ter ondersteuning van Toneel

• Meestal rond de 3 muzikanten
• Dienen veelal voor begeleiding, ondersteuning van zang en opvulling van leegtes

Kunst in de Republiek

• Ter lering en ter vermaak. 
  Moralisme 
• Rederijkerskamers 
  
• Bepalende factor: (welvarende) burgerij

Nakijken samenvatting!