Lastige literaire begrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lastige literaire begrippen

Wat is Narratologie?

Definitie: Narratologie is de wetenschap die zich richt op de studie van verhalen en vertelling. Het bestudeert hoe verhalen zijn opgebouwd en gepresenteerd.

Gebeurtenissen

•  plot: gebeurtenissen die zich afspelen rondom één personage (kunnen er dus ook meerdere zijn) 
  

Schrijven: plot

Elk verhaal heeft een plot. Een plot wordt ook wel een intrige genoemd. Een plot geeft de verwikkelingen in een verhaal weer, met motieven en conflicten die daarmee gepaard gaan. 

Een plot is dus belangrijk voor een verhaal, zonder plot krijgt een verhaal geen ontwikkeling.

De plot

De plot is een verhaallijn.

Een simpele weergave van de plot is: karakter + doel + conflict = plot. 

Je karakter (bijvoorbeeld Simba) wil koning worden (doel), maar in de weg staat zijn oom Scar (conflict) en dat is je plot.

https://luciavandenbrink.nl/een-boek-schrijven-de-plot/

De leeuwenkoning

Een jonge leeuw, Simba, vlucht na de dood van zijn vader, Mufasa, veroorzaakt door zijn jaloerse oom Scar, maar keert uiteindelijk terug om zijn rechtmatige plaats als koning te hernemen en het koninkrijk te herstellen.

Harry Potter

 Harry Potter ontdekt op zijn elfde verjaardag dat hij een tovenaar is, gaat naar Hogwarts School of Witchcraft and Wizardry, en komt erachter dat hij de sleutel is tot het verslaan van de kwaadaardige tovenaar Voldemort. Hij beleeft avonturen, maakt vrienden en moet verschillende uitdagingen overwinnen om de wereld te redden.

Assepoester

Assepoester, een jonge vrouw die wordt mishandeld door haar stiefmoeder en stiefzusters, krijgt met behulp van haar goede fee de kans om naar een bal te gaan, waar ze de prins ontmoet, maar na middernacht moet vluchten en haar glazen muiltje verliest, wat de prins uiteindelijk helpt om haar te vinden en een leven vol geluk te geven.

Metafoor

Wanneer je iets zegt dat je niet letterlijk maar figuurlijk bedoelt, gebruik je beeldspraak.

Vergelijking: twee dingen naast elkaar (object-beeld)

Metafoor: het object wordt vervangen door het beeld.

Bijvoorbeeld: Niemand wil vriendin zijn met zo'n heks. 

Hij vliegt door die spannende boeken.

Metafoor - voorbeeld

De koperen bal verdween achter de horizon 

Je weet wat er bedoeld wordt, maar je zegt het met andere woorden.    

                      

Beeld = De koperen bal

Object = de zon

                      

Metafoor - voorbeeld

Die knuppel snapt er ook niets van.

Je weet wat er bedoeld wordt, maar je zegt het met andere woorden.    

                      

Beeld = Knuppel

Object = Domme jongen                      

Ab ovo of in medias res

Ab ovo: vanag het ei. Dus vanaf het begin. Het vertelt het verhaal vanaf het begin en het eindigt bij het einde. 

In medias res: je begint in het midden van het verhaal. Er is eigenlijk al veel gebeurd, je valt er middenin. 

Door het lezen leer je wat er is gebeurd. 

Ab ovo of in medias res?

"De sirenes loeiden en rook vulde de straten toen Maria de brandtrap afstormde. Terwijl ze haar zoon dichter tegen zich aan drukte, kon ze alleen maar hopen dat ze op tijd de veilige zone zou bereiken. De chaos om hen heen was overweldigend, maar Maria’s focus lag op het vinden van een uitweg uit de verwoestende brand die hun huis had verwoest."

Ab ovo of in medias res?

"Maria en haar gezin waren op een rustige avond thuis aan het eten. De tafel was mooi gedekt en het geluid van hun gelach vulde de kamer. Ze hadden net een gezellige maaltijd afgerond en zaten te ontspannen, toen Maria een vreemde geur opmerkte. Het leek een beetje naar brand te ruiken. Ze keek naar haar man, die ook de geur begon te ruiken. Voor ze het wisten, zagen ze rook uit de muur komen en hoorden ze een zacht geknetter. Paniek ontstond snel toen ze realiseerden dat er een brand was ontstaan door een elektrische kortsluiting in de bedrading. Maria greep haar zoon en samen met haar man probeerden ze snel het huis te verlaten. De brand verspreidde zich snel en de chaos rondom hen nam toe terwijl ze hun best deden om naar de brandtrap te rennen, hopend op een veilige ontsnapping."

Personages

- Expliciete karakterisering: verteller geeft direct informatie         over het karakter (telling). 'Zij was intelligent en zette altijd door.'

- Impliciete karakterisering: ontdekt de lezer zelf het karakter    van het personage (showing). Tijdens het verhaal maakte ondanks vele tegenslagen haar studie af.

Vertellend en belevend ik

• belevend-ik vertelt over gebeurtenissen in het verhaalheden. 
  
• vertellend-ik vertelt over gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in het verleden. Hij kan terugkijken en er commentaar op leveren.

De auctoriale verteller

De auctoriale verteller is alwetend; dit houdt in dat hij alles hoort en ziet, weet wat alle personages denken en weet wat er gebeurd is en nog zal gebeuren. 

De auctoriale verteller kan als enige de lezer direct aanspreken en commentaar geven op de gebeurtenissen. 

De auctoriale verteller is geen personage in het boek. Hij neemt niet deel aan de handeling

Sleutelscène

= belangrijkste scéne waardoor alles verandert

Bijv. iemand gaat dood. 

Motieven...

...zijn steeds terugkerende elementen in een verhaal.

We onderscheiden nu het:

- verhaalmotief 

- leidmotief

Verhaalmotief

Het gaat hierbij over abstracte (ongrijpbare) begrippen als onmacht, liefde, toeval, eenzaamheid, oorlog.

Leidmotief

Het gaat hier over terugkerende tastbare zaken. Deze hebben een symbolische betekenis.

Een dobbelsteen (toeval) kan bijvoorbeeld een leidmotief zijn.