HC - Verlichting 1650 - 1900 deel 5 blz. 44/45

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

HC - Verlichting 1650 - 1900 par 1&2

2.1 - Filosoferen over een nieuwe maatschappij

2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

tijdvak 6: tijd van regenten en vorsten (1600-1700) / Gouden Eeuw / 17e eeuw;

23. het streven van vorsten naar absolute macht;

26. de wetenschappelijke revolutie. 

27. rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:

godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen;

28. voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte

wijze vorm te geven (verlicht absolutisme);

29. uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee

verbonden transatlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme;

30. de democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten,

grondrechten en staatsburgerschap. 

Kenmerkende aspecten bij deze historische context

tijdvak 7: tijd van pruiken en revoluties (1700-1800) / eeuw van de Verlichting/ 18e eeuw;

2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

• Beschrijf wat je ziet.
• Drie elementen van de verlichting.

Herhalen

2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

Rond 1780 konden in Frankrijk 47% van de mannen en 27% van de vrouwen lezen. Er was behoefte aan literatuur.

Verlichtingsdenkers vinden publiek bij verschillende lagen van de bevolking (burgerij, adel en geestelijkheid)

Progressieve zienswijze verlichters dringt zo door in bevolking.

• Niet iedereen blij mee. 
• Censuur.
• Auteurs proberen censuur te vermijden door meerdere lagen aan te brengen in hun verhalen en teksten. 

Een veranderende politieke cultuur

In de geest van de wetten beschrijft Montesquieu verschillende staatsvormen. Hij noemt de Franse monarchie de ideale staatsvorm, maar tussen de regels door laat hij weten dat het volk moet regeren middels een democratie.

2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

Salons vormen een bijzonder fenomeen in deze tijd.

Adellijke dames nodigden filosofen uit om voordrachten te geven over allerlei onderwerpen.

Edelen en gegoede burgers kwamen bij elkaar om te discussiëren over thema's als vrijheid en tolerantie. 

Men hield zich keurig aan de heersende omgangsnormen. Men voelde zich gelijk aan elkaar en verhitte discussie waren niet de bedoeling. 

Door deze uitwisseling van informatie en kennis ontstond er zoiets als de publieke opinie. Daarmee zouden vorsten in de toekomst rekening moeten houden.

Een veranderende politieke cultuur

Waarom past het dat vrouwen ook deelnamen aan de gesprekken?

- uitgangspunt van de Verlichting

- op welk terrein gold dit?

- kennis verspreiding

- gelijkheidsprincipe

Opdrachtje! 

Welk ka past hier bij?

Voltaire: Franse filosoof, verlichter. 1694-1778

het verlicht absolutisme

het verlicht absolutisme

Opdrachtje! 

Welk ka past hier bij?

het verlicht absolutisme

2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige samenleving?

In de zoektocht naar een rechtvaardige samenleving vonden de verschillende filosofen elkaar in het bestrijden van de absolute macht van een vorst.

• Montesquieu - trias politica
• Locke - sociaal contract
• Rousseau - algemene wil
• Smith - vrijemarkteconomie

• Verdwijning moraliteit van het geloof - geen vervolging op basis religieuze visie.

Wat opvalt is dat de meeste filosofen (op Rousseau na) deze veranderingen mogelijk achtten binnen  de bestaande politieke wereldorde. Een revolutie zou niet nodig zijn, maar die kwam er wel.

De ideeën en de intenties

In welke opzichten verandert de politieke cultuur in Frankrijk?

Wat zijn de oorzaken van het ontstaan van een publieke opinie?

Blijkt uit de tekst dat de censuur succesvol is? Leg uit

Wat is het gevaar van censuur? Verwijs in je antwoord naar een andere historische periode.

Wat wordt bedoeld met het verlicht absolutisme?

Is het idee van het verlicht absolutisme in strijd met de verlichting? Geef een argument voor
en een argument tegen.

Welk gevaar schuilt in het concept van de algemene wil?