12/9 De brug/H1, taalverzorging spelling , pv tt en vt

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Werkwoordspelling

Persoonsvorm:

tegenwoordige tijd en verleden tijd 

PV: tt en vt

H1

Lesplanning

• Korte activiteit
• Instructie/quiz
• Werken 
• Afsluiten

Spelen met woorden: raadsels

Geef iedereen de kans om het raadsel op te lossen: roep je geen antwoorden door de klas, maar doe je het in je hoofd.

• Lees eerst het raadsel en probeer hem in je hoofd op te lossen (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Schrijf je antwoord in de volgende sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

Het begint met een ‘t’, het zit vol
met ‘t in en eindigt met een ‘t’.
Welk woord is het?

Als ik jong ben, ben ik lang.
Hoe ouder ik ben, hoe korter.
Wat ben ik?

Als ik het heb, deel ik het niet.
Als ik het deel, heb ik het niet.
Wat is het?

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan je benoemen welke drie keuzes je hebt bij werkwoordspelling tegenwoordige tijd
• kan je het verschil tussen een sterk en zwak werkwoord benoemen
• kan je benoemen hoe je zwak werkwoord moet vervoegen
• kan je benoemen wanneer bij de verleden tijd van een zwak werkwoord er te(n) of de(n) achter de ik-vorm komt                                             
  

• heb je geoefend met werkwoordspelling persoonsvorm tegenwoordige tijd (tt) en verleden tijd (vt)

Schrijf drie dingen op die je
van de vorige les hebt onthouden.

Werkwoordstijden

• OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd - ik werk, ik lees 
  
• OVT: onvoltooid verleden tijd - ik werkte, ik las 
  
• VTT:voltooid tegenwoordige tijd - ik heb gewerkt, ik heb gelezen 
  
• VVT: voltooid verleden tijd - ik had gewerkt, ik had gelezen (www = vt)

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij:

Eén keuze: het hele werkwoord  = infinitief

Enkelvoud (EV) = ik, hij, zij, jij, je, het, u:

Twee keuzes: ik-vorm of ik-vorm+t

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

1. Is het Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 

2. Staat er ik of staat je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm?

--> ik-vorm : Ik loop naar huis. Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?

3 Staat er jij/je/hij/zij/het/u VOOR het werkwoord? 

--> ik-vorm+t: Jij loopt naar huis. Zij loopt naar huis. Het loopt naar huis. 

Scheidbare werkwoorden 

Scheidbare werkwoorden zijn combinaties van een werkwoord met een voorvoegsel (prefix): 

• uitstellen (uit + stellen) 
  
• aandoen (aan + doen)
  
• terechtkomen (terecht + komen), enzovoorts. 
  

Zo’n scheidbaar werkwoord schrijf je soms aan elkaar en soms niet. 

 

Scheidbare werkwoorden 

In hoofdzinnen:  scheiden, uit elkaar

• De gemeente nodigt alle inwoners uit. 
  
• De gemeente besloot alle inwoners uit te nodigen. 

Niet scheiden, aan elkaar

• De gemeente heeft alle inwoners uitgenodigd.
  
• De gemeente wil alle inwoners uitnodigen. 
  

 

Voor het spellen van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd kan je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van het voltooid deelwoord kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van de persoonsvorm in de verleden tijd kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Imran (branden) zijn vingers gisteren aan een kaars.

1. brande
2. brandde
3. brandden
4. branden

Maar iedereen(falen) weleens.

1. faal
2. faalt
3. faalde
4. falen

Nadia en Noah hebben dat (beloven)

1. belooft
2. beloofdt
3. beloofd
4. beloovd

Verleden tijd: zwak of sterk?

Zwak/regelmatig:

klank blijft gelijk

Sterk/onregelmatig:

 klank verandert

Is het verleden tijd?

Is het een sterk (onregelmatig) werkwoord?

Bij sterke (regelmatige) werkwoorden verandert de ik-vorm van klank als je het werkwoord in de verleden tijd zet. 

Je kunt de verleden tijd dan alleen bepalen als je de verleden tijdsvorm weet. 

Daar komt dus een stukje taalgevoel/taalervaring bij kijken. Dit moet je dus weten!

Is het verleden tijd?

Is het een zwak (regelmatig) werkwoord?

Regel: Ik vorm + de(n) of te(n) --> de n is voor meervoud

Eindigt de stam op een t of een d? Dan staat er dus dubbel of dubbel dt!

Staat de laatste letter van de stam (hele werkwoord -en) in 'T KoFSCHiP?

(infinitief = wachten - stam = wacht) 

EV = ik-vorm +te     De hond blaft - De hond blafte     Zij wacht --> Zij wachtte

MV = ik-vorm +ten   De honden blaffen - De honden blaften     Jullie wachten --> Jullie wachtten

Staat de laatste letter van de stam niet in 't kofschip?

(infinitief = blozen -stam = bloz) 

EV = ik-vorm +de       U bloost --> u bloosde         Hij brandt de kaars - Hij brandde de kaars

MV = ik-vorm +den    Wij blozen --> wij bloosden       Jullie branden de kaars  - Jullie brandden de kaars

Imran (branden) zijn vingers gisteren aan een kaars.

1. brande
2. brandde
3. brandden
4. branden

Hij (stoten) zijn knie aan de tafel.

1. stote
2. stoote
3. stootte
4. stootten

Zij (branden) hun vingers daar niet meer aan .

1. branden
2. brande
3. brandde
4. brandden

Werk voor de deze les + huiswerk: Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je werkt in stilte en je mag niet praten of overleggen en geen vragen stellen
  
• je bent echt aan het werk!
  

Klaar = in stilte lezen of werken aan een ander vak

De brug, blz. 227/228, opdracht 3, 4, 5 en 6.

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij:

Eén keuze: het hele werkwoord  = infinitief

Enkelvoud (EV) = ik, hij, zij, jij, je, het, u:

Twee keuzes: ik-vorm of ik-vorm+t

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

1. Is het Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 

2. Staat er ik of staat je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm?

--> ik-vorm : Ik loop naar huis. Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?

3 Staat er jij/je/hij/zij/het/u VOOR het werkwoord? 

--> ik-vorm+t: Jij loopt naar huis. Zij loopt naar huis. Het loopt naar huis. 

Scheidbare werkwoorden 

Scheidbare werkwoorden zijn combinaties van een werkwoord met een voorvoegsel (prefix): 

• uitstellen (uit + stellen) 
  
• aandoen (aan + doen)
  
• terechtkomen (terecht + komen), enzovoorts. 
  

Zo’n scheidbaar werkwoord schrijf je soms aan elkaar en soms niet. 

 

Scheidbare werkwoorden 

In hoofdzinnen:  scheiden, uit elkaar

• De gemeente nodigt alle inwoners uit. 
  
• De gemeente besloot alle inwoners uit te nodigen. 

Niet scheiden, aan elkaar

• De gemeente heeft alle inwoners uitgenodigd.
  
• De gemeente wil alle inwoners uitnodigen. 
  

 

Verleden tijd: zwak of sterk?

Zwak/regelmatig:

klank blijft gelijk

Sterk/onregelmatig:

 klank verandert

Is het verleden tijd?

Is het een sterk (onregelmatig) werkwoord?

Bij sterke (regelmatige) werkwoorden verandert de ik-vorm van klank als je het werkwoord in de verleden tijd zet. 

Je kunt de verleden tijd dan alleen bepalen als je de verleden tijdsvorm weet. 

Daar komt dus een stukje taalgevoel/taalervaring bij kijken. Dit moet je dus weten!

Is het verleden tijd?

Is het een zwak (regelmatig) werkwoord?

Regel: Ik vorm + de(n) of te(n) --> de n is voor meervoud

Eindigt de stam op een t of een d? Dan staat er dus dubbel of dubbel dt!

Staat de laatste letter van de stam (hele werkwoord -en) in 'T KoFSCHiP?

(infinitief = wachten - stam = wacht) 

EV = ik-vorm +te     De hond blaft - De hond blafte     Zij wacht --> Zij wachtte

MV = ik-vorm +ten   De honden blaffen - De honden blaften     Jullie wachten --> Jullie wachtten

Staat de laatste letter van de stam niet in 't kofschip?

(infinitief = blozen -stam = bloz) 

EV = ik-vorm +de       U bloost --> u bloosde         Hij brandt de kaars - Hij brandde de kaars

MV = ik-vorm +den    Wij blozen --> wij bloosden       Jullie branden de kaars  - Jullie brandden de kaars

(Vinden) je deze les eigenlijk wel leuk?

1. Vin
2. Vint
3. Vindt
4. Vind

Dat (gebeuren) nu gelukkig niet meer.

1. gebeurt
2. gebeurd
3. gebeurdt

De vorige les (besteden) we veel tijd aan werkwoordspelling.

1. besteden
2. besteede
3. besteedden
4. besteeden

De jongen (verspreiden)vorige week de kranten zo snel mogelijk.

1. verspreide
2. verspreiden
3. verspreidde
4. verspreidden

Werk voor deze les:

De brug, blz. 227/228, opdracht 3, 4, 5 en 6.

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan je benoemen welke drie keuzes je hebt bij werkwoordspelling tegenwoordige tijd
• kan je het verschil tussen een sterk en zwak werkwoord benoemen
• kan je benoemen hoe je zwak werkwoord moet vervoegen
• kan je benoemen wanneer bij de verleden tijd van een zwak werkwoord er te(n) of de(n) achter de ik-vorm komt                                             
  

• heb je geoefend met werkwoordspelling persoonsvorm tegenwoordige tijd (tt) en verleden tijd (vt)

Ik weet dat ik bij werkwoordspelling tegenwoordige tijd maar drie keuzes heb.

😒🙁😐🙂😃

Ik weet nu wanneer er -te(n) of -de(n) achter de ik-vorm komt bij zwakke werkwoorden n de verleden tijd.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?