H.12 Hormonen - herhaling voor de toets

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Reactie op hormonen

Hoofdstuk 12 Hormonen

12.1

• Hormonen zijn stoffen met boodschap
• Hormoonklieren
• Doelwitorganen

Regeling: hypothalamus > hypofyse > hormonen

sensor > Regelcentrum > effector

• Positieve of negatieve terugkoppeling

12.1 Hormonen

Hormoonklier: cellen die hormonen produceren

Hormonen afgegeven aan bloed (inwendige milieu).

Doelwitorganen hebben receptoren voor dat hormoon.

12.1 Regeling

Hypothalamus is deel van hersenen, ontvangt informatie uit hele lichaam.

Hypothalamus communiceert via neurohormonen via bloed of via neuronen.

Adenohypofyse maakt hormonen en zet andere organen aan het werk.

Zie BINAS 89C

12.1 Regeling

Neuronen in hypothalamus kunnen hormonen afgeven in (neuro)hypofyse.

Neuronen in hypothalamus kunnen ook hormonen afgeven aan bloed en komen daarna bij hypofyse:

RH: sitmulerend, IH: remmend

Zie BINAS 89A

12.4 Negatieve terugkoppeling

12.4 Positieve terugkoppeling

Tot nu toe...

Hormonen zijn boodschappers via het bloed. 

Vaak gereguleerd via hypothalamus en hypofyse.

Hormoonklier > hormoon > bloed > doelwitorgaan

Doel hormoon: maken eiwit, processen aanzetten/versnellen.

Doel bereikt? Negatieve, soms positieve, terugkoppeling.

Enkele hormonen zijn: TSH, GIH, HCG, CRH.

Welke hormonen zetten andere organen aan tot hormoonproductie?

1. allemaal
2. TSH, GIH, CRH
3. TSH, HCG, CRH
4. TSH en CRH

Enkele hormonen zijn: TSH, GIH, HCG, CRH

Welke hormonen worden door de hypothalamus geproduceerd?

1. allemaal
2. TSH, GIH, CRH
3. GIH en CRH
4. CRH

Wat is het verschil tussen hypofyseachterkwab en hypofysevoorkwab?

1. achterkwab werkt via negatieve terugkoppeling, voorkwab via positieve terugkoppeling
2. achterkwab maakt hypofyse hormonen, voorkwab neurohormonen
3. achterkwab bevindt zich achter de hersenstam, voorkwab voor de hersenstam
4. achterkwab reageert op neurohormonen en voorkwab op releasing hormonen

12.2 

Kijken hoe hormonen leiden tot reacties bij doelwitorganen 

op celniveau. 

Reactie kan zijn: DNA aflezen en eiwit maken (transcriptiefactor) of proces aanzetten/versnellen: testosteron of therosine.

12.2

Je bekijkt het uitlegfilmpje (volgende dia)

Belangrijk is dat je begrijpt:

- 3 soorten hormonen die anders communiceren met cellen

- hoe reactie in de cel verloopt

Check en toepassen: opdr. 1 t/m 8 van 17.2

Welke hormonen kunnen het celmembraan passeren?

1. steroïde hormoon
2. peptide hormoon
3. amino/tyrosine hormoon

Bij welke groep hormonen is er ook een second messenger nodig?

1. van steroïde hormoon
2. van peptide hormoon

Voor hetzelfde effect, waar moet ik meer hormoon van maken?

1. van steroïde hormoon
2. van peptide hormoon
3. van amino/tyrosine hormoon

12.4 Regeling glucoseconcentratie

1. Welke namen kun je bij hormoon 1 schrijven?

1. insuline
2. glucagon
3. glycogeen
4. adrenaline

2. Licht toe dat de veranderingen in de hormoonconcentraties van insuline n glucagon na een maaltijd samenhangen met het glucosegehalte in het bloed.

5. Wat gebeurt er met de osmotische waarde van cellen wanneer zij glucose zouden opslaan in plaats van glycogeen?

6. Een van de symptomen van suikerziekte kan zijn dat de patiënten veel plassen. Hoe komt dit? Gebruik in je antwoord de termen 'osmotische waarde van de urine' en 'osmotische waarde van het bloed'.

6. Een van de symptomen van suikerziekte kan zijn dat de patiënten veel plassen. Hoe komt dit? Gebruik in je antwoord de termen 'osmotische waarde van de urine' en 'osmotische waarde van het bloed'.

12.5 Reageren met behulp van hormonen

Leerdoelen:

• reactie op kou (bron 18)

• reactie op watertekort (bron 19)
• reactie op energietekort (bron 20)
• reactie op zuurstoftekort (bron 21)

Welke hormonen horen bij welke klier?

Groeihormoon

Schildklierhormoon

Adrenaline

Insuline

Glucagon

Testosteron

Oestrogeen

De hypothalamus produceert...
(blauwe pijl)

1. Releasing hormonen (RH)
2. Inhibiting hormonen (IH)
3. Zowel RH als IH
4. Geen van beide

Hoe noemen we het fenomeen dat een hormoon zijn eigen aanmaak remt?

Waardoor reageren alleen doelwitcellen op hormonen, en niet alle andere cellen ook?

de reactie op kou

zie je in de TSH-regelkring

(bron 18)

Door kou/psychische belasting/fysieke belasting wordt hypothalamus gestimuleerd en TRH afgegeven.

Hypofyse geeft TSH af --> schildklier maakt T4 en T3 aan (T4 moet omgezet worden in T3 door lever)

T3 bindt aan receptor waardoor glucose- en vetverbranding gestimuleerd wordt.

Hierdoor stijgt de kerntemperatuur.

Reactie op kou

Door een toename van de concentratie T3 geeft de hypothalamus minder TRH af.

Hierdoor wordt er minder TSH en dus minder T3 en T4 afgegeven.

T3 remt dus zijn eigen productie.

De hypothalamus geeft ook minder TRH af door de verhoging van de kerntemperatuur.

Negatieve terugkoppeling

Bij een tekort aan jodium in je voedsel kun je niet voldoende thyroxine maken. Wat is dan het gevolg?

1. negatieve terugkoppeling valt weg
2. schildklier verschrompelt
3. positieve terugkoppeling ontstaat
4. schildklier zwelt op (struma)

Als je schildklier te hard werkt dan voel je je

1. koud
2. gejaagd
3. warm
4. B en C zijn goed

De volgende dia laat de reactie op watertekort en de regeling van de bloeddruk zien. Dit hoef je niet te leren voor de toets maar het is wel een goede oefening

Dus als oefening: lees de tekst Reacties op een watertekort van 12.5 (blz. 146) en bestudeer bron 19

Watertekort

Bron 19

Opdracht 1

Teken een regelkring voor de regeling van dorst met ADH.

Teken een regelkring voor de regeling van de bloeddruk met renine.

ADH regeling bij dorst

Renine regeling bij lage bloeddruk

Reacties op zuurstoftekort

Bij een langdurig lage pO2 in het bloed zal

1. het beenmerg meer EPO maken
2. de nierschors meer EPO maken
3. de lever meer rode bloedcellen afbreken
4. het bijniermerg minder EPO maken

Als je nog tijd over hebt ga dan de examentraining doen van H.12 (blz 154 t/m 156)