Ondernemen is risico nemen $4.3 Principaal-agent relatie

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Principaal-agent model = model waarbij de ene actor (de principaal)

taken vaststelt en opdrachten geeft die de andere actor (de agent) uitvoert

tegen een bepaalde beloning (en bij slechte uitvoering komt er een straf)

 

Drie kenmerken:

 1. principaal en agent hebben verschillende belangen

 2. informatie is asymmetrisch (leidt tot averechtse selectie en moral hazard) 

 3. er is sprake van transactiekosten

Principaal-agentmodel

De agent (CEO) is beter geinformeerd:

1. agent weet meer over zichzelf

2. agent kent de organisatie beter waarbinnen hij werkt

Kan leiden tot averechtse selectie en moral hazard 

Principaal-agentmodel

Informatie asymmetrie

* informachterstand tegengaan

Aandeelhouders (principaal) kiezen een CEO (agent) met ruime bestuurservaring

Patient (principaal) zoekt zelf informatie over de behandeling van de arts (agent)

Averchtse selectie:

De agent en de principaal hebben waarschijnlijk 

een gezamenlijk belang én een eigenbelang.

Asymmetrische informatie in het 

voordeel van de agent kan zorgen 

voor een problematische relatie

Principaal-agent probleem:

Let bij elk principaal-agent probleem op drie elementen:

1. Wie huurt wie in:

   wie is de principaal en wie de agent?

2. Eigenbelang:

    waarin hebben de twee partijen een

    (conflicterend) belang/doel?

3. Asymmetrische informatie:

    op welke wijze heeft de agent meer 

    informatie dan de principaal? 

Principaal-agent probleem:

Een principaal-agent probleem kan op twee manieren worden opgelost:

I    Zorg ervoor dat de agent hetzelfde belang krijgt als de principaal

     --> bijv. prikkelcontracten (= contracten die ervoor zorgen dat de

           principaal en de agent dezelfde doelstellingen hebben)

II   Verminder de asymmetrische informatie

      --> als de principaal meer informatie heeft, kan de agent minder

            goed zijn eigenbelang nastreven

      --> bijv. benchmarks (= de gemiddelde prestatie van vergelijkbare

            agenten) of een second opinion (= de mening over de prestatie

            van de agent door een andere agent)

Principaal-agent probleem:

 1. zelf goederen/diensten gaan produceren

 2. goederen/diensten gaan laten produceren

 3. internaliseren van externe effecten

Instrumenten bij een ontbrekende markt (creëren van een markt)

--> De markt faalt:

      - prijzen zijn te hoog of te laag

      - (on)wenselijke producten

      - externe effecten

      - (on)gewenste machts- of monopolieposities

      - bescherming (eigen/essentiële) sectoren

--> Het 'natuurlijke' marktevenwicht is niet wenselijk

Een falende markt

 1. prijsregulering

 2. heffingen en subsisdies

 3. wet- en regelgeving

Instrumenten bij een falende markt

Marktwerking = situatie dat er concurrentie is om de gunst van de vrager

1.  privatiseren (via de fasen: verzelfstandiging, liberalisering 

    en eigendomsoverdracht)

2. veilen van concessies (= alleenrecht voor een bedrijf om een

    aantal jaren een product op de markt te brengen)

3. uitbesteden (= overheid geeft opdrachten aan derden om 

    die uit te voeren)

Aandachtspunten bij privatiseren:

1.  wettelijk monopolie (CBR) /natuurlijk monopolie (NS)

2. geen concurrentie leidt tot onwenselijke machtsposities

3. hogere prijzen leiden tot een kleiner consumentensurplus

4. afhankelijkheid (energie, medicijnen etc)