H.4 Woordenschat: zoek een tegenstelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 4

Doel

Je kunt de betekenis van een onbekend woord raden met behulp van een tegenstelling. 

Schrijf hier een woordraad-
strategie op die je al kent.

Welke woordraadstrategie herken je in deze zin:
'Te veel snoep eten kan een negatief gevolg hebben. Welk effect merk jij na het eten van veel suiker?'

1. Synoniem
2. Omschrijving/definitie
3. Voorbeeld
4. Tegenstelling

Welke signaalwoorden horen bij 'zoek een voorbeeld'?

Uitleg 'zoek een tegenstelling'

Soms kun je de betekenis van een woord vinden doordat er een tegenstelling  in de tekst staat:

 

De wiskundetoetsen voor havo en vwo zijn identiek, maar de beoordeling is verschillend.

Deze woorden zijn tegenovergesteld van elkaar. 

 

Uitleg 'zoek een tegenstelling'

Tegenstellingen kun je herkennen aan de vorm:

     - Het basiswoord + voorvoegsel: a-, on-, il-, -in-, im-, ir-

         voorbeeld: sociaal - asociaal, 

                                 relevant - irrelevant

                                 zorgvuldig - onzorgvuldig
                                 actief - inactief

         Deze voorvoegsels geven het woord de betekenis: niet- 

Uitleg 'zoek een tegenstelling'

Tegenstellingen kun je herkennen aan:

- Vervanging van het voorvoegsel:

          voorbeeld: behandelen - mishandelen,
                                 toename - afname, 

                                 invoer - uitvoer.

      

 

Uitleg 'zoek een tegenstelling'

Tegenstellingen kun je herkennen aan:

     - Een heel ander woord.

        voorbeeld: flauw - scherp,
                                ruw - kalm/zacht,
                                rijk - arm

                                klassiek - modern,
                                aanvallen - verdedigen

 

Uitleg 'zoek een tegenstelling'

Tip: Een tegenstelling volgt vaak na een signaalwoord: 

         maar, anderzijds, daarentegen, echter, evenwel, hoewel, 

         aan de andere kant, tegenover

'Deze ziekte veroorzaakt zowel psychische als somatische klachten.'

Wat is het tegenovergestelde van 'somatische'?

Wat is de betekenis van 'somatische'?

1. geestelijke
2. lichamelijke

'Voor deze klus kun je poreus, maar ook waterdicht materiaal gebruiken.'

Wat betekent 'poreus'?

'Deze computer is vandaag inactief.'
Wat betekent 'inactief'?

Nu jij...

Ga aan het werk met opdracht 1 t/m 3. 
Eerder klaar? Lezen in je leesboek / nieuws lezen / ander vak / trainen op NN online met een onderdeel dat je lastig vindt. 

In de volgende dia's vind je extra instructie bij de opdrachten. 
Je bent zelfstandig aan het werk totdat iedereen klaar is met de toets werkwoordspelling. 

Opdracht 1

1. Lees eerst de hele tekst.
2. Er staan 14 onderstreepte woorden in de tekst. 
Van deze woorden schrijf je een tegenstelling op --> vind je in de tekst! Kan ook in de vorige alinea staan. Let op de signaalwoorden! 
3. Schrijf de betekenis van de woorden op.

Voorbeeld 1e onderstreepte woord: (1) verplichtingen. 
tegenstelling: vrijwillig dingen doen (staat in regel 2)
betekenis: dingen die je moét doen. 

Opdracht 2

1. Maak de uitdrukkingen af. Dit doe je door een tegenstelling in te vullen. 
Bijvoorbeeld bij de 1e: 't kan vriezen, 't kan ....

Het tegenovergestelde van vriezen = dooien. Dus de uitdrukking is:
't kan vriezen, 't kan dooien. 

2. Vul de betekenis in. Je mag hiervoor het (online) woordenboek gebruiken. 

Opdracht 3

1. Vul de tegenstelling van de bijvoeglijke naamwoorden in. 
Bijvoeglijk naamwoord: zegt iets over een zelfstandig naamwoord.
Bijvoorbeeld: het vieze kommetje - de mooie rok. 

Het tegenovergestelde van vieze is dan schone. Het tegenovergestelde van mooie is lelijke. 

Bij de 1e: droog --> tegenstelling is nat. 
Kom je er niet uit? Ook dan mag je het (online) woordenboek gebruiken.