H5: Bevolking en ruimte in Duitsland (GEO 4 VMBO-KGT)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

H5: Bevolking en ruimte in DE

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

De Geo 4 VMBO-KGT

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

Lesdoelen van vorige les

1. Je herkent de 4 onderdelen van het concentrisch groeimodel op foto.
2. Je kan het verschil tussen het concentrisch- en meerkernen groeimodel beschrijven.
3. Je kunt uitleggen waarom de bereikbaarheid in de Randstad vaak slecht is. Gebruik de begrippen forensisme en congestie.
4. Je kan voor de dimensies milieu, economie en sociaal uitleggen welke gevolgen de uitbreiding van Schiphol heeft.
   

Je herkent de 4 onderdelen van het concentrisch groeimodel op foto's.

Antwoord

1 - D

2 - B

3 - A

4 - C 

MEERKERNEN GROEIMODEL

De groei van een stedelijk gebied vanuit meerdere steden.

--

Je kan het verschil tussen het concentrisch- en meerkernen groeimodel beschrijven.

Milieu / Sociaal / Economie

1. De uitbreiding van Schiphol zorgt voor veel extra banen.
   
2. De uitbreiding van Schiphol zorgt ervoor dat omwonenden meer last zullen hebben van geluidsoverlast.
3. De uitbreiding van Schiphol zorgt voor meer CO2 uitstoot, wat bijdraagt aan klimaatverandering.
   

ANTWOORD

1. De uitbreiding van Schiphol zorgt voor veel extra banen.
   
2. De uitbreiding van Schiphol zorgt ervoor dat omwonenden meer last zullen hebben van geluidsoverlast.
   
3. De uitbreiding van Schiphol zorgt voor meer CO2 uitstoot, wat bijdraagt aan klimaatverandering.
   

ANTWOORD

1.  Economie

2. Sociaal

3. Milieu

Lesdoelen van vandaag

1. Je kan per fase van het demografisch transitiemodel aangeven wat er gebeurt met het geboortecijfer, sterftecijfer en de totale bevolkingsgroei.
2. Je kan per fase van het demografisch transitiemodel aangeven waarom er gebeurt met het geboortecijfer, sterftecijfer en de totale bevolkingsgroei.
3. Je kan een leeftijdsdiagram koppelen aan de juiste fase uit het demografisch transitiemodel.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

Overzicht van belangrijke formules:

• natuurlijke bevolkingsgroei = geboortecijfer - sterftecijfer
• sociale bevolkingsgroei = immigratie - emigratie
• geboorteoverschot = geboortecijfer > sterftecijfer
• sterfteoverschot = sterftecijfer > geboortecijfer
  
• vestigingsoverschot = immigratie > emigratie
• vertrekoverschot = emigratie > immigratie
  

DEMOGRAFISCH TRANSITIEMODEL

"Een diagram waarin de overgang van hoge geboorte- en sterftecijfers naar lage geboorte- en sterftecijfers zichtbaar is."

DEMOGRAFISCH TRANSITIEMODEL

Demografisch: Gaat over bevolkingscijfers.

Transitie: Geleidelijke verandering.

Model: Versimpelde versie van de waarheid.

DEMOGRAFISCH TRANSITIEMODEL

Geboortecijfer - sterftecijfer - totale bevolkingsgroei

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?

• Omschrijf de natuurlijke bevolkingsgroei Duitsland
  
• Omschrijf de sociale bevolkingsgroei in Duitsland

Aantal inwoners Duitsland

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?

• Omschrijf de natuurlijke bevolkingsgroei Duitsland
  
• Omschrijf de sociale bevolkingsgroei in Duitsland

2 redenen voor de groei vanaf 2011:

1. meer migranten
2. jonge vrouwelijke migranten krijgen meer kinderen
   

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?

Vergelijking leeftijddiagram Nederland (links) en Duitsland (rechts)

1. Levensverwachting is in beide landen gestegen
2. Babyboom begon in Duitsland zo'n 10 jaar later, dus de vergrijzing (65+ bult) start er later
3. Ontgroening in Duitsland sterker
   

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?

Met de vergrijzing start de laatste fase van het demografisch transitiemodel:

• Fase 1: geboorte- en sterftecijfer zijn hoog, maar gelijk
• Fase 2: geboortecijfers blijft gelijk, maar sterftecijfer neemt af, omdat iedereen nog steeds veel baby's wilt
• Fase 3: groot geboorteoverschot en laag sterftecijfer zorgt voor grote groei
• Fase 4: sterftecijfer blijft gelijk, maar geboortecijfer neemt af
• Fase 5: sterfteoverschot (door vergrijzing)

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

Maken

Hoe?

• Samenwerken alleen op fluistertoon
• Weet je het antwoord niet? Lees de tekst in je LB (samen) nog eens goed door
• Komen jullie er samen niet uit? Stel je vraag aan de docent
  

Lezen LB	§1	blz. 62-63
Maken WB	§1: 2 , 3, 4 , 5, 6, 7, 8 en 9 (tip: atlas- en basisboekvragen eerst!)	blz. 82-84
	Leerdoelen §1 samenvatten	blz. 95

H5: Bevolking en ruimte in DE

§2: Regionale verschillen

De Geo 4 VMBO-KGT

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Wat gaan we doen?

• Herhaling §1
• Uitleg: waar in Duitsland groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen daarvan voor de inrichting?
• Huiswerk

Lesdoelen

• Finish 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Lesdoelen: herhaling

1. Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Waar in DE groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen voor de inrichting?

Na WOII raakte Duitsland verdeeld door de overwinnaars. Iedereen wilde een stukje. De kapitalisten in West-Duitsland stonden letterlijk en figuurlijk lijnrecht tegenover de communistische Sovjet-Unie in het Oosten.

De stad Berlijn werd zelfs door een muur in tweeën verdeeld. Deze muur viel in 1989, en vlak daarna ook de Sovjet-Unie. Oost en west werden samen één Duitsland, maar de verschillen waren groot. De gevolgen hiervan zijn nog steeds zichtbaar.

Ook Duitsland kent groei- en krimpregio's.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Waar in DE groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen voor de inrichting?

West-Duitsland

Oost-Duitsland

• democratisch en kapitalistisch
• rijk en modern
• goede (handels)contacten met andere rijke landen
  
• bevolkingsgroei door voornamelijk jongeren die kunnen werken, dus lage werkloosheid
  

• communistisch
• voor 1989 arm, maar dit blijft zo
• contacten alleen met andere communistische gebieden die allemaal arm, vervallen en in (burger)oorlog zijn
• landbouw moderniseert na 1989: minder werknemers nodig, dus hoge werkloosheid
  
• krimpgebieden kennen vergrijzing (bejaarden blijven over EN laag geboortecijfer), dus krimp van voorzieningen, dus nog meer vertrek van jongeren
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Waar in DE groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen voor de inrichting?

Voorbeeld groeiregio

Voorbeeld krimpregio

In het oosten van Duitsland is hoofdstad Berlijn de enige groeiregio. De hoofdstad kent veel voorzieningen, studiemogelijkheden en werkgelegenheid.

In het westen en zuiden van Duitsland zijn er meerdere groeiregio's. München, in deelstaat Beieren, kent de grootste groei. Hier is veel werk in de moderne industrie of in de dienstensector te vinden (aantrekkingsfactor).

In het oosten van Duitsland zijn er veel krimpregio's. Dit zijn vooral de oude industriegebieden en landbouwgebieden met een hoge werkloosheid (afstotingsfactor).

Ook in het westen van Duitsland zijn er krimpregio's te vinden, bijvoorbeeld het Ruhrgebied vlak over de grens met Nederland. Ook hier is een hoge werkloosheid door de vervallen industrie.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Waar in DE groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen voor de inrichting?

Per deelstaat neemt vaak het aantal huishoudens toe, ook in krimpregio's.

Meer huishoudens = meer huizen. Meer huizen betekent niet zomaar meer inwoners. Jongeren gaan namelijk eerder op zichzelf wonen, en er komen meer ouderen bij.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Lesdoelen: herhaling

Waar in Duitsland groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen daarvan voor de inrichting?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§2: Regionale verschillen

Maken

Hoe?

• Samenwerken alleen op fluistertoon
• Weet je het antwoord niet? Lees de tekst in je LB (samen) nog eens goed door
• Komen jullie er samen niet uit? Stel je vraag aan de docent
  

Lezen LB	§2
Maken WB	§2: 1, 2, 4, 5 ,
	Leerdoelen §2 samenvatten

H5: Bevolking en ruimte in DE

§3: De verstedelijking van Duitsland

De Geo 4 VMBO-KGT

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Wat gaan we doen?

• Herhaling §1 en §2
• Uitleg: hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland?
• Huiswerk

Lesdoelen

• Finish 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Lesdoelen: herhaling

1. Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?
   
2. Waar in Duitsland groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen daarvan voor de inrichting?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland

Verstedelijking in Duitsland: overeenkomsten met Nederland

• Door urbanisatie ontstaan er agglomeraties en grote stedelijke gebieden.
• Het platteland en aandeel van landbouw krimpt, maar geeft meer ruimte voor ruimte, natuur en recreatie.
• Gebieden krijgen een eigen specialisatie binnen het nationale Duitsland:

1. Ruhrgebied: industrie
2. Bremen en Hamburg: grote zeehaven
3. Berlijn: hoofdstad met regering en parlement
4. Frankfurt: financiële hoofdstad
5. Stuttgart en München: hightechsteden

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland

Verstedelijking in Duitsland: verschillen met Nederland

• Tot 1989 was suburbanisatie in Berlijn onmogelijk. Inwoners van Berlijn zaten letterlijk opgesloten. In West-Berlijn was er geen plek, en in Oost-Berlijn was het verboden.
• Vanaf 1989: herinrichting van de vervallen Oost-Duitse wijken en steden, en massale  suburbanisatie van vooral jonge gezinnen met kinderen. Oost-Duitse gebieden kennen veel krimp.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland

De hereniging van de twee Duitslanden had veel gevolgen voor de nieuwe hoofdstad Berlijn:

• Als gevolg van suburbanisatie vertrok de middenklasse met geld en werk, en namen de arme, werkloze, buitenlandse migranten hun plaats in de stad in. Dit leidde tot segregatie: het apart wonen van bevolkingsgroepen met bepaalde kenmerken (laag inkomen, taal). Dit versterkte de armoede en achterstand in Berlijnse wijken
• Toename van sociale ongelijkheid: de verschillen in kansen op werk, welvaart en gezondheid. Hiermee verkleint juist de kans op integratie: meedoen in de maatschappij. Dit versterkt de armoede en achterstand in Berlijnse wijken.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Lesdoelen: herhaling

Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§3: De verstedelijking van Duitsland

Maken

Hoe?

• Samenwerken alleen op fluistertoon
• Weet je het antwoord niet? Lees de tekst in je LB (samen) nog eens goed door
• Komen jullie er samen niet uit? Stel je vraag aan de docent
  

Lezen LB	§3	blz. 66-67
Maken WB	§3: 1, 3 , 4, 5, 6 , 7 , 8, 9, 10 en 11 (tip: atlas- en basisboekvragen eerst!)	blz. 87-89
	Leerdoelen §3 samenvatten	blz. 95

H5: Bevolking en ruimte in DE

§4: Het Ruhrgebied

De Geo 4 VMBO-KGT

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Wat gaan we doen?

• Herhaling  §1,  §2 en  §3
• Uitleg: welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?
• Huiswerk

Lesdoelen

• Finish 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Lesdoelen: herhaling

1. Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?
   
2. Waar in Duitsland groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen daarvan voor de inrichting?
3. Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?

Vlak over de grens vind je het Ruhrgebied. De afgelopen 200 jaar is hier veel gebeurd.

• Van 1870 tot 1960: industriële revolutie leidde tot ongekende groei
• Van 1960 tot 2000: verval, armoede en werkloosheid
• Van 2000 tot nu: opleving van het oude industriegebied 

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?

Van 1870 tot 1960: industriële revolutie leidde tot ongekende groei

• De grond bevat veel steenkool. Dit was de belangrijkste energiebron voor hoogovens. Hier werden op massale schaal veel producten gemaakt, waaronder staal.
• Er is veel werkgelegenheid, dus er verhuizen veel mensen naar de stedelijke gebieden waar de fabrieken staan.
• De arbeiderswijken bij de fabrieken bestonden uit slechte bebouwing zonder goede inrichting van de omgeving (geen pleinen, duidelijke straten en voorzieningen). De bouw liep achter op het aantal migranten, dus moest er gigantisch snel en goedkoop gebouwd worden.
• De leefomgeving was erg ongezond. De lucht, de bodem en het water was allemaal vervuild. De leefbaarheid was er slecht.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?

Van 1960 tot 2000: verval, armoede en werkloosheid

• Fabrieken en mijnen sloten, doordat de industrie naar lagelonenlanden verplaatste en huishoudens veel minder energie verbruiken.
• Werkloosheid nam toe, voornamelijk onder de laagopgeleide bevolking.
• Vervangend werk in de dienstensector, maar hier gingen voornamelijk de hogeropgeleiden werken. De middenklasse en rijken scheidde zich steeds verder af van de laagopgeleiden (segregatie). Laagopgeleiden bleven vasthouden aan hun imago als onderdeel van hun cultuur. Vergelijk dit met Rotterdam. Daar zeggen ze nog steeds "Niet lullen maar poetsen". Dit stamt uit dezelfde periode van glorie tijdens de industriële revolutie.

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?

Van 2000 tot nu: opleving van het oude industriegebied

Imago van vieze, vervallen industriestad veranderen, maar niet vernietigen!

• Oude industriegebieden en mijnen werden aantrekkelijk gemaakt als nieuwe natuur- en recreatiegebieden.
• Industriële architectuur behouden, maar nieuwe bestemming geven: woningen van maken of kantoorruimten voor kunstenaars en start-ups, maar ook musea of een grote fabriek omtoveren het gigantische winkelcentrum CentrO in Oberhausen.
• Iets positiefs wat het Ruhrgebied van oudsher aantrekkelijk maakt: een goede bereikbaarheid!

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Lesdoelen: herhaling

Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?

• Finish WB 95

• Begrippen 86-88

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§4: Het Ruhrgebied

Maken

Hoe?

• Samenwerken alleen op fluistertoon
• Weet je het antwoord niet? Lees de tekst in je LB (samen) nog eens goed door
• Komen jullie er samen niet uit? Stel je vraag aan de docent
  

Lezen LB	§4	blz. 68-69
Maken WB	§4: 2, 3, 4 , 6 en 7 (tip: atlaskaart op Magister bij huiswerk!)	blz. 90-91
	Leerdoelen §4 samenvatten	blz. 95

H5: Bevolking en ruimte in DE

§5: Bronnen: Duitsland en Nederland

De Geo 4 VMBO-KGT

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§5: Bronnen: Duitsland en Nederland

Wat gaan we doen?

• Herhaling §1, §2, §3 en §4
• Uitleg: wat zijn de overeenkomsten en verschillen in bevolkingsontwikkeling en inrichting tussen Duitsland en Nederland?
• Huiswerk

Lesdoelen

• Finish 95

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§5: Bronnen: Duitsland en Nederland

Lesdoelen: herhaling

1. Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?
   
2. Waar in Duitsland groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen daarvan voor de inrichting?
   
3. Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland?
4. Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§5: Bronnen: Duitsland en Nederland

Lesdoelen: herhaling

Wat zijn de overeenkomsten en verschillen in bevolkingsontwikkeling en inrichting tussen Duitsland en Nederland?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88
  

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§5: Bronnen: Duitsland en Nederland

Maken

Hoe?

• Samenwerken alleen op fluistertoon
• Weet je het antwoord niet? Lees de tekst in je LB (samen) nog eens goed door
• Komen jullie er samen niet uit? Stel je vraag aan de docent
  

Lezen LB	§5	blz. 70-71
Maken WB	§5: 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6, 7 en 8 en Finish slotopdracht H5 (tip: atlas- en basisboekvragen eerst!)	blz. 92-94
	Leerdoelen §5 samenvatten	blz. 95

H5: Bevolking en ruimte in Duitsland

§5: Bronnen: Duitsland en Nederland

Lesdoelen: herhaling

1. Hoe ziet de bevolkingsontwikkeling van Duitsland eruit in de periode 1950 tot 2060?
   
2. Waar in Duitsland groeit de bevolking, waar neemt die af en wat zijn de gevolgen daarvan voor de inrichting?
   
3. Hoe zie je de verstedelijking terug in de inrichting van Duitsland?
4. Welke kenmerken heeft het Ruhrgebied en hoe is dit gebied leefbaarder gemaakt?
5. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen in bevolkingsontwikkeling en inrichting tussen Duitsland en Nederland?

• Finish WB 95
• Begrippen 86-88