4.3 Staatsvorming & centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4 Steden en Staten

programma

1. welkom

2. uitleg centralisatie en staatsvorming in vogelvlucht

3. expert-opdracht

4. evaluatie

5. afronding

kenmerkend aspect:

Het begin van staatsvorming en centralisatie

= staatsvorming

= centralisatie

expert opdracht (A) 

Voor elk gebied geldt de volgende opdracht: Leg met behulp van de afbeeldingen het verloop van de staatsvorming en centralisatie uit. Hierbij is niet gezegd dat dit overal een succes was…

Elk groepje bereidt een eigen gebied voor

Nummers 1 en 5 Engeland

Nummers 2 en 6 Frankrijk

Nummers 3 Bourgondië (de Nederlanden)

Nummers 4 Duitsland

expert opdracht (B) 

Eén nummer 1, één nummer 2, één nummer 3 en één nummer 4 vormen een groep.

Er is nu van elk gebied een expert in de groep aanwezig. 

Vertel elkaar de inhoud van je expertise op volgorde van de nummers.
De andere luistert, vraagt en noteert. 

evaluatievragen

1. Welke elementen horen bij staatvormimng? Wat zie je overal terug?

2. Bedenk per gebied of de staatsvorming goed of minder goed gelukt is. Onderbouw dit met voor elk gebied een argument voor en een argument tegen te geven.

evaluatie 

Welke elementen horen bij staatvormimng? Wat zie je vooral en overal terug?

• - een hoofdstad
  
• - overal geldige wetten
  
• - overal belasting heffen
  
• - een parlement
  
• - afspraken met de edelen of goede relatie met de edelen
  
• - centrale rechtbank
  
• - ambtenaren 
  
• - huursoldaten 
  

evaluatie (vervolg)

Bedenk per gebied of de staatsvorming goed of minder goed gelukt is. Onderbouw dit met voor elk gebied een argument voor en een argument tegen te geven.

deel 2

 Woordwiel

doel:

wat hoort bij elkaar en wat staat tegenover elkaar, kijkend naar staatsvorming en centralisatie.

Je ziet hier woordwielen die gevuld moeten worden met begrippen. De begrippen hebben een onderlinge samenhang die in het wiel tot uitdrukking moet komen. Sommige begrippen overlappen elkaar en gaan deels over dezelfde inhoud, ze hebben inhoudelijke samenhang. Dat verband moet je kunnen uitleggen. Andere begrippen zijn elkaars tegengestelde; ook die relatie moet je kunnen toelichten.

Binnencirkel:

 adel 

belasting

 

 Staten-Generaal 

vorst

buitencirkel

 3 standen 

ambtenaren en huursoldaten 

 keurvorsten 

wetten

toelichting

 Schrijf in de toelichting waarom je begrippen naast elkaar, tegenover elkaar of elkaar ‘over- lappend’ hebt gezet: 

wat is de relatie tussen de begrippen?

toelichting

 Zoek er in het handboek de jaar- tallen/periodes bij.

conclusie/evaluatie

Hierna volgt nog extra informatie.

Zelfstandig doorwerken.

Feodaal Engeland

Willem de Veroveraar voert feodale stelsel in Engeland in
Maatregelen om machtig te blijven:
- Leenmannen kregen niet één groot stuk in leen maar kleine stukjes
- Willem hield de beste gebieden voor zichzelf
- Alle bezittingen van de adel werden opgeschreven in het Domesday Book (1086)
Gevolg: duidelijk wie de macht heeft 

Domesday Book

Centralisatie

Engelse koningen centraliseren hun land: bestuur vanuit één plek
Voorbeeld: centrale rekenkamer
Gevolg: adel en kerk verzetten zich tegen afname macht
Voorbeeld: Koning Jan Zonder Land
Ruzie met kerk: excommunicatie
Ruzie met adel: Magna Carta (1215)

Magna Carta

Rijk Karel de Grote

2 landen ontstaan uit het rijk van Karel de Grote: Frankrijk en Duitsland

Duitsland centraliseert niet...

• Geen hoofdstad
  
• Duitse koningen noemen zich keizer en laten zich in Rome kronen
  
• Koningschap niet erfelijk
• Rijk wordt genoemd: Heilige Roomse Rijk

Het slechtste recept...

• Koningschap is niet erfelijk
  
• Na een dood wordt de opvolger gekozen door de edelen - keurvorsten genoemd-
  
• Zo blijft de koning afhankelijk van zijn edelen, hij moet populair blijven
  

De Nederlanden 

1430

• Meeste Nederlandse gewesten onder 1 vorst
• Filips van Bourgondie (of Filips de Goede)
• Begint met instellen centraal bestuur
• Hoofdstad Brussel
• In Gelderland centrale rechtbank
• Door huwelijk daarna deel van Habsburgse rijk (Spanje)