H4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1400

1648

1384: Filips de Stoute

1600

1500

1506: Karel V

1555: Filips II

1584: moord Willem v. Oranje

1648: Verdrag van Münster

1384

1400

1648

1600

1500

1555: Filips II

1584: moord Willem v. Oranje

1648: Verdrag van Münster

1384

1384: Filips de Stoute

1506: Karel V

1505

1384

Middeleeuwen:

Gewesten

• eigen bestuur
• eigen wetten
• eigen regels
• eigen munten 
• privileges
• particularisme

Het streven van een gewest naar zelfstandigheid

1505

1384

14e eeuw:

Onder controle van de Hertog van Bourgondië.

Hertogen breidden gebied uit door:

• erfenissen
• huwelijkspolitiek
• aankoop van grondgebied
• veroveringen

1384: Filips de Stoute hertog van Bourgondië.

Begin Bourgonidsche tijd.

Bourgondië, in het midden van Frankrijk, was oorspronkelijk een leengebied van de Franse koning.

Het regelen van een huwelijk om zo familiebezit en macht uit te kunnen breiden

Periode waarin de Nederlandse gewesten onder leiding staan van de Bourgondische hertogen

Filips de Stoute

1505

1419

Filips de Goede

Probeert meer invloed op de gewesten te krijgen

• stadhouders als plaatsvervanger van de hertog
• elk gewest een eigen bestuur: Statenvergadering
• vergadering van de Staten-Generaal
  - overleg beleid binnen gezamenlijke gewesten
  - bede van de landsheer
• Brussel hoofdstad, bestuurstaal Frans 
• centralisatie

Plaatsvervanger van de heer binnen een gewest

Vergadering van het bestuur van een gewest

Tussen 1464 en 1796 de benaming voor de gezamenlijke vergadering van de verschillende Statenvergaderingen van de verschillende gewesten.

Een officieel verzoek om geld of om belasting te mogen heffen

1384

Het streven van vorsten naar één centraal bestuur met overal dezelfde wetten en regels.

Filips de Goede

1505

1477

Reactie gewesten:

• bang vrijheid en privileges te verliezen
• 1477: rellen en opstanden
• gewesten stellen eisen aan nieuwe hertogin:
  - meer vrijheid
  - meer invloed
  - in ruil voor trouw aan de hertogin
• Maria gaat akkoord: groot privilege 

Maria trouwt daarna met Maximiliaan I van Oostenrijk, zelfstandigheid gewesten wordt weer deels teruggenomen.

1482: dood Maria van Bourgondië. Gewesten krijgen een nieuwe naam: Habsburgse Nederlanden

Benaming voor de Nederlandse gewesten in de Habsburgse tijd

1384

Maria van Bourgondië

- Hertogin mag zonder toestemming van de Staten niet trouwen, oorlog verklaren of belasting heffen

- Alleen bewoners van gewesten mogen ambt in gewest bekleden

- Staten mogen vergaderen waar en wanneer ze willen

- In Nederlandse gewesten is bestuurstaal Nederlands

1400

1648

1600

1500

1584: moord Willem v. Oranje

1648: Verdrag van Münster

1384

1384: Filips de Stoute

1506: Karel V

1555: Filips II

1555

1500

• 1505: Karel V wordt heer der Habsburgse Nederlanden
• Margaretha van Oostenrijk wordt landvoogdes

Doel Karel: gewesten centraliseren
Drie Collaterale Raden 

• De Geheime Raad - advies binnenlandse wetgeving
• De Raad van State - advies buitenlandse zaken en oorlog 
• Raad van Financiën - advies financiën Habsburgse gewesten 

Plaatsvervang(st)er van de landsheer in alle gewesten

1505

Centrale adviesraden, ingesteld door Karel V, ter bevordering van de centralisatie van de Nederlanden

1555

1500

Reformatie in Nederland:

• volgelingen van Luther (lutheranen)
• volgelingen van Johannes Calvijn (calvinisten)
  - kerk moet geleid worden door de gelovigen

Aanwezigheid van deze grote groep protestanten zorgt voor onrust bij de katholieken.  

Volgelingen van Maarten Luther

1505

Volgelingen van Johannes Calvijn

1555

1500

Reactie Karel V op de protestanten:

• 1550: Het bloedplakkaat 
  - Protestanten vervolgd door de inquisitie
  - Werden als ketters veroordeeld
  - Levend verbrand in het openbaar 

Een op een vel papier gedrukte wet, vooral tegen ketters

1550

Rechtbank van de katholieke kerk voor het opsporen en bestrijden van ketterij

1555

1500

Reactie Karel V op de protestanten:

• 1550: Het bloedplakkaat 
  - Protestanten vervolgd door de inquisitie
  - Werden als ketters veroordeeld
  - Levend verbrand in het openbaar 
• 1555: Godsdienstvrede van Augsburg
• 1555: Troonsafstand Karel V

Een op een vel papier gedrukte wet, vooral tegen ketters

Rechtbank van de katholieke kerk voor het opsporen en bestrijden van ketterij

1400

1648

1600

1500

1648: Verdrag van Münster

1384

1384: Filips de Stoute

1506: Karel V

1555: Filips II

1584: moord Willem v. Oranje

1600

1550

Filips II volgt Karel V op

• Koning van Spanje
• Koning van Portugal
• Hertog van Luxemburg
• Heer der Nederlanden

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

• Trad nog strenger op tegen protestantisme
• Verhoogde belasting ivm vele oorlogen
• Ging door met centralisatie, edelen waren bang macht en privileges te verliezen

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

• Trad nog strenger op tegen protestantisme
• Verhoogde belasting ivm vele oorlogen
• Ging door met centralisatie, edelen waren bang macht en privileges te verliezen

Margaretha van Parma: landvoogdes

1559

1600

1550

1566: 200 lage edelen komen met verzoek:

Verzoek aan Filips II om de plakkaten tegen protestanten te verzachten.

Smeekschrift der edelen

Gevolg: hagenpreken

1566

1600

1550

1566: Hagepreken lopen uit de hand.

Groepjes calvinisten vallen kerken en kloosters aan

Beeldenstorm

Uitbarsting onder het (calvinistische) volk in het jaar 1566, waarbij kerken en kloosters ontdaan werden van katholieke versieringen.

1566

1600

1550

1566: Hagepreken lopen uit de hand.

Groepjes calvinisten vallen kerken en kloosters aan

Beeldenstorm

Reactie Filips II:

Woest. 

Stuurt generaal Hertog van Alva met 10.000 man leger naar de Nederlanden

Uitbarsting onder het (calvinistische) volk in het jaar 1566, waarbij kerken en kloosters ontdaan werden van katholieke versieringen.

1566

1600

1550

Reactie Nederlanden:

• veel edelen vluchten naar het buitenland
• Margaretha moest aftreden
• Alva wordt landvoogd
• Tiende Penning

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

- Wint de slag bij Heiligerlee

- Daarna vooral successen voor Alva

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

- Wint de slag bij Heiligerlee

- Daarna vooral successen voor Alva

1572

- Watergeuzen nemen Den Briel in 

Gevolg:

- Steeds meer steden kiezen kant van de opstand

- Alva woedend ➤ beleg van steden

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1572

1600

1550

1575: Het beleg van Woerden

1575

1600

1550

Gewesten gaan samenwerken:

- Elk gewest eigen godsdienst bepalen

- Spaanse troepen moeten het land uit

- Samenwerking duurt kort door ruzie over godsdienst

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1576

1600

1550

1579: Zuidelijke gewesten kiezen Spaanse kant
Noorden gaat alleen door in hun strijd

 

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1579

1600

1550

1579: Zuidelijke gewesten kiezen Spaanse kant
Noorden gaat alleen door in hun strijd

1581: Noorden erkent Filips II niet meer als hun heer

Plakkaat van Verlatinghe

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1581