Inspiratie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Inspiratie

5 minuten opstarten
Zometeen komt de uitleg, zorg ervoor dat je mee kan schrijven!

Genotype

• Hoe begint een mens?
• Bij de bevruchting van een eicel
• Bij het maken van de eerste lichaamscel
• Wat is er samengekomen bij de bevruchting?
  

Genotype

• In de eerste lichaamscel zitten 46 chromosomen
• Hierin staat informatie voor erfelijke eigenschappen
• Voorbeeld?
• Al deze eigenschappen samen = genotype
  

Fenotype

• Wat staat er in haar genen over haar haarkleur?
• Geen idee
• Ze heeft een ander uiterlijk dan wat er in haar genen staat
• Fenotype =  het uiterlijk van een organisme
  

Mitose en Meiose

• Wat is mitose?
• Gewone celdeling
• De chromosomen worden dubbelvoudig
• Meiose?
• Chromosomen worden enelvoudig
  

Geslachtschromosomen

• Zijn deze chromosomen van een jongen of meisje?
• Het geslachtschromosoom bepaald
• XX=Meisje XY=Jongen
• Waarom is het nooit YY?
  

Geslachtschromosomen

• Een geslachtscel krijgt één van elk (van de 23) paar na de meiose
• Die van een vrouw geeft X of X
• Die van een man geeft X of Y
• Dus...
  

Genen en genenparen

• Wat is een gen?
  
• Voor elke erfelijke eigenschap heb je een genenpaar
• Waarom een paar?
• Één van je vader, en één van je moeder
• Deze genen kunnen verschillen
  

Homozygoot en heterozygoot

• Als er toevallig 2 dezelfde genen zijn, bijvoorbeeld blauwe ogen ben je homozygoot voor de eigenschap
• Bij twee verschillende, bijvoorbeeld 1 blauw en 1 groen, ben je heterozygoot
  

Dominant en recessief

• Genen kunnen dominant (D) of recessief (d) zijn
• Als de dominante voorkomt in je genen dan komt dat in je fenotype
• Mogelijkheden: DD, dd, Dd
  

Intermediair

• Soms zijn genen niet helemaal dominant
• Dan uiten ze een beetje van beide
  

Kruisingen

• Om bepaalde erfelijke eigenschappen te "berekenen" gebruiken fokkers kruisingsschema's
• P generatie betekend ouders (Parentes)
• F-generatie staat voor nakomelingen (Filii) dit kan F1, of F2 zijn
  

Stap 1

• Bij deze katten is het gen voor blauwe ogen (B) dominant over bruine ogen (b)
  
• Het mannetje is homozygoot voor blauwe ogen, het vrouwtje heeft bruine ogen. Welke ogen hebben de F2, en wat zijn de kansen?
• Eerste stap: wat zijn de ouders?
  

Stap 2

• Mannetje is BB, vrouwtje is bb
• Dus: BBxbb
• Alleen maar Bb mogelijk, waarom?
• De geslachtscel van de vader kan alleen maar een B hebben, en die van de moeder alleen maar een b
• Nu hebben we F1
  

Stap 3

• Nu gaan we F2 berekenen met een kruisingsschema:
• Bb x Bb
• Wat zijn de kansen? 
• 75% kans op blauwe ogen
• 25% kans op bruine ogen
  

Vraag 1

• Hieronder is van twee verschillende personen een chromosomenpaar afgebeeld. De genen die bepalen of iemand de ziekte van Huntington wel of niet heeft, zijn aangegeven met letters.
• Is het gen voor de ziekte van Huntington dominant of recessief? Of is dit niet uit de gegevens op te maken?

Vraag 2

• Bij een labrador is sluik haar(H) dominant over krullend haar (h)
• Een homozygoot mannetje met sluik haar wordt gekruist met een vrouwtje met een krullend haar
• Wat zijn de verhoudingen in genotypen bij de F1?
  

Vraag 3

• Bij rundvee is zwartbont dominant over roodbont (zwartbont = A en roodbont = a).
  
• Wat is de kans op een zwartbont kalf, als beide ouders roodbont zijn?

Soort

• Sommige dieren lijken veel op elkaar maar zijn de zelfde soort.
• Organismen behoren tot dezelfde soort als ze vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
• Wat bedoelen we hiermee?
• Wanneer de kinderen ook kinderen kunnen krijgen

Ras

• Groep organismen binnen één soort die verschilt van de rest van de soort
• Door erfelijke eigenschappen
• Bijna altijd kunstmatig ontstaan

Evolutie

• Hoe zijn al de verschillende organismen ontstaan?
• De theorie waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen heet de evolutietheorie
  

Evolutie

• 3 kernconcepten:
• Variatie in genotype
• Natuurlijke selectie
• Ontstaan nieuwe soorten

Evolutie

• Bij geslachtelijke voortplanting en bij mutaties ontstaan steeds nieuwe genotypen
• Bijvoorbeeld bij slakken
• Dus ook nieuwe fenotypen
  

Natuurlijke selectie

• Één kikker legt wel duizend eieren, elke met andere genotypen en dus fenotypen
• De één is beter aangepast op de omgeving dan de andere
  

Natuurlijke selectie

• De nakomelingen die de betere fenotypen hebben voor hun omgeving, overleven
• Natuurlijke selectie
  

Isolatie

• Nieuwe soorten kunnen ontstaan door isolatie, een populatie muizen wordt door een rivier gesplitst
• Door lange (verschillende) natuurlijke selectie, ontstaat een nieuwe soort