H6 paragraaf 3 en 4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

 Hoofdstuk 6 Hormoonstelsel

Paragraaf 3 en 4

Leerdoelen

• Je kunt met de hypothalamus en de hypofyse als voorbeeld uitleggen dat het hormoonstelsel en het zenuwstelsel nauw samenwerken.
  
• Je kunt met voorbeelden uitleggen dat de hypothalamus grote invloed uitoefent op de hormonale regeling in het lichaam.
  
• Je kunt de werking beschrijven van de hormonen uit de hypothalamus en de hypofyse.
  
• Je kunt aan de hand van een figuur uitleggen hoe de hypofyse negatief teruggekoppeld wordt.
  
• Je kunt het proces van negatieve terugkoppeling uitleggen aan de hand van de productie van schildklierstimulerend hormoon.
  
• Je kunt uitleggen wat de functie van jodium is bij de werking van de schildklier.

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Klieren

exocrien= klieren met een afvoerbuis

endocrien=klieren die hun product afgeven aan het bloed

Hormonale regulatie

De werking van een aantal hormonen + waar ze worden geproduceerd

-> staat ook in de BINAS!

Hypothalamus

Hypothalamus maakt 

• releasing (stimulerende) of 
  
• inhibiting (remmende) hormonen aan
  

deze gaan via het bloed naar de hypofyse

vb. GnRH, TRH, enzovoorts

Hypofyse

Heeft een voorkwab en een achterkwab.

Secretie (afgifte) wordt geregeld door hypothalamus. Dit is het deel van de hersenen wat boven de hypofyse ligt.

Hypofyse

 Achterkwab van de hypofyse = neurohypofyse

• maakt de neurohormonen oxytocine en ADH
• via uitlopers van zenuwcellen komen de neurohormonen in het lichaam
• zie binas 89A!!

Hypofyse

Hypofyse voorkwab = adenohypofyse

maakt hormonen die andere hormoon klieren aanstuurt:

• LH/FSH
• ACTH 
• GH

zie binas 89A!!

Hypofyse

BINAS 89A

BINAS 89A

verschil in werking tussen voor en achterkant

Hypofyse

Hypofyse

FSH & LH: beïnvloeden testes en ovaria

TSH (thyroïdstimulerendhormoon): beïnvloed de schildklier

Oxytocine: stimuleert het ontstaan van weeën, melksecretie en het ontstaan van band tussen partners/moeder en kind.

ADH (antidiuretisch hormoon): regelt de resorptie van water in de nieren, hierdoor constante osmotische waarde.

GH (Groeihormoon): regelt groei en ontwikkeling 

Hypofyse hormonen

adrenocortiotroop hormoon (ACTH)

• geproduceerd bij stress
• bevorderd de aanmaak van hormonen in de bijnierschors

groeihormoon (GH)

• regelt de groei en ontwikkeling
• in puberteit stimuleert het de groei van de beenderen
• te veel: reuzengroei, te weinig: dwerggroei

Hypofyse hormonen

Follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH)

• beïnvloeden ovaria en testes

prolactine 

• melk productie 

oxytocine 

• weeën, melkproductie
• knuffelhormoon: hechtingsband 

Hypofyse hormonen

antidiuretisch hormoon (ADH)

• resorptie (terughalen van) water in de nieren 
  
• urineproductie = diurese
• regelt osmotische waarde van het bloed

Schildklier

TSH uit hypofyse stimuleert de afgifte van thyroxine uit de schildklier.

Bij teveel thyroxine wordt TSH geremd.

Bij te weinig thyroxine wordt TSH afgegeven.

Schildklierhormoon thyroxine

• ligt in de hals voor het strottenhoofd
  
• thyroxine (T4) = schildklierhormoon
• beïnvloed verbranding van glucose
• stimuleert groei en ontwikkeling bij kinderen

• jodium nodig voor de productie
  
• remt productie TSH
• TSH stimuleert productie thyroxine

Schildklierhormoon thyroxine

gevolgen bij een niet goed werkende schildklier

te veel:

• stofwisseling neemt toe 
• gewichtsverlies

te weinig

• stofwisseling neemt af
• gewichtstoename

 bij kinderen gevolgen voor ontwikkeling centrale zenuwstelsel en groei

Thyroxine

Te veel:

Hogere stofwisseling, gewichtsverlies en rusteloosheid

te weinig:

Minder stofwisseling, gewichtstoename en vermoeidheid.

Kan komen door te weinig jood in voeding. Tegenwoordig komt dit niet meer veel voor, omdat jood wordt toegevoegd aan brood.

Leerdoelen

• Je kunt met de hypothalamus en de hypofyse als voorbeeld uitleggen dat het hormoonstelsel en het zenuwstelsel nauw samenwerken.
  
• Je kunt met voorbeelden uitleggen dat de hypothalamus grote invloed uitoefent op de hormonale regeling in het lichaam.
  
• Je kunt de werking beschrijven van de hormonen uit de hypothalamus en de hypofyse.
  
• Je kunt aan de hand van een figuur uitleggen hoe de hypofyse negatief teruggekoppeld wordt.
  
• Je kunt het proces van negatieve terugkoppeling uitleggen aan de hand van de productie van schildklierstimulerend hormoon.
  
• Je kunt uitleggen wat de functie van jodium is bij de werking van de schildklier.

In de eierstok van een vrouw rijpt maandelijks een follikel onder invloed van follikelstimulerend hormoon (FSH). Door de invloed van FSH beginnen meerdere follikels te rijpen. De follikel met de meeste hormoonreceptoren bereikt een voorsprong op de andere. In deze follikel ontstaan in korte tijd nog meer hormoonreceptoren waaraan hormonen kunnen binden.

Is dit een voorbeeld van negatieve of van positieve terugkoppeling?

1. negatieve terugkoppeling : de afname van de hormoonreceptoren zorgt ervoor dat er minder hormonen kunnen binden aan de follikel, wat leidt tot een snellere rijping.
2. positieve terugkoppeling: de toename van het aantal hormoonreceptoren zorgt ervoor dat meer hormonen kunnen binden aan de follikel, wat leidt tot een snellere rijping.
3. negatieve terugkoppeling: de toename van het aantal hormoonreceptoren zorgt ervoor dat meer hormonen kunnen binden aan de follikel, wat leidt tot een langzamere rijping.
4. positieve terugkoppeling: de afname van de hormoonreceptoren zorgt ervoor dat er minder hormonen kunnen binden aan de follikel, wat leidt tot een snellere rijping.

Zet de hormoonklieren op de juiste plek

Eierstokken

Bijnieren

Eilandjes van Langerhans

Teelballen

Hypofyse

Schildklier