§1.3 Beslissen we met zijn allen, of namens ons allen?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

§1.3 Beslissen we met zijn allen, of namens ons allen?

Leerdoelen

Je kunt herkennen in hoeverre het bestuur in een land voldoet aan de formele en informele kenmerken van een democratie.

Je kunt uitleggen hoe de volksvertegenwoordiging in Nederland is georganiseerd op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau. 

Je kunt voordelen en nadelen van indirecte en directe democratie benoemen en beargumenteren welke vorm van democratie jouw voorkeur heeft.

Democratie-index

Jaarlijks publiceert The Economist Intelligence Unit (EIU) de Democracy Index, waarbij landen van de wereld worden gerangschikt naar hun democratisch gehalte. De EIU let hierbij op verkiezingsprocessen, burgerrechten, overheidsfunctioneren, politieke participatie en politieke cultuur. De rangorde gaat oplopend van 1 (grote democratische vrijheid) tot boven de 150 (zwaar onderdrukkende dictaturen). De 167 landen die in 2020 zijn beoordeeld, zijn onderverdeeld in vier typen: volledige democratie, onvolledige democratie, hybride regime en autoritair regime.

Formele kenmerken v.e. democratie

• Burgers hebben invloed op het bestuur
• Er zijn regelmatig vrije en geheime verkiezingen
• Burgers worden beschermd tegen willekeurig overheidsoptreden (rechtsstaat)
• Er is een scheiding van de machten met een onafhankelijke rechtspraak
• Vrije media

Informele kenmerken v.e. democratie

• Bevolking moet goed geïnformeerd zijn over de politiek
• Afwijkende meningen moeten ook gehoord worden -> meerderheid mag minderheden niet onderdrukken
• Bevolking moet actief betrokken zijn bij de politiek

Dictatuur (tegenhanger democratie)

• Onevenwichtige machtsbalans: één persoon/één groep mensen heeft de macht
• Onderdanen i.p.v. burgers
• Leider krijgt soms mandaat* van de bevolking (bijv. Orbán in Hongarije)

*Mandaat is de bevoegdheid om in naam van een ander te handelen (volmacht).

Organisatie democratie in Nederland

Parlement (= Staten Generaal): Tweede en Eerste Kamer

Taken: 

- wetgevende taak

- controlerende taak: controle van de regering/kabinet --> "vertrouwensregel"

Tweede kamer: primaat, gekozen tijdens verkiezingen

Gedecentraliseerde eenheidsstaat

 -> meer bestuurslagen

1. landelijk

2. provinciaal (bron 8)

3. gemeentelijk (bron 9)

Democratische vernieuwing

Discussies over volgende maatregelen:

• Gekozen burgemeester
• Bindend referendum
  
• Wijziging kiesstelsel -> Eerste Kamer
• Snellere grondwetswijziging