Tracheostoma

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

Tracheostoma/tracheotomie

Leerdoelen

• Je benoemt het verschil tussen een tracheotomie en tracheostoma.
• Je kunt indicaties benoemen voor een tracheotomie en tracheostoma.
• Je onderzoekt wat de verzorging inhoudt bij een tracheostoma of tracheotomie.

Wie heeft ervaring met een tracheostoma of tracheotomie?

Welke stoma is blijvend: tracheostoma of een tracheotomie

Tracheostoma (eindstandig)

BLIJVEND

Tracheotomie (niet - eindstandig) 

Tracheotomie

Openen van de trachea via de hals

reversibel

Dreigende verstikking doordat de larynx dicht zit

Langdurige beademing

Farynx en larynx zijn nog intact

 

Tracheostoma (eindstandige tracheotomie)

Blijvende verbinding in de hals doordat de trachea in de huid van de hals wordt gehecht

irreversibel

Na een laryngectomie, bijv. bij strottenhoofdkanker

Geen stembanden meer doordat de larynx is verwijderd epiglottis en stembanden onderdeel van larynx, door uitgeademde lucht worden de stembanden in trilling gebracht)

Tracheostoma

Er kunnen dus 2 soorten kunstmatige openingen in de luchtpijp worden onderscheiden

• Een blijvend stoma, waarbij de luchtpijp eindstandig in de huid is gehecht nadat het strottenhoofd is weggenomen of bij blijvende afwijkingen/obstructie van de bovenste luchtwegen.
  
• Een tijdelijke opening in de luchtpijp (tracheotomie) om altijd een vrije ademweg te kunnen garanderen bijvoorbeeld na langdurige behoefte aan beademing of tijdelijke ondersteuning bij het mobiliseren van sputum.

Tracheostoma (eindstandig)

BLIJVEND

Tracheotomie (niet - eindstandig) 

Tracheotomie

Openen van de trachea via de hals

reversibel

Dreigende verstikking doordat de larynx dicht zit

Langdurige beademing

Farynx en larynx zijn nog intact

 

Tracheostoma (eindstandige tracheotomie)

Blijvende verbinding in de hals doordat de trachea in de huid van de hals wordt gehecht

irreversibel

Na een laryngectomie, bijv. bij strottenhoofdkanker

Geen stembanden meer doordat de larynx is verwijderd epiglottis en stembanden onderdeel van larynx, door uitgeademde lucht worden de stembanden in trilling gebracht)

Noem een indicatie voor een tracheotomie/tracheostoma

Indicaties voor tracheotomie/tracheostoma

• trauma van hoofd-halsgebied of verbranding van bovenste luchtwegen
  
• obstructies van de luchtwegen (oedeem, tumor)
  
• chirurgische ingrepen in hoofd-halsgebied (laryngectomie, oesofagectomie, thyroïdectomie)
  
• noodzaak van frequent bronchiaal toilet
  
• moeizame ontwenning van de beademing
  
• slikproblematiek met risico op aspiratie

Noem een contra indicatie voor een tracheotomie/tracheostoma

Contra indicatie tracheotomie/tracheostoma

• instabiele cervicale wervelkolom
  
• ernstige stollingsstoornissen
  
• bestaande infectie of maligniteit op de plaats van de tracheotomie
  
• ernstig vergrote schildklier

Tracheotomie

• Ademhaling alleen via canule.
  
• Stembanden aanwezig.
  
• Gevaar voor verslikken.
  
• Over het algemeen tijdelijk.
  

Tracheostoma

• Ademhaling via stoma of via canule.
  
• Bij een laryngectomie geen stembanden.
  
• Geen gevaar voor verslikken.
  
• Is blijvend. 

Welke complicaties kunnen er ontstaan?

Mogelijke complicaties bij een tracheacanule zijn:

• Slijmproblemen
• Hoestklachten
• Huidproblemen
• Obstructie
• Infectie van de luchtwegen

Opdracht

Maak in drie groepjes de opdracht

• zet de juiste begrippen bij tracheotomie of tracheostoma

De eerste 24-48 uur is spreken nog niet mogelijk, omdat er rondom de canule een opgeblazen cuff (ballon) zit. Door de cuff voorkom je dat er wondvocht in de luchtweg loopt en kan de wond genezen.

Een cuff sluit de luchtweg richting de keelholte volledig af. De ademhaling verloopt zo alleen nog maar richting de longen. Een opgeblazen cuff kan ervoor zorgen dat er geen speeksel de luchtwegen inloopt en dat de tracheacanule niet lekt. De cuff zorgt dan voor een betere beademing.

Plaats bij een gecuffte tracheacanule nooit een spreekklep! Een gecuffte tracheacanule mag ook nooit worden afgedopt. De cliënt krijgt dan geen lucht meer en kan stikken.

Verzorging:

De binnencanule wordt minimaal 2 x per dag verwijderd en gereinigd.

De eerste vijf dagen vaker, ter voorkomen van indrogen wondvocht en sputum.

Bij verwijderen draag je niet steriele handschoenen.

Schoonmaken onder stromend water, hierna drogen met een gaasje en pincet.

Het gebruik van pijpenragers wordt afgeraden. Door kleine beschadigingen kan slijm juist makkelijker gaan ophopen.

Canule goed droog terugplaatsen.

Er zijn drie manieren om te bevochtigen: 

• kunstneus: opgerold strook papier, dit houdt vocht vast als u    uitademt.  1x per 24 uur vervangen
• HME: warmte en lucht afkomstig uit de luchtwegen vastgehouden in de HME
• druppelen met NaCl 0,9% 

• elektrische bevochtiger: lucht te verwarmen en te    bevochtigen.

Protocollen vilans

• Zoek de protocollen op in Vilans
• Lees door en bespreek met je buurman/buurvrouw wat je opvalt.  

https:

Bij het verwisselen van de fixatieband ziet Myriam dat er decubitusplekken zijn ontstaan onder de band.

Beredeneer welke maatregelen Myriam had kunnen nemen om druk op de huid door de fixatieband te voorkomen.

Antwoord casus

• Trek de fixatieband niet te strak aan (houd één-twee vingers ruimte tussen band en huid).

• Verzorg de huid met Cavilon® of Duoderm®.

• Bescherm de huid met een splitgaas.

• Verschoon het splitgaas als het vochtig is.

• Gebruik splitschuimverband.

Je verzorgt de tracheacanule met kunstneus.
Hoe vaak moet een kunstneus minimaal vervangen worden?

1. Elke 12 uur
2. Elke 24 uur
3. Elke 48 uur
4. Elke 72 uur

Een van de complicaties van een tracheostoma is een infectie van de luchtwegen.
Wat zijn de twee belangrijkste oorzaken van deze complicatie?

1. De in- en uitademingen zijn oppervlakkiger geworden
2. De natuurlijke barrière van de luchtwegen is weggevallen
3. Er is een open verbinding tussen de luchtpijp en de buitenlucht
4. Slijm in de canule vormt een voedingsbodem voor bacterien

Mevrouw Bouwman heeft een gecuffte tracheacanule. Je ontlucht de cuff.
Waarom is het belangrijk om de cuff regelmatig te ontluchten?

1. Om decubitus te voorkomen
2. Om de kans op aspiratie verder te verkleinen
3. Om verstopping van de trachea te voorkomen
4. Om de kans op lekkage te verkleinen

Revalidatie

Spraakrevalidatie: verschillende technieken (injectie, spraakklepje of elektronische spraak)

Ruikrevalidatie: geen neusademing --> gaap/ruikmethode

Eten: sondevoeding -- vloeibaar--gepureerd enz

voorwaarde: slikken en hoesten

spreken

VRAGEN

Vragen