H4 Produceren

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3HV Pincode H2

3HV Economie. H4 produceren. 

01

Wat gaan we doen vandaag: 

• Introductie H4 produceren                (20 min) 
• Uitleg paragraaf 4.1                            (15 min) 
• Oefenen met de begrippen                 (10 min)

Lesdoelen. Aan het einde van de les. 

1. Kan je uitleggen wat een bedrijfskolom is.
2. Kan je uitleggen hoe toegevoegde waarde ontstaat. 
3. Kan je uitleggen wat productiefactoren zijn en voorbeelden bij benoemen. 
4. Kan je uitleggen welke soorten ondernemingen er zijn. 

Produceren 

Productie van graan naar brood. Hoe werkt dat eigenlijk? 

Paragraaf 4.1 Productie (blz. 102 t/m 105) 

• Produceren: Het maken van goederen door bedrijven of het verlenen van een dienst. 
• Productiefactoren: Factoren die je nodig hebt om goederen of diensten te kunnen produceren. Bestaat uit 4 type 

1. Natuur: grondstoffen die in de natuur groeien of geteelt worden (graan)  
2. Arbeid: werkenemers die het werk verrichten (boer) 
3. Kapitaal: machines, gebouwen, gereedschap etc. (combine) 
4. Ondernemerschap de ondernemer die alle productiefactoren met elkaar combineert. 

Paragraaf 4.1 Productie 

• Bedrijfskolom: Alle bedrijven die meewerken aan een product. 
• Toegevoegde waarde:                                                                                                  Elk bedrijf in de kolom                                                                                           voegt iets toe waardoor                                                                                             het product duurder wordt 

Paragraaf 4.1 Productie 

Aan de slag. 

Maak H4 paragraaf 4.1 opdracht 1, 5, 6 & 7. 

3HV Pincode H2

3HV Economie. H4 produceren. 

02

Wat gaan we doen vandaag: 

• Bespreken par 1 / uitleg arbeidsproductiviteit  (15 min) 
• Oefenen met par 4.1.                                             (15 min) 
• Start par 4.2.                                                          (15 min) 

Lesdoelen. Aan het einde van de les. 

1. Je kunt uitleggen wat een bedrijfskolom is en hoe toegevoegde waarde ontstaat in een bedrijfskolom. 
2. Je weet voorbeelden van productiefactoren te benoemen 
3. Je weet wat arbeidsproductiviteit is en hoe je dit kan berekenen. 
4. Je kent verschillende soorten bedrijfskosten

Paragraaf 4.1 Productie (blz. 106) 

• Arbeidsproductiviteit: De hoeveelheid producten of diensten die één iemand kan doen.  
• De productiviteit stijgt dankzij: 

1. Mechanisatie
2. Automatisering 
3. Robotisering 

• Arbeidsproductiviteit berekenen. Formule blz. 106. 
• Voorbeeld: Jaap heeft een bedrijf met 35 medewerkers. Hij produceert 27.000 planten per jaar. Bereken de arbeidsproductiviteit per medewerker. 
• Maak blz. 107 opdracht 12. 

Paragraaf 4.1 Oefenen en herhalen 

Bekijk de bedrijfskolom hiernaast. Beantwoordt                                                              de vragen in je schrift. Geef berekeningen. 

1. Bereken de waarde die de vervoerder aan                                                         toevoegt. 
2. Wat voor type onderneming is de sportwinkel?
3. Welke producten voegt procentueel de meeste                                                         waarde toe? Kies uit de groothandel of de fabriek. Geef je berekening. 
4. Geef een voorbeeld van alle productiefactoren voor een groothandel 

1. 
   

1: 2.50

2: Handelsonderneming 

3: Sportwinkel16.48-12.40:12.40x100 = 32,9%

    Fabriek5.80-4,00:4.00x100 = 45% Dus fabriek 

4: Natuur: elektra, gas voor het pand 

     Arbeid: de mensen die er werken 

     Kapitaal: Het gebouw 

     Ondernemer: de eigenaar van de groothandel. 

Welke kosten heeft een bedrijf
allemaal?

Paragraaf 4.2 kosten (blz 108) 

• Een bedrijf heeft verschillende soorten kosten. In te delen in twee delen 

1. Inkoopwaarde omzet. Dit is het bedrag van alle producten samen die het bedrijf inkoopt. 
2. Bedrijfskosten. Alle andere kosten.  

• De inkoopwaarde van de omzet bestaat uit twee soorten kosten 

1. Vaste kosten. Kosten die je maakt ook al verkoop je geen product, denk aan personeel, huur, energierekening, gebouw etc. 
2. Variabele kosten. Kosten die je per product maakt, denk aan een doos voor het verzenden van een pakketje. 

• Maak par 4.2 blz. 108/109 opdracht 13 & 15. 

3HV Pincode H2

3HV Economie. H4 produceren. 

03

Wat gaan we doen vandaag: 

• Aan de slag met paragraaf 4.2                 (30 min) 
• Herhalen en oefenen afschrijving           (15 min) 

Lesdoelen. Aan het einde van de les. 

1. Je kunt uitleggen welke soorten kosten een bedrijf heeft. 
2. Je kunt het verschil tussen vaste en variabele kosten uitleggen 
3. Je kent verschillende soorten bedrijfskosten. 

Paragraaf 4.2 kosten (blz. 109 t/m 113) 

Wat ga je maken? 

• blz. 110/111 opdracht 16, 17, 20 
• Lezen blz. 112 afschrijvingskosten en restwaarde 
• Maken blz. 113 opdracht 22 

Paragraaf 4.2 kosten (blz. 109 t/m 113) 

• Op elk product heb je afschrijving. Een bedrag per jaar dat het product minder waard wordt. Het is verstandig om dit elk jaar opzij te zetten. 
• Wanneer het product na een aantal jaar is afschreven en je er nog een bedrag voor terugkrijgt noemen we dit restwaarde. 
• Afschrijvingskosten zijn constante kosten. 

Oefenen.
Pieter heeft een auto. Deze kost € 18.750,- Hij verwacht dat de auto 8 jaar meegaat. Daarna is de restwaarde €9.000,- Bereken zijn jaarlijkse afschrijving. Geef berekening

€ 1218.75 per jaar 

Oefenen.
Chris heeft fatbike van € 1150,- Ieder jaar heeft hij €175,- afgeschreven. Inmiddels is zijn fiets verkocht voor € 100,- Bereken hoeveel jaar Chris zijn fiets heeft gehad.

€ 1218.75 per jaar 

3HV Pincode H2

3HV Economie. H4 produceren. 

04

Wat gaan we doen vandaag: 

• Casus. Formules bij een echt bedrijf.             (45 min) 

Lesdoelen. Aan het einde van de les. 

1. Je kunt uitleggen wat afzet is. 
2. Je kunt uitleggen wat omzet is. 
3. Je kunt omzet berekenen met behulp van een verkoopprijs. 
4. Je kunt de kostprijs en de verkoopprijs van een product berekenen. 
5. Je weet wat variabele en constante kosten zijn. 

Deze les. Werkblad opdracht 1 & 2 

3HV Pincode H2

3HV Economie. H4 produceren. 

05

Wat gaan we doen vandaag: 

• Casus. Formules bij een echt bedrijf.             (45 min) 

Lesdoelen. Aan het einde van de les. 

1. Je kunt uitleggen wat winstmarge is. 
2. Je kunt de verkoopprijs berekenen 
3. Je weet wat BTW is 
4. Je kunt de prijs van een product bereken inclusief BTW 
5. Je kunt de prijs van een product berekenen exclusief BTW. 

Deze les. Werkblad opdracht 3 & 4 

3HV Pincode H2

3HV Economie. H4 produceren. 

06

Wat gaan we doen vandaag: 

• Casus. Formules bij een echt bedrijf.             (30 min) 
• Oefenen en herhalen formules                       (15 min)

Lesdoelen. Aan het einde van de les. 

1. Je kunt wat BTW is en rekenen met BTW percentages 
2. Je weet wat brutowinst en nettowinst is en deze berekenen. 
3. Je begrijpt de begrippen: omzet, brutowinst, nettowinst, inkoopwaarde, bedrijfskosten, btw, kostprijs, verkoopprijs en afzet. 
4. Je kunt rekenen met procenten. 

Deze les. Werkblad opdracht 5 

De kwekerij verkoopt in de maand oktober 6500 planten. De verkoopprijs per plant is € 3.35. Bereken de totale omzet. Geef je berekening

Formule: omzet = verkoopprijs x afzet 

€ 3.35 x 6500,- = € 21775,- 

De kostprijs van een taxus kegel is € 5.76. De winstmarge is 45% Bereken de verkoopprijs. Geef je berekening.

Formule: verkoopprijs = kostprijs + winstmarge 

€ 5.76 x 1.45 = € 8.35 

De verkoopprijs van de taxuskegel lag op € 8.35. Dit is exclusief 9% btw. Bereken de verkoopprijs inclusief BTW.
Geef je berekening

Formule verkoopprijs inclusief BTW is verkoopprijs exclusief BTW x (1 + btw percentage) 

€ 8.35 x 1.09 = € 9.10 

In de winkel kost een conifeer € 13.95. inclusief 9% BTW. Bereken wat de verkoopprijs exclusief BTW is.
Geef je berekening.

Formule verkoopprijs exclusief BTW is verkoopprijs inclusief BTW : (1 + btw percentage) 

€ 13.95 : 1.09 = € 12,80 

De omzet van de kwekerij lag in december op € 61.000,- Er waren 11.650 planten verkocht tegen een inkoopprijs van € 1.15. Bereken de brutowinst. Geef je berekening.

Formule brutowinst = omzet - inkoopwaarde 

11.650 x € 1.15 = € 13.397,50 

€ 61.000 - € 13.397,50 = € 47.602,50 

In week 49 worden er op de kwekerij ruim 3500 planten klaargezet. De constante kosten bedragen € 3000,- De variabele kosten € 0.28 per plant. Bereken de kostprijs per plant. Geef je berekening.

Formule kostprijs is constante kosten : aantal producten + variabele kosten. 

€ 3000,- : 3500 planten + € 0.28 = € 1,14.