Nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Nieren ?

Werking van de nieren

Afvalstoffen uit het bloed zuiveren (zoals zouten)

Niermerg en nierschors maken hier urine van
Urine wordt verzameld in de nierbekkens

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• Nierkapsel
• Nierschors 
• Niermerg 
• Nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Vervoert de urine vanuit de nieren naar de (urine)blaas.

Slaat de urine tijdelijk op

Via deze buis verlaat urine het lichaam

Hier worden afvalstoffen uit het bloed gehaald.

Niermerg en nierschors

Urineleider

Urineblaas

Urinebuis

1

2

3

4

Blaas

nieren

Urinebuis

Urineleider

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart -> aorta -> nierslagader -> kleinere nierslagadertjes -> Glomerulus -> haarvaten rond nierbuisjes  -> kleinere nieradertjes   ->  nierader  ->

--> onderste holle --> Hart

nierschors (verwijderen afvalstoffen)

niermerg ( verwijderen afvalstoffen)

nierbekken( urine wordt verzameld)

nierslagader ( vol afvalstoffen!)

nierader (gezuiverd bloed)

urineleider (urine afvoeren)

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Vorming van urine

Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus in de holte van het kapsel van Bowman wordt geperst: Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/afvalstoffen

Voorurine bevat geen:

grote bloedeiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes

Terugresorptie

Terugresorptie vindt plaats in:

- Tubulus,

- Lus van Henle

- Verzamelbuis

Vergelijk BINAS 85C

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

Lis van Henle

Met name in lis van Henle vindt terugresorptie plaats.

Vorming urine

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Urine

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Nierslagader

• Veel glucose
• Veel zuurstof
• Weinig koolstofdioxide
• Veel ureum

Nierader

• Weinig glucose
• Weinig zuurstof
• Veel koolstofdioxide
• Weinig ureum

Waterhuishouding & hormonen

• Bij veel vochtverlies (uitdroging) -->
• Stijging osmotische waarde van het bloed -->
• Als reactie geeft de hypofyse ADH af -->
• ADH zorgt in de nieren voor meer terugresorptie van water (van voorurine naar bloed)
  
• Daardoor daalt de osmotische waarde van het bloed weer
  
• En wordt er minder urine geproduceerd

Stof X wordt niet terug-geresorbeerd in het nefron.

Waar is de hoeveelheid X het hoogst?

Stof X wordt niet terug-geresorbeerd in het nefron.

Waar is de concentratie X het hoogst?

Waterhuishouding & hormonen

• Bij veel water drinken -->
• Osmotische waarde bloed daalt -->
• Daardoor remming van ADH-productie -->
• Minder terugresorptie in de nieren
  
• Daardoor stijging osmotische waarde bloed
  
• Veel urine-productie
  
• 
  

ADH en alcohol

Alcohol remt de werking van ADH

De osmotische waarde van het bloed kan dan te hoog worden    --> uitdroging cellen

Suikerziekte

• Bij suikerziekte (diabetes) zit er te veel glucose in het bloed
• Al deze glucose komt door ultrafiltratie in de voorurine
• In de eerste gekronkelde buisjes vindt actief transport van glucose terug naar bloed plaats
  
• Er is niet genoeg capaciteit (de pompjes kunnen niet alles terugpompen) om alle glucose terug te pompen
  
• er blijft glucose achter in de voorurine 
• glucose in urine
  

Overige uitscheidingsorganen

Nieren: uitscheiding van urine met water, ureum en zouten

Lever: uitscheiding van gal met kleurstoffen

Longen: uitscheiding  van koolstofdioxide

Huid: uitscheiding van water en zouten

Je drinkt erg weinig. Wat gebeurt de ADH concentratie? En de terugresorptie van water?

1. ADH neemt toe, terugresorptie toe
2. ADH neemt af, terugresorptie toe
3. ADH neemt toe, terugresorptie af
4. ADH neemt af, terugresorptie af

De juiste volgorde van het uitscheidingsstelsel is...

1. Nieren - Blaas - Urineleider
2. Nieren - Urineleider - Blaas
3. Urineleider - Nieren - Blaas
4. Urineleider - Blaas - Nieren

In welk gedeelte van een nefron (niereenheid) wordt ervoor gezorgd dat een mens zo veel mogelijk water uit de voorurine terugresorbeert, zodat hij slechts kleine hoeveelheden urine produceert?

1. In de Lis van Henle
2. In het kapsel van Bowman
3. In het nierbuisje
4. In de glomerulus

De resorptie van glucose door het nierbuisje gebeurt via actief transport. Wat is waar?

1. Het kost vrijwel geen energie
2. Het gaat vanzelf, met de concentratie mee
3. Het kost energie in de vorm van ATP
4. Het kost energie in de vorm van warmte

1. Nierbekken
2. Nierschors
3. Niermerg

1. Nierbekken
2. Niermerg
3. Nierschors
4. Urineleider