Argumenteren kan je leren

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Ars Rhetorica

argumenteren
kan je leren

Projectoverzicht

Aristoteles

Rafael - Fresco School van Athene (detail). Plato en Aristoteles. 1509. (fresco)

Aristoteles

384-322 v. Chr.

Filosoof

Homo Universalis

Leerling van Plato

De Retorica

Retorische driehoek

Ethos: spreken met overtuiging

Pathos: het publiek beroeren

Logos: correct argumenteren

Retorica

• Kunst van het overtuigen
• Combinatie van drie "overtuigingsmiddelen"

1. Ethos: geloofwaardigheid als spreker; aspecten die een spreker overtuigend maken
2. Pathos: inspelen op emoties, het publiek beroeren
3. Logos: correct argumenteren

• Toepassingen vroeger en nu? 

Toepassingen:

- rechtspraak

- debat

- reclame (verkoop)

- ...

Argumenteren kan je leren

Zijn de volgende argumenten geldig of niet?
Waarom (niet)?

‘Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de uitstoot van auto’s heel hoog is, dus zou elk gezin maar 1 auto mogen hebben.’

1. 
2. 

Dit is een geldig argument. Het standpunt dat gezinnen beter 1 auto hebben, wordt onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek.

‘Sommige beroepen, zoals de bouw, moeten enkel voor mannen toegankelijk zijn want vrouwen hebben daar de fysieke kracht niet voor.’

1. 
2. 

Dit is geen geldig argument, het standpunt steunt op vooroordelen.

‘Ik kocht deze nieuwe smartphone omdat de verkoper zei dat dit het laatste model was met de meeste functies, dat nog bijna niemand heeft.’

1. 
2. 

Vanuit een geloof in experten, nemen we deze informatie voor waar aan. Het is geen geldig argument waarom de smartphone op zich goed zou zijn.

‘We moeten dringend onze grenzen sluiten, want anders worden we overspoeld door migranten.

1. 
2. 

Er wordt gespeeld met taal (‘overspoeld’) waardoor de informatie sneller binnenkomt, en we dit dus als een geldig argument zien. Dit is echter geen geldig argument om onze grenzen te sluiten.

‘We moeten als leerlingen ook onze leerkrachten kunnen beoordelen. Wij zijn de enige die weten wat beter kan, aangezien wij wekelijks hun lessen ervaren.’

1. 
2. 

Dit is een geldig argument, gesteund op eigen ervaring.

‘Ik vind het onverantwoord dat mensen nog vlees eten. Worden ze dan niet verdrietig van al die dieren die hiervoor moeten sterven?’

1. 
2. 

De spreker werkt in op emoties, maar geeft geen geldig argument waarom vlees eten onverantwoord is.

Argumenteren kan je leren

Bij welk onderdeel van de retorische driehoek sluit het argument aan?

‘Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de uitstoot van auto’s heel hoog is, dus zou elk gezin maar 1 auto mogen hebben.’

1. Ethos
2. Pathos
3. Logos

Logos: er wordt verwezen naar wetenschappelijk onderzoek

‘Ik kocht deze nieuwe smartphone omdat de verkoper zei dat dit het laatste model was met de meeste functies, dat nog bijna niemand heeft.’

1. Ethos
2. Pathos
3. Logos

Ethos: het argument is geformuleerd vanuit een geloof in een expert.

‘Ik vind het onverantwoord dat mensen nog vlees eten. Worden ze dan niet verdrietig van al die dieren die hiervoor moeten sterven?’

1. Ethos
2. Pathos
3. Logos

Pathos: er komen enkel emoties aan te pas (verdriet om dode dieren)

Geldige argumenten

• Een argument onderbouwt je standpunt of oordeel 
• Een argument is betrouwbaar en relevant
• Bronnen voor geldige argumenten: wetenschappelijk onderzoek, een statistiek, een getuige, het feit dat je iets zelf hebt meegemaakt of gezien, …